Olimpijczycy Akademickiego Związku Sportowego

Wykaz zawodników Akademickiego Związku Sportowego uczestników letnich igrzysk olimpijskich w roku 1924 

ALFRED ADER (1892 – 1941) doktor praw, adwokat, członek AZS w łatach 1921-1929, zawodnik i działacz szermierczy, pierwszy kapitan narodowej drużyny szablistów, olimpijczyk (Paryż 1924). Urodzony 17 października 1892 w Krakowie, syn Leona (adwokat) i Eweliny z Lordów. Po ukończeniu 8-klasowego Gimnazjum św. Anny w Krakowie, studiował prawo i ekonomię w Wiedniu oraz w Krakowie, gdzie na Wydziale Prawa UJ uzyskał w 1919 r. stopień doktora prawa. Był bardzo uzdolnionym prawnikiem, ale w rubryce zawód podawał: kupiec-przemysłowiec (od 1920 był współwłaścicielem firmy „F. Lord” w Krakowie, która zajmowała się sprzedażą artykułów technicznych i wyrobów żelaznych). Znał biegle języki: niemiecki, angielski i francuski. W latach 1916-1917 służył w armii austriackiej w stopniu podporucznika, od 17 listopada 1918 r. był oficerem Wojska Polskiego. Od 1 maja 1922 r. znowu został skierowany do służby czynnej w 21. Pułku Artylerii Polowej, stacjonującym w Krakowie, a w lutym 1924 r. uzyskał awans do stopnia kapitana i przeniesiono go do rezerwy. Po klęsce wrześniowej przeniósł się do Warszawy, gdzie zmarł 19 października 1941 r. Szermierkę zaczął uprawiać przed rokiem 1914, kiedy dołączył do Krakowskiego Klubu Szermierzy (klub ten istniał w latach 1909-1914). W 1921 r. wraz z kolegami (B. Macudziński, A. Papée, K. Winkler, J. Zabielski) reaktywował sekcję szermierczą AZS Kraków, która do 1929 należała do najsilniejszych w kraju. W pierwszym zarządzie sekcji piastował funkcję wiceprezesa. W latach 1921-1928 należał do czołowych szermierzy w Polsce, specjalizując się w szabli i florecie. Pierwszym jego sukcesem było zdobycie tytułu mistrza Krakowa w szabli (1922). Na rozegranych 7-8 lipca 1923 r. w Krakowie pierwszych akademickich mistrzostwach Polski zwyciężył w szabli, a we florecie zajął trzecie miejsce. W roku 1924 na odbywających się w Warszawie akademickich mistrzostwach świata zdobył dwa medale srebrne: w turnieju drużynowym w szabli oraz w turnieju drużynowym we florecie. W tym samym roku był piąty w mistrzostwach Polski w szabli i trzeci w turnieju eliminacyjnym przed igrzyskami. Podczas Akademickich Mistrzostw Świata (Warszawa) zdobył srebrny medal w drużynowych turniejach w szabli i florecie. W następnym roku zajął czwarte miejsce na mistrzostwach Polski w szabli i florecie oraz wystąpił w pierwszym oficjalnym międzypaństwowym meczu z Czechosłowacją w szermierce (14 czerwca 1925). W latach dwudziestych był organizatorem wielu imprez, sędzią i działaczem PZSzerm, w którym pełnił m.in. funkcję skarbnika (1926-1928). W 1924 r. Alfred Ader został powołany do reprezentacji Polski na VIII Igrzyska Olimpijskie w Paryżu. Tam startował w drużynowym turnieju w szabli, w którym polski zespół odpadł
w eliminacjach.

 

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 147.
• Łuczak M., Szermierka, w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 43.
• Michalski Cz., AZS w Krakowie 1909-1945,  cz. I , Kraków 2007, s. 121-2.
• Papée A., Na planszach czterech olimpiad, Warszawa 1957, s. 11 i dalsze.
• Papée A., Na białą broń, Warszawa 1987, s. 22.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 20-21.
• Tuszyński B., Księga sportowców polskich ofiar II wojny światowej 1939-1945, Warszawa 1999, s. 15-16.
• Wryk R., [w:] Słownik WF, nr 4, 1992, s. 103-104.
• Wryk R., Sport i wojna. Losy polskich olimpijczyków w latach II wojny światowej, Poznań 2016, s. 229-230.

 

WANDA DUBIEŃSKA (1895-1968), lekarz weterynarii, córka premiera RP, pierwsza polska olimpijka (1924), jedna z najwszechstronniejszych sportsmenek okresu międzywojennego. Urodzona 12 czerwca 1895 w Krakowie, córka Juliana Ignacego Nowaka (znanego na świecie mikrobiologa, profesora i rektora UJ, premiera rządu RP w 1922) i Zofii z Wężowiczów. Otrzymała wszechstronne wykształcenie kończąc dwa fakultety uniwersyteckie: muzykologię i weterynarię. Mówiła biegle po francusku i niemiecku, grała na fortepianie (podobno nawet z samym Ignacym Paderewskim utwór na cztery ręce) i była jedną z najwszechstronniejszych sportsmenek II RP. Jeszcze przed Igrzyskami Olimpijskimi zawarła związek małżeński (z Józefem Dubieńskim), który był nieudany. Przed wybuchem II wojny światowej mąż wyjechał do Włoch i już nie wrócił do Krakowa, osiedlając się na stałe w Izraelu. W czasie okupacji, z niewiadomych przyczyn przyjęła volkslistę. Po wojnie wyjechała do Gorzowa Wlkp., gdzie pracowała jako lekarz weterynarii. Zmarła 28 listopada 1968 w miejscowości Rząska, a pochowana jest na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Przed zupełnym zapomnieniem uchronili Wandę Dubieńską: Jacek Malczewski (portret z matką, 1901 ) i Stanisław Wyspiański (główka Wandzi).

Nawyk uprawiania sportu wpoiła w nią matka. Jej sportowym zainteresowaniom sprzyjał również ojciec, który był członkiem założycielem AZS Kraków, mecenasem sekcji tenisowej tego klubu. Reprezentując barwy AZS Kraków (1912-1933) jeździła konno, a w trzech kolejnych dyscyplinach sportu (tenis, narciarstwo, szermierka) osiągnęła tytuły mistrzyni Polski. Z powodzeniem uprawiała także jeździectwo, łyżwiarstwo i pływanie. Uważano ją, nie bez słuszności, za najwszechstronniejszą sportsmenkę II RP. Zarówno przed 1914 r., jak i w okresie międzywojennym angażowała się w prace społeczne i organizacyjne AZS Kraków. Działała w sekcjach: tenisowej, łyżwiarskiej i narciarskiej tego klubu, wnosząc istotny wkład i rozwój sportu akademickiego w Polsce. W latach 1928-1929 na łamach czasopisma „Start" zamieściła kilka fachowych artykułów o kobiecym tenisie i szermierce.

Na przełomie czerwca i lipca 1920 r. została zgłoszona przez Polski Komitet Igrzysk Olimpijskich do startu w turnieju tenisowym pań w igrzyskach olimpijskich w Antwerpii. Ostatecznie jednak Polska, z uwagi na wojnę z Rosją bolszewicką, w igrzyskach tych nie wzięła udziału. W 1924 r. Dubińska jako zawodniczka AZS Kraków została powołana do reprezentacji Polski i wystąpiła w turnieju floretu na igrzyskach olimpijskich w Paryżu. Odpadła wówczas w eliminacjach, przegrywając pięć pojedynków. W komentarzu o jej starcie olimpijskim czytamy: „Pani Dubieńska poza piękną formą walki zdradzała wielkie braki w rutynie. Przeważną część pchnięć otrzymywała z riposty, pozwoliwszy się wciągnąć na atakowanie. W każdym razie było to dowodem szlachetnej ambicji sportowej ze strony Pani Dubieńskiej, że zdecydowała się stanąć do turnieju i zaznaczyć naszą obecność. Jej przykład powinien zachęcić szersze koła polskich pań do uprawiania tego tak odpowiedniego dla nich i estetycznego ćwiczenia” (Polakiewicz 1926, s. 281-282). Była pierwszą Polką, która stanęła na starcie olimpijskich zmagań.

Bibliografia:

• Gawkowski R.,  Pionierki kobiecego sportu w Polsce, Mówią Wieki, 3/2011, s. 69-71.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 182.
• Kosecki A., Królak A., Tarasiewicz K., Tenis w Polsce w latach 1921-1971, Warszawa 1972, s. 6, 11, 14, 15, 20, 38,47, 114-116.
• Lis J., Córka premiera, Przegląd Sportowy, nr 228 z 13.10.2000 (Magazyn Sportowy), s. 8.
• Michalski Cz., Akademicki Związek Sportowy w Krakowie, cz. I: 1909–1945, Kraków 2007, s. 51, 52, 55, 68-71, 90-94, 96, 98-100, 104, 130, 148, 149, 165, 169.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 62.
• Polakiewicz S., Igrzyska VIII-mej Olimpiady Paryż 1924 oraz dzieje olimpizmu w zarysie, Lwów-Warszawa-Kraków 1926, s. 281-282.
• Rotkiewicz M., Powstanie Polskiego Komitetu Igrzysk Olimpijskich, [w:] id., Światło Olimpii, Warszawa 2001, s. 168.
• M. Rotkiewicz, Pierwsza polska olimpijka – Wanda Nowak-Dubieńska (1895-1968), Kultura Fizyczna, nr 7-10, 2009, s. 51-60.
• Rotkiewicz M., Pierwsza polska olimpijka – Wanda Nowak-Dubieńska (1895-1968), [w:] J. Chełmecki (red.), Społeczno-edukacyjne oblicza współczesnego sportu i olimpizmu. Sprawność fizyczna dzieci i młodzieży, t. II, Warszawa 2009, s. 35-47.
• Sieniarski S., Olimpijski szlak reprezentantek Polski, Życie Warszawy, nr 278 z 26.11.1979, s. 4.
• Wryk R. (wybór i oprac.), Akademicki Związek Sportowy 1908-1983. Wspomnienia i pamiętniki, Poznań 1985, s. 7, 8, 166, 172, 173.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 93, 94, 98, 152, 235, 236, 239, 242, 243, 245, 247, 248, 286, 345, 346, 350, 372-374, 384
• Wryk R., Początki ruchu olimpijskiego w Polsce, Poznań 2012, s. 95, 102, 219, 224, 225.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 202-205
• (-), Kto będzie reprezentować Polskę na olimpiadzie w Antwerpii?, Gazeta Warszawska, nr 181 z 5.07.1920 r., s. 4.
• (-), Tenis polski na Olimpiadę, Gazeta Warszawska, nr 183 z 7.07.1920 r., s. 4.
• (-), Narciarstwo polskie, t. I, Kraków 1925, s. 103, 110, 177.
• (-), Narciarstwo polskie, t. II, Kraków 1927, s. 142.
• (-), Narciarstwo polskie, t. III, Kraków 1929, s. 234.
• (-), III Sprawozdanie Akademickiego Związku Sportowego w Krakowie za rok 1911/12, Kraków 1912, s. LIV, LXXX;
• (-), IV Sprawozdanie Akademickiego Związku Sportowego w Krakowie za rok 1912/13, Kraków 1913, s. LXI;
• (-), W piętnastolecie 1909-1923. V Sprawozdanie Akademickiego Związku Sportowego
  w Krakowie, Kraków 1923, s. 75, 87, 88, 89, 91, 115, 116.

 

JÓZEF JAWORSKI (1903-1939), inżynier architekt, projektant hotelu turystycznego na Kalatówkach, dwukrotny olimpijczyk (1924, 1928), zginął w obronie Oksywia (1939). Urodził się 19 października 1903 r. w Zgierzu jako syn Kazimierza i Józefiny z Sokolskich. W 1917 r. rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum Humanistycznym Męskim im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Trybunalskim, gdzie w 1923 r. zdał maturę. Jako gimnazjalista w lipcu 1920 r. na ochotnika wstąpił do Wojska Polskiego, otrzymując przydział do 33. Łomżyńskiego Pułku Piechoty. Brał udział w walkach frontowych wojny polsko-bolszewickiej. Z wojska zwolniony został w grudniu 1920 r. W l. 1924-1935 studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, uzyskując dyplom inżyniera architekta. Ukończył także Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim (1929-1930). Od 1 stycznia 1933 ppor. rez. szkolony w latach następnych (1934-1935) z przydziałem do 1 Morskiego Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej. Prowadził własną praktykę architektoniczną, w ramach której  zrealizował m.in. własny projekt budowy hotelu turystycznego na Kalatówkach w Zakopanem (1937-1939). Był członkiem krakowskiego Oddziału Stowarzyszenia Architektów RP. W kampanii wrześniowej 1939 r. walczył w obronie Wybrzeża jako podporucznik rezerwy w szeregach 1. Morskiego Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej. Dowodząc samochodem opancerzonym, dokonał wielu brawurowych wypadów na linie niemieckiej piechoty. Poległ 19 września 1939 r., ostatniego dnia walk w obronie Oksywia. 30 maja 1980 roku imię Józefa Jaworskiego nadano Szkole Podstawowej nr 3
w Aleksandrowie Łódzkim.

 Lekkoatletykę zaczął uprawiać w okresie gimnazjalnym w klubie sportowym „Chrobry” Piotrków Trybunalski. Wraz z rozpoczęciem studiów na Politechnice Warszawskiej wstąpił do stołecznego AZS, z którym związał się do końca swej kariery sportowej (1923-1932). W tym czasie należał do najlepszych średniodystansowców w Polsce: 10-krotnie bił rekordy krajowe (1500, sztafety 4x400 i 3x1000), 8-krotnie został mistrzem Polski (800, 1500, 4x400 m) i triumfatorem Biegu Narodowego (1926) oraz 5-krotnie (1926-1929) reprezentował barwy narodowe w meczach międzypaństwowych. Do udanych występów należy zaliczyć udział Jaworskiego w Akademickich Mistrzostwach Świata. Złote medale zdobył: w biegu na 3000 m. i w sztafecie 4x400 m (1924 Warszawa) i w biegu na 3000 m (1927 Rzym). Wyczynowe uprawianie lekkiej atletyki zakończył w 1932 r. Obok lekkiej atletyki uprawiał także koszykówkę, łyżwiarstwo szybkie i narciarstwo biegowe. Po zakończeniu kariery zawodniczej był działaczem, m. in. członkiem zarządu PZLA (1937-1939).

Dwukrotnie dostąpił godności olimpijczyka. W 1924 r. na igrzyskach olimpijskich w Paryżu nie ukończył biegu eliminacyjnego na 800 m, a w przedbiegu na 1500 m zajął szóste miejsce i odpadł z konkurencji. Także na igrzyskach olimpijskich 1928 r. w Amsterdamie w biegu na 1500 m nie przeszedł eliminacji.

Bibliografia:

• (-), Encyklopedia statystyczna polskiej lekkiej atletyki, Warszawa 1994, s. 98, 115, 133, 152, 161.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 215.
• Jucewicz A., Stępiński W. (oprac.), Chwała olimpijczykom, Warszawa 1968, s. 15-17.
• Kurzyński H., Pietkiewicz S., Rynkowski M., Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego. Mężczyźni, Warszawa 2004, s. 82-83.
• Łojewski Z., Wolejko T., Mecze międzypaństwowe 1 reprezentacji Polski seniorów (mężczyźni), Warszawa 1984, s. 42, 59, 61, 79, 90, 91, 93, 94, 97, 326.
• Mrówczyński T., Lista strat polskich architektów w wojnie światowej 1939-1945, Komunikat SARP, nr 8-9/1979, s. 18.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 103.
• Polakiewicz S., Igrzyska VIII-ej Olimpiady Paryż 1924 oraz dzieje olimpizmu w zarysie, Lwów-Warszawa-Kraków 1926, s. 197, 199.
• Rynkowski M., H. Kurzyński H., Pietkiewicz S., Osiągnięcia polskiej lekkiej atletyki w 20-leciu międzywojennym 1920-1939, t. I: Wyniki mistrzostw Polski mężczyzn, Warszawa 1985, s. 18, 19, 21, 22, 24, 25, 27, 28, 30, 34, 36, 37, 42, 43, 45, 46, 73, 77, 81.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 38, 39, 49, 222-228, 234, 236, 237, 341, 357.
• Szymczak R., Mundur i dres, Sportowiec, nr 24, 10.07.1980, nr 24, s. 10, 12.
• Tuszyński B., Księga sportowców polskich ofiar II wojny światowej 1939-1945, Warszawa 1999, s. 107-108.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 151, 195, 199, 200, 348, 350, 358, 359, 362, 363, 365.
• Wryk R., Straty osobowe Akademickiego Związku Sportowego w latach II wojny światowej 1939-1945, Poznań 1991, s. 25, 51, 98.
• Wryk R., [w:] Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 3/1996, s. 118-119.
• Wryk R., [w:] Słownik WF, 1996, z. 3, s. 118-119.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 262-4.
• Wryk R., Sport i wojna. Losy polskich olimpijczyków w latach II wojny światowej, Poznań 2016, s. 238.
• Zaborniak S., Z tradycji lekkoatletyki w Polsce w latach 1919-1939, t. VI: Udział lekkoatletów i lekkoatletek w międzynarodowej rywalizacji sportowej, Rzeszów 2011, s. 112-114, 119, 125, 132-135, 197, 254-258, 263, 271, 275, 320, 322, 323.
• (-), [http://www.inmemoriam.architektsarp.pl/pokaz/jozef_jaworski,17322] (dostęp 1.11.2018)

 

STEFAN KOSTRZEWSKI (1902-1999) inżynier architekt, jeden z najwszechstronniejszych lekkoatletów okresu międzywojennego, olimpijczyk z Paryża (1924) i Amsterdamu (1928).  Urodził się 4 sierpnia 1902 r. w Łodzi jako syn Stanisława i Stanisławy z Lewandowskich. Pierwsze nauki pobierał w ochronce przy rzeźniach miejskich w Łodzi. W 1912 r. zaczął uczęszczać do Gimnazjum Państwowego Humanistycznego im. Mikołaja Kopernika w Łodzi. W końcu 1918 r. przerwał naukę gimnazjalną i na ochotnika wstąpił do Wojska Polskiego. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. (front pod Modlinem w składzie batalionu zapasowego 28 p. Strzelców Kaniowskich, walczył w dniach 12 sierpnia – 3 września 1920). W czerwcu 1922 r. zdał egzaminy maturalne, po czym rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. W uczelni tej studiował do początku lat trzydziestych, studiów nie uwieńczył jednak uzyskaniem dyplomu inżyniera architekta. Od 1 października 1929 do 30 czerwca 1930 r. odbywał służbę wojskową. Ukończył z pierwszą lokatą (na 87 kursantów) Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Śremie. W opinii zamieszczonej w świadectwie ukończenia Szkoły Podchorążych napisano: „Szczery,otwarty, wierny, chętny żołnierz. Bardzo energiczny i lubiany przez kolegów. Wybitnie inteligentny i towarzysko obyty. Struktura fizyczna wzorowa. Wybitnie ambitny w pracy i lojalny służbowo. Jest bardzo dobrze osobiście wyszkolony i taktycznie jako dowódca orientuje się bardzo dobrze. Jest bardzo dobrym instruktorem WF i posiada duże walory samodzielności w pracy. Zachowuje się w służbie jak i poza służbą wzorowo i umie sobie wyrobić posłuch dla swoich podwładnych, przy czym lubiany jest przez kolegów. Nadaje się na stanowisko dowódcy plutonu K.M.”. Z dniem 1 stycznia 1933 r. mianowany został podporucznikiem rezerwy z przydziałem do 1. Pułku Piechoty Legionów. W latach trzydziestych pracował jako urzędnik w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. W końcu sierpnia 1939 r. został zmobilizowany i uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 r. Internowany na Węgrzech, przedostał się do Francji. Brał udział w kampanii francuskiej 1940 r., po której ewakuował się do Wielkiej Brytanii i kontynuował walkę jako żołnierz 1 Dywizji Pancernej dowodzonej przez gen. Stanisława Maczka. Za czyny bojowe odznaczony został Krzyżem Walecznych. Po zakończeniu działań wojennych przebywał w Wielkiej Brytanii, a następnie w Kanadzie, gdzie początkowo prowadził własną farmę, a następnie praktykował jako architekt w miejscowości Galt. Od 1949 r. nie utrzymywał kontaktu z krajem. Portret S. Kostrzewskiego zatytułowany „Skok", namalowany w 1928 r. przez Wacława Piotrowskiego, znajduje się w Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie. Zmarł 24 lutego 1999 r.
w miejscowości Galt w Kanadzie, gdzie został pochowany.

Sport zaczął uprawiać w okresie nauki szkolnej, przy czym szczególnie pasjonował się lekkoatletyką. Pierwsze jego starty miały miejsce w Łodzi w biegach ulicznych. W 1. 1920-1923 był zawodnikiem ŁKS. W dniu 28 października 1923 r. po raz pierwszy wystąpił w barwach AZS Warszawa i od tego momentu pozostał związany z tym klubem do końca swej kariery sportowej (1923-1937). Specjalizował się w biegach sprinterskich oraz biegach na średnich i długich dystansach. Był dwudziestosiedmiokrotnym mistrzem Polski w biegach na 400 m, 800 m, 110 m ppł., 400 m ppł., 5000 m, 3000 m prz. i 3000 m drużynowo oraz w sztafetach 4x100 m i 4x400 m. Ponadto w mistrzostwach Polski zdobył czternaście medali srebrnych i trzy brązowe. W dwudziestoleciu międzywojennym szczycił się największą liczbą medali zdobytych w mistrzostwach Polski. W l. 1924-1932 dwadzieścia siedem razy ustanawiał rekordy Polski. Zdobywał też medale na Akademickich Mistrzostwach Świata. Obok lekkiej atletyki z powodzeniem uprawiał koszykówkę. Wchodził w skład utworzonej w 1924 r. pierwszej drużyny koszykówki w AZS Warszawa. W 1928 r. wraz z zespołem akademików zdobył mistrzostwo Warszawy. W styczniu 1930 r. grał w meczu AZS Warszawa – Latwijas Uniwersitates Student Padome Ryga, pierwszym rozegranym w Polsce międzynarodowym meczu koszykówki. Udzielał się społecznie w sekcji gier sportowych stołecznego AZS. W plebiscycie „Przeglądu Sportowego” na dziesięciu najpopularniejszych sportowców Polski w 1926 r. zajął czwarte miejsce,w 1927 – trzecie, w 1928 i 1929 – czwarte, w 1933 – siódme.

Był dwukrotnym olimpijczykiem. W 1924 r. na igrzyskach olimpijskich w Paryżu w biegu na 800 i 1500 m odpadł w przedbiegach. Natomiast w 1928 r. na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie w biegu na 400 m ppł. odpadł w półfinale, a w biegu na 400 m i sztafecie 4x400 m odpadł w eliminacjach. Jego partnerami w sztafecie byli: Klemens Biniakowski, Feliks Malanowski i Zygmunt Weiss.

 

Bibliografia:

• Bogusz A., Łódzcy olimpijczycy 1924-1984, Łódź 1984, s. 206.
• Bogusz A., Łódź olimpijska, Łódź 2005, s. 209-210.
• Bogusz A., Dawna Łódź sportowa 1824-1945, Łódź 2007,s. 116, 171, 412.
• Encyklopedia statystyczna polskiej lekkiej atletyki, Warszawa 1994, s. 96-98, 100-102, 113-115, 134, 151, 152, 154, 160-163.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 235.
• Kurzyński H., Pietkiewicz S., Rynkowski M., Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego. Mężczyźni, Warszawa 2004, s. 102-103.
• Łoza S., Czy wiesz kto to Jest?, Warszawa 1938, s. 370.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 127.
• Rynkowski M., Kurzyński H., Pietkiewicz S., Osiągnięcia polskiej lekkiej atletyki w 20-leciu międzywojennym 1920-1939, t. 1: Wyniki mistrzostw Polski mężczyzn, Warszawa 1985, s. 18, 21, 22, 24, 25, 27, 28, 30, 33, 34, 36, 37, 45, 46, 49, 51, 52, 55, 56, 61, 62, 73, 77, 78, 81, 93, 107, 108.
• Tuszyński B., Kurzyński H., Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon polskich olimpijczyków 1924-2010, Warszawa 2010, s. 417.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 44.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 151, 195, 200, 217, 222, 350, 354, 356, 358-366.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 316-19.
• Zaborniak S., Z tradycji lekkoatletyki w Polsce w latach 1919-1939,  t. I: Podstawy rozwoju; t. II: Powstanie i działalność Polskiego Związku Lekkiej Atletyki; t. III: Zasięg społeczny; t. IV: Mistrzostwa Polski Mężczyzn w latach 1920-1939; t. VI: Udział lekkoatletów i lekkoatletek w międzynarodowej rywalizacji sportowej, Lublin 2011 (t. II), Rzeszów 2011-2012.
• (-), XV lat piłki ręcznej w AZS Warszawa 1924-1939, Warszawa 1939, s. 14, 20, 35-38.

 

KAZIMIERZ KRZEMIŃSKI (1902–1940?) kolarz lwowskiego AZS i „Pogoni”, olimpijczyk z Paryża (1924). Urodził się 25 lutego 1902 r. we Lwowie jako syn Stanisława i Karoliny z Zendwalewiczów. Ukończył Politechnikę Lwowską, uzyskując dyplom inżyniera. Brał udział w walkach o Lwów, za co otrzymał honorową odznakę „Orląt", oraz w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. W okresie międzywojennym początkowo pracował jako mechanik w warsztatach broni przy D.O.G. we Lwowie, a od lipca 1921 r. w Politechnice Lwowskiej, gdzie był starszym asystentem w Katedrze Obróbki Metali. W grudniu 1939 r. został aresztowany przez NKWD i zamordowany, najprawdopodobniej w 1940 r. w więzieniu Brygidki we Lwowie. Według innej wersji po aresztowaniu przez NKWD wywieziony w głąb ZSRR, gdzie zaginął bez śladu.

 Karierę kolarską (szosa) rozpoczął w lwowskim AZS (1923-1927) i kontynuował ją w  „Pogoni" Lwów. Jego pierwszy sukces (lipiec 1923) to mistrzostwo województwa lwowskiego, które zdobył w wyścigu szosowym na dystansie 100 km. Szosowy wicemistrz Polski w wyścigu na 200 km ze wspólnego startu (1924). Wyścig o mistrzostwo Polski wygrał K. Krzemiński, ale nie zdobył tytułu ze względu na przekroczenie limitu czasu wyznaczonego przez ZPTK (7:30.00). Decyzją władz kolarskich (1925) tytuł przyznano startującemu poza konkursem W. Hoechsmanowi, który pomyślnie sfinalizował sprawy związane z obywatelstwem polskim.

W 1924 r. wystąpił na igrzyskach olimpijskich w Paryżu, podczas których w wyścigu szosowym na dystansie 188 km w konkurencji indywidualnej zajął pięćdziesiąte siódme miejsce (na siedemdziesięciu dwóch startujących zawodników), a w konkurencji drużynowej – wspólnie z Franciszkiem Kostrzębskim i Oswaldem Millerem – miejsce czternaste (na szesnaście startujących drużyn).

 

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 244.
• Kalbarczyk S., Polscy pracownicy nauki ofiary zbrodni sowieckich w łatach II wojny światowej. Zamordowani, więzieni, deportowani, Warszawa 2001, s. 124, 203.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 136.
• Polakiewicz S., Igrzyska VIII-mej Olimpiady Paryż 1924 oraz dzieje olimpizmu w zarysie, Lwów-Warszawa-Kraków 1926, s. 355-357.
• Porada Z., Polscy olimpijczycy (1924-1936) z kresów wschodnich, [w:] D. Dudek (red.), Polska kultura fizyczna i turystyka w czasie zaborów i II Rzeczypospolitej, Kraków 2009, s. 180.
• Tuszyński B., Polscy olimpijczycy XX wieku (1924-2002), t. A-M, Wrocław 2004, s. 424.
• Tuszyński B., 100 lat Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów kolarstwa polskiego, Warszawa 1986, s. 94, 102.
• Tuszyński B., Od Dynasów do Szurkowskiego, Warszawa 1986, s. 153, 535.
• Tuszyński B., Złota księga kolarstwa polskiego, Warszawa 1995, s. 42, 140, 203.
• Tuszyński B., Kurzyński H., Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon polskich olimpijczyków 1924-2010, Warszawa 2010, s. 291-292.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 280, 281, 350;
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 339-340.
• Wryk R., Sport i wojna. Losy polskich olimpijczyków w latach II wojny światowej, Poznań 2016, s. 242.

 

ALEKSANDER ANTONI WŁODZIMIERZ (SARYUSZ) MAŁECKI (1901-1939) artysta malarz, szpadzista, ale przede wszystkim szablista AZS Kraków, dwukrotny olimpijczyk, brązowy medalista w turnieju drużynowym szabli w Amsterdamie (1928). Urodzony 4 września 1901 w Zarubińcach (pow. Zbaraż, woj. tarnopolskie) w rodzinie ziemiańskiej, syn Władysława Adalbertusa i Marii Eweliny Rudziewicz. Uczęszczał do Wyższego Realnego Gimnazjum Prywatnego im. A. Mickiewicza we Lwowie. Będąc w VI klasie przerwał naukę, by jako ochotnik znaleźć się wśród obrońców Lwowa (5 listopada – 12 grudnia 1918). Niedługo potem, 20 grudnia 1918 r., wstąpił do 8. Pułku Ułanów w Krakowie i wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W czerwcu 1920 (podczas krótkiego urlopu) otrzymał we Lwowie świadectwo dojrzałości, a miesiąc później powrócił do swej macierzystej jednostki wojskowej. Po demobilizacji w połowie listopada rozpoczął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (malarstwo), które ukończył w 1927. W latach 1927-1928 zaliczył z wynikiem bardzo dobrym (lokata 17/135) 9-miesięczny II Kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. Szkolony dalej w swej macierzystej jednostce 8. Pułku Ułanów Ks. Józefa Poniatowskiego otrzymał awans na ppor. rez. (1931) i por. rez. (1936). W 1937 r. ukończył kurs dla kandydatów na dowódców szwadronów liniowych. Od 1928 r. mieszkał na stałe w rodzinnym majątku Roznoszyńce koło Zbaraża i wspólnie z ojcem zajmował się gospodarką. W kampanii wrześniowej 1939 r. walczył jako porucznik rezerwy w Korpusie Ochrony Pogranicza. Istnieją przypuszczenia, że zginął w 1939 r. podczas próby przedzierania się na Węgry, według innej wersji po 17 września 1939 r. trafił do niewoli sowieckiej, w której zaginął bez wieści. 

Początki jego kariery sportowej są nieznane. W końcu 1921 wraz z kolegami (legioniści, żołnierze WP, studenci) reaktywuje zawieszony w marcu 1914 (powstały w 1908) klub (sekcję) szermierczy AZS Kraków (prezes Bolesław Macudziński). Rozpoczyna w nim treningi i starty, jest członkiem jego zarządu i pozostaje mu wierny aż do zakończenia kariery sportowej w 1928 r. Pierwszy większy sukces wywalczył podczas zawodów z okazji 15-lecia AZS Kraków (1923) zwyciężając w turnieju szpadowym. W broni tej dwukrotnie był mistrzem (1924, 1928) i wicemistrzem Polski (1925, 1926), ale największe sukcesy na arenie międzynarodowej odnosił w szabli (wicemistrz Polski w 1925 i czwarte miejsca w latach 1924, 1926, 1927).

Dwukrotny uczestnik IO (1924, 1928). W 1924 r. w Paryżu startował w turnieju drużynowym (u boku A. Adera, A. Papée, K. Winklera i J. Zabielskiego), z którego Polska odpadła w eliminacjach po porażkach  z Holandią i USA. Natomiast w 1928 r. w Amsterdamie w turnieju drużynowym szabli (partnerami Małeckiego byli wówczas T. Friedrich, K. Laskowski, A. Papée, W. Segda i J. Zabielski) zdobył brązowy medal. Był to pierwszy medal olimpijski w historii polskiej szermierki. Kiedy po tych igrzyskach (mając 27 lat) zakończył karierą sportową, ubolewano, że szermierz krakowskiego AZS, który „walczył ze swoistą elegancją i temperamentem z elementami agresywności”, zbyt wcześnie pożegnał się z planszą.

Bibliografia:

• Borzęcki B., Białą bronią urzeczeni, Warszawa 1994, s. 85, 178, 182, 249.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 538-539.
• Dutkiewicz J.E., Jeleniewska-Ślesińska J., Ślesiński W. (oprac.), Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie 1895-1939, Wrocław-Warszawa-Kraków 1969, s. 339.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 267.
• Fachera S. (red.), W piętnastolecie 1909-1923. V sprawozdanie Akademickiego Związku Sportowego w Krakowie, Kraków 1923, s. 116.
• Jabrzemski J., Szable w natarciu, [w:] K. Dajbor i in. (red.), Poczet polskich olimpijczyków 1924-1984, Z. 1: Paryż’ 24, Amsterdam’ 28, Los Angeles’32, Warszawa 1984, s. 45-54.
• Jabrzemski J., Jeleń J., Wykrota J., 50 lat Polskiego Związku Szermierczego, Katowice (b.r.w.).
• Jasiewicz K., Lista strat ziemiaństwa polskiego 1939-1945, Warszawa 1995, s. 635.
• Łuczak M., Szermierka, w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 34, 38, 42.
• Michalski Cz., Akademicki Związek Sportowy w Krakowie,  cz. 1: 1909-1945, Kraków 2007, s. 96-100, 144, 145, 157, 165, 167, 169.
• Papée A., Na planszach czterech olimpiad, Warszawa 1957, s. 11 i dalsze.
• Papée A., Na białą broń, Warszawa 1987, s. 22  i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 163.
• Porada Z., Olimpijczycy w 8 Pułku Ułanów im. Księcia Józefa Poniatowskiego, Kraków 2003, s. 21-25.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962.
• Tuszyński B., Księga sportowców polskich ofiar II wojny światowej 1939-1945, Warszawa 1999, s. 186-187.
• Wryk R. (wybór i oprac.), Akademicki Związek Sportowy 1908-1983. Wspomnienia i pamiętniki, Poznań 1985,
• Wryk R., [w:] Słownik WF, 1987, z. 4, s. 128-129.
• Wryk R., [w:] Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 4, 1987, s. 128-129.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 243-246, 350, 352, 372, 373.
• Wryk R., Straty osobowe Akademickiego Związku Sportowego w latach II wojny światowej 1939-1945, Poznań 1991, s. 67.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 1406-8.
• Wryk R., Sport i wojna. Losy polskich olimpijczyków w latach II wojny światowej, Poznań 2016, s. 246-247.

 

WŁADYSŁAW KAJETAN NADRATOWSKI (1892-1985) adwokat, wioślarz, olimpijczyk, zasłużony działacz sportowy. Urodził się 27 czerwca 1892 r. w majątku Czermin (pow. Rypin) w rodzinie ziemiańskiej jako syn Mariana i Julii z Machcińskich. Ukończywszy szkołę powszechną w Bielsku Płockim, uczęszczał do gimnazjum w Warszawie. Po zdaniu matury w 1917 r., rozpoczął studia na Wydziale Prawnym Uniwersytetu Warszawskiego. W listopadzie 1918 r. pełnił ochotniczą służbę wojskową w Legii Akademickiej i wziął udział w rozbrajaniu Niemców w  Warszawie – w trakcie tej akcji m.in. zabezpieczył w porcie Praskim przed dewastacją przystań i sprzęt wioślarski klubu Deutsche Ruder Vereinigung in Warschau, który stał się później własnością AZS Warszawa. Fakt ten miał istotne znaczenie dla pomyślnego rozwoju akademickiego wioślarstwa w stolicy. W 1920 r. zgłosił się na ochotnika do wojska i po przejściu kursu rekruckiego na Helu w ramach 1. Batalionu Morskiego powołany został do Szefostwa Sztabu w Pucku i Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej. Po zwolnieniu ze służby wojskowej w 1921 r. kontynuował studia, które ukończył ze stopniem magistra prawa i nauk politycznych w 1924 r. Po odbyciu aplikacji w 1929  r. został wpisany na listę adwokatów Izby Warszawskiej. We wrześniu 1939 r. nie został przyjęty do wojska z uwagi na obowiązujący limit wieku w marynarce wojennej. Po przedostaniu się na Zachód został wcielony do Polskich Sił Zbrojnych jako prawnik. Służbę wojskową zakończył w stopniu porucznika czasów wojny. Po wojnie osiadł w Londynie, gdzie aktywnie włączył się w nurt życia społecznego polskich środowisk wojskowych, będąc przez wiele lat (1951-1968) prezesem Stowarzyszenia Marynarki Wojennej – Polish Naval Association (w 1965 mianowany kapitanem MW, a w 1969 komandorem honorowym). Zmarł  w Londynie 20 kwietnia 1985 i pochowany został na Gunnsersbury Cemetry. Ze sportem zetknął się w czasie nauki gimnazjalnej. Uprawiał pływanie i wioślarstwo, ale dopiero w latach dwudziestych, jako sternik osad warszawskiego AZS zaczął zaliczać się do krajowej czołówki zdobywając tytuły mistrza Polski w czwórce ze sternikiem (1920, 1923-1925) i ósemce (1922, 1926). W 1924 roku zdobył (czwórka ze sternikiem) złoty medal podczas akademickich mistrzostw świata w Warszawie, a w mistrzostwach Europy (ósemki) wywalczył 6 miejsce (1926). Dwa lata później zakończył aktywną karierę wioślarza. W latach trzydziestych zajmował się natomiast sportem motorowodnym oraz narciarstwem wodnym.

Przygotowywał się do startu w igrzyskach olimpijskich w Antwerpii, w których nasi sportowcy z powodu wojny polsko-bolszewickiej nie wzięli jednak udziału. Godności olimpijczyka dostąpił w 1924 r. w Paryżu. Wraz z Antonim Brzozowskim, Henrykiem Fronczakiem, Edmundem Kowalcem i Józef Szawarą płynął w osadzie czwórki ze sternikiem, która w przedbiegu zajęła trzecie miejsce i odpadła z konkurencji. Uczestniczył także w pracach Polskiego Komitetu Olimpijskiego, będąc w pierwszym roku jego istnienia sekretarzem wydziału wioślarskiego. Od pierwszych chwil po odzyskaniu niepodległości, był bardzo zaangażowanym działaczem sportowym. W 1919 r. podjął inicjatywę scalenia wszystkich dotychczas istniejących uczelnianych organizacji sportowych i utworzenia jednego akademickiego klubu sportowego stolicy. Pod przewodnictwem Nadratowskiego doszło 19 grudnia 1919 r. do zebrania przedstawicieli wszystkich stołecznych uczelni, na którym powołano AZS Warszawa. Poprzez aklamację Nadratowski otrzymał wówczas funkcję prezesa AZS Warszawa, którą pełnił do listopada 1921 r. Dzięki jego zasługom w budowie struktury organizacyjnej i tworzeniu bazy materialnej, AZS Warszawa już na początku lat dwudziestych stał się jednym z najsilniejszych klubów sportowych w Polsce. Aktywnie uczestniczył w pracach nad utworzeniem Centrali Polskich Akademickich Związków Sportowych. Na zjeździe założycielskim Centrali odbytym w Warszawie 18-19 marca 1923 r. został wybrany na jej wiceprezesa. Swojej działalności społecznej Nadratowski nie zawężał wyłącznie do środowiska akademickiego, gdyż sekretarzował także referatowi sportu i WF Ministerstwa Zdrowia (1921-1922), PZTW i wydziałowi wioślarstwa PKIO. Nawet przebywając pod koniec życia na obczyźnie, podkreślał więź z ojczystym krajem i AZS, którego pokaźnych rozmiarów godło nosił wyhaftowane na swojej galowej marynarce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 279.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 54, 78, 202.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 178.
• Pertek J., Epitaphium Navalis 1946-1986, Poznań 1987, s. 50.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 53, 54, 313, 315, 316.
• Wryk R. (wybór i oprac.), Akademicki Związek Sportowy 1908-1983. Wspomnienia i pamiętniki, Poznań 1985, s. 39-41, 43, 47, 49.
• Wryk R., Władysław Kajetan Nadratowski 1892-1985, Akademicki Przegląd Sportowy, nr 8/1988, s. 58-64.
• Wryk R., [w:] Słownik WF, 1989, z. 4, s. 130-133 = Wychowanie Fizyczne i Sport, 1989, nr 4, s. 130-133.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 8, 113, 138-140, 148, 184, 265, 269, 332, 333, 338, 350, 354, 381.
• Wryk R., Początki ruchu olimpijskiego w Polsce, Poznań 2012, s. 54, 103, 176, 186, 196, 236, 239.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 441-445.
• (-), Jubileusz Prezesa Stowarzyszenia Marynarki Wojennej, [w:] Nasze Sygnały, nr 114, Londyn 1967, s. 1-2.
• (-) Śp. Władysław Nadratowski, Nasze Sygnały, nr 155, Londyn 1985, s. 27.
   

STEFAN OŁDAK (1904-1969) ps. „Kostrzewski II”, inżynier, średniodystansowiec, olimpijczyk z Paryża (1924), wybitny sędzia i działacz PZLA. Urodził się 5 listopada 1904 r. w Warszawie jako syn Wojciecha i Rozalii Baran. Po ukończeniu szkoły powszechnej w 1915 r. rozpoczął naukę w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, gdzie w 1925 r. zdał maturę. W l. 1925-1934 studiował na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej, uzyskując dyplom magistra inżyniera budowy dróg i mostów, a później (1954) magistra nauk technicznych. Po studiach pracował w Departamencie Dróg Kołowych Ministerstwa Komunikacji (1935-1937), a następnie w warszawskiej dyrekcji PKP jako projektant i kontroler drogowy. W latach trzydziestych udzielał się społecznie także w Polskim Związku Inżynierów Kolejowych, w którego Zarządzie Głównym był drugim sekretarzem, oraz w Kolejowym Przysposobieniu Wojskowym i Rodzinie Kolejowej. W okresie okupacji hitlerowskiej przebywał w Warszawie, gdzie pracował początkowo jako konduktor Elektrycznych Kolei Dojazdowych, a następnie w przedsiębiorstwie budowlanym oraz w muzycznej firmie handlowej. Po wyzwoleniu Warszawy kontynuował karierę zawodową w kolejnictwie jako specjalista w zakresie dróg żelaznych i budownictwa. Był silnie związany ze szkolnictwem kolejowym jako starszy asystent na Wydziale Ruchu Kolejowego Politechniki Warszawskiej (1949-1952), nauczyciel a następnie kierownik Wydziału Dróg i Mostów Technikum Kolejowego (1946-1955) i nauczyciel Zasadniczej Szkoły Zawodowej PKP (1959-1969). Swoje wieloletnie doświadczenie dydaktyczne spożytkował jako autor „Encyklopedii dróg kątowych”, wielokrotnie wydawanego podręcznika dla średnich szkół zawodowych. Zmarł w Warszawie 20 października 1969 r., gdzie też został pochowany na cmentarzu Powązkowskim

Lekkoatletykę zaczął uprawiać w okresie gimnazjalnym. W 1921 r. występował w barwach „Varsovii”, a od następnego roku – AZS Warszawa. Z klubem tym pozostał związany do końca swej kariery sportowej. Specjalizował się w biegach na średnich dystansach – 400, 800 i 1500 m. Był reprezentantem Polski w meczu międzypaństwowym, 11-krotnym rekordzistą Polski (400, 800, 1500 m i w sztafetach) i 4-krotnym mistrzem Polski w sztafecie 4x400 m (1923-1925, 1927). Startował dwukrotnie na Akademickich Mistrzostwach Świata (1924, 1927). W 1924 r. wystartował na igrzyskach olimpijskich w Paryżu. Zarówno w biegu na 400 m, jak i 800 m odpadł już w przedbiegach, zajmując odpowiednio trzecie i szóste miejsce. Po zakończeniu kariery zawodniczej w 1927 r. działał społecznie w Warszawskim Okręgowym Związku Lekkiej Atletyki (WOZLA), którego w latach 1929-1939 był wiceprezesem.  Na terenie stolicy należał do grona wyróżniających się sędziów lekkoatletycznych. Po zakończeniu II wojny światowej odegrał prominentną rolę w reaktywowaniu Polskiego Związku Lekkiej Atletyki (PZLA). 29 września 1945 r. w Łodzi na zjeździe PZLA został wybrany jego wiceprezesem. Pełniąc tę funkcję w kadencjach 1945-1947, 1948-1949 i 1950-1951, kierował Wydziałem Spraw Sędziowskich. W zarządzie PZLA działał do 1957 r. Następnie uczestniczył w pracach Centralnej Komisji Sędziowskiej PZLA. Dużą aktywność wykazywał także na terenie WOZLA. Był współautorem wydanych w 1951 i 1953 r. „Przepisów lekkoatletycznych” oraz „Podręcznika sędziowania zawodów lekkoatletycznych”. Za swe zasług dla rozwoju lekkiej atletyki otrzymał godność członka honorowego PZLA. Wyróżniony też został tytułami Zasłużonego Działacza Kultury Fizycznej (1954), Zasłużonego Sędziego Lekkiej Atletyki (1964), Złotą Odznaką Honorową PZLA (1957) oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1969). W końcu lat czterdziestych działał w Radzie Sportowej Zarządu Głównego Związku Zawodowego Kolejarzy, której w 1949 r. był wiceprzewodniczącym.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 288.
• Kurzyński H., Pietkiewicz S., Rynkowski M., Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego. Mężczyźni, Warszawa 2004, s. 161.
• Łojewski Z., Wolejko T., Mecze międzypaństwowe i reprezentacji Polski seniorów (mężczyźni), Warszawa 1984, s. 48, 348.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 189.
• Rynkowski M., Kurzyński H., Pietkiewicz S., Osiągnięcia polskiej lekkiej atletyki w 20-leciu międzywojennym 1920-1939, t. I: Wyniki mistrzostw Polski mężczyzn, Warszawa 1985, s. 18, 19, 21, 22, 25, 27, 30, 31, 74, 78.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 222, 225, 234, 236, 237, 247, 359.
• Woltmann  B. (red.), Lekkoatletyka w Polsce 1919-1994, Warszawa 1994, s. 59, 62, 82, 166.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 159, 195, 200, 350, 358, 359, 361.
• Wryk R., [w:] Słownik WF, 1995, z. 4, s. 103-104 = Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 4, 1995, s. 103-104.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 460-462.
• Zaborniak S., Z tradycji lekkoatletyki w Polsce w latach 1919-1939, t. VI: Udział lekkoatletów i lekkoatletek w międzynarodowej rywalizacji sportowej, Rzeszów 2011, s. 112, 125, 254, 256, 322.
• (-), Przegląd Sportowy, nr 128, 23.10.1969, s. 2.
• (-), Życie Warszawy, nr 252, 22.10.1969, s. 7; nr 253 z 23.10.1969, s. 6.
• (-), Encyklopedia statystyczna polskiej lekkiej atletyki, Warszawa 1994, s. 97, 115, 138, 161.

 

ADAM STANISŁAW PAPÉE (1895-1990), ps. „Gil”, doktor praw, bankowiec, jeden z pierwszych szablistów polskich, czterokrotny olimpijczyk (1924, 1928, 1932, 1936) i dwukrotny brązowy medalista (1928, 1932). Urodził się 21 lipca 1895 r. we Lwowie jako syn Fryderyka i Władysławy z Anczyców.  Szkołę powszechną ukończył we Lwowie. W 1905 r. wraz z rodzicami przeprowadził się do Krakowa. W 1atach 1905-1909 uczęszczał do Gimnazjum Św. Anny, a następnie do Gimnazjum Sobieskiego w Krakowie, gdzie w 1914 r. złożył egzaminy dojrzałości. W sierpniu 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich, otrzymując przydział do 1. Pułku Artylerii. Za okazane w walkach męstwo (m.in. w bitwie pod Konarami został ranny) dwukrotnie otrzymał Krzyż Walecznych. Po kryzysie przysięgowym w sierpniu 1917 r. wcielono go do armii austriackiej. W listopadzie 1918 r. wstąpił do Wojska Polskiego, w lutym 1919 r. został zdemobilizowany. W czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. w stopniu podporucznika pełnił służbę wartowniczą w Krakowie. W 1atach 1918-1923 studiował na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie uzyskał stopień doktora. Ukończył także w 1919 r. roczny kurs specjalistyczny w Akademii Handlowej w Krakowie. W okresie międzywojennym pracował na kierowniczych stanowiskach w bankowości w Krakowie, Katowicach i w Warszawie. Podczas okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie i pracował w Banku Gospodarstwa Krajowego. Brał udział w konspiracji, pod pseudonimem „Gil” walczył w powstaniu warszawskim. Jesienią 1944 r. powrócił wraz z rodziną do Krakowa. Po zakończeniu II wojny światowej aktywnie włączył się w odbudowę sportu polskiego. Był wśród reaktywujących Polski Związek Szermierczy pełniąc w pierwszym powojennym zarządzie funkcję I wiceprezesa. Był potem wieloletnim wiceprezesem Pomorskiego Okręgowego Związku Szermierczego (1968-1980), trenerem w klubach sportowych „Budowlani” i AZS Kraków (1949-1966) oraz „Gwieździe” Bydgoszcz (1967-1977). Opublikował dwie książki wspomnieniowe: „Na planszach czterech olimpiad” (1957) oraz „Na białą broń” (1987). Odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim OOP i Węgierskim Krzyżem Zasługi. Laureat nagrody im. Janusza Kusocińskiego (1988) oraz medalu „Kalos Kagathos” (1989). Zmarł 6 marca 1990 w Bydgoszczy, jego prochy spoczęły na cmentarzu w Osiedlu na Błoniach, ale po pewnym czasie zostały przeniesione do rodzinnego grobowca na cmentarzu na Salwatorze w Krakowie.

Należał do najwszechstronniejszych szermierzy polskich okresu międzywojennego. W ciągu bardzo długiej kariery zawodniczej (1909-1946) reprezentował barwy Krakowskiego Klubu Szermierczego (1909-1914), AZS Kraków (1921-1928), Legii Warszawa (1929-1933) i I Śląskiego Klubu Szermierczego Katowice (1933-1936). 46-krotnie występował w reprezentacyjnej drużynie narodowej, swe największe sukcesy odnosząc w szabli. Był 4-krotnym mistrzem Polski (1926, 1927, 1929, 1932) i raz wicemistrzem (1924) w tej broni, poza tym zdobył 3 tytuły wicemistrzowskie (1924-1926) we florecie. 4-krotny uczestnik mistrzostw Europy (1926, 1930, 1931, 1933), w 1930 r. zdobył w drużynowym turnieju szabli w Liége brązowy medal (1930).  Po raz ostatni jako zawodnik wystąpił na planszy w 1946 w międzypaństwowym meczu szablowym Polska-Czechosłowacja. W okresie międzywojennym równolegle z karierą zawodniczą uczestniczył w organizacji sportu szermierczego w Polsce: należał  do grona osób reaktywujących sekcję szermierczą AZS Kraków (1921), z ramienia tego klubu brał udział w założycielskim zebraniu Polskiego Związku Szermierczego we Lwowie (28 maja 1922), piastował  funkcję prezesa PZSzerm. (28 listopada 1926 – 2 marca 1930), był kapitanem sportowym tego związku (1933). Był wreszcie sędzią związkowym (1923-1973) i sędzią międzynarodowym (1930-1960) w szermierce.  Jako pierwszy polski sportowiec startował w czterech kolejnych olimpiadach. W 1924 r. na igrzyskach w Paryżu walczył w drużynie szablistów, która odpadła w eliminacjach. Na igrzyskach  w Amsterdamie w 1928 r., występując w 5 meczach i zwyciężając w 14 pojedynkach, zdobył brązowy medal w turnieju drużynowym szabli (wspólnie z T. Friedrichem, K. Laskowskim, A. Małeckim, W. Segdą i J. Zabielskim). Osiągnięcie to powtórzył (wraz z W. Dobrowolskim, T. Friedrichem, L. Lubicz-Nyczem, W. Segdą i M. Suskim) na igrzyskach w Los Angeles w 1932 r., gdzie wystąpił w 4 meczach i odniósł w nich 7 zwycięstw Na tychże igrzyskach w turnieju indywidualnym szabli zakwalifikował się do walk półfinałowych. W 1936 r. na igrzyskach olimpijskich w Berlinie – wspólnie z W. Dobrowolskim, W. Segdą, A. Sobikiem, M. Suskim i T. Zaczykiem – zajął w drużynowym turnieju szabli czwarte miejsce, wystąpiwszy łącznie w 5 meczach i wygrawszy 5 pojedynków. Podczas igrzysk 1928, 1932 i 1936 r. był kapitanem polskiej drużyny szablistów.  Był działaczem Polskiego Komitetu Olimpijskiego.

Bibliografia:

• Borzęcki B., Białą bronią urzeczeni, Warszawa 1994, s. 100-101 i dalsze.
• Chmielewski  Z., Sportowcy w Powstaniu Warszawskim, Warszawa 2017, s. 42.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 643-644.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 292.
• Górski P., Pan Doktor – mój mistrz, Przegląd Sportowy, nr 118, 17.06.1988, s. 6.
• Górski P., Rady starszego pana, Przegląd Sportowy, nr 167, 28.08.1985, s. 4.
• Górski P., Szperanie w annałach, Przegląd Sportowy, nr 92, 8.08.1982, s. 3.
• Jabrzemski J., Szable w natarciu, [w:] K. Dajbor i in. (red.), Poczet polskich olimpijczyków 1924-1984, Z. 1: Paryż’ 24, Amsterdam’ 28, Los Angeles’32, Warszawa 1984, s. 45-54.
• Jabrzemski J., Jeleń J., Wykrota J., 50 lat Polskiego Związku Szermierczego, Katowice (b.r.w.), s. 8, 9, 43.
• Karuga T., Rozwój szermierki na Górnym Śląsku do 1939 r., Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 4, 1976, s. 103, 109, 115.
• Komorowski P., Na florety i pałasze, Przegląd Sportowy, nr 74, 13.04.1979, s. 3.
• Lis J., Romantyczne olimpiady, Warszawa 1984, s. 31-43, 171-174, 176, 186.
• Lis J., Polscy medaliści olimpijscy, Warszawa 1985, s. 256.
• Łoza S., Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938, s. 553.
• Łuczak M., Szermierka, w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 13, 25, 27, 34, 38, 39, 42, 44, 57, 58, 61, 74, 83, 119, 122, 123, 126, 210, 218, 219, 228, 242, 263, 342.
• Marciniak K., Pionierskie lata, Sport, nr 60, 27.05.1982, s. 2.
• Marzec H., Historia medalami pisana: 75 lat śląskiej szermierki, Katowice 2002, s. 34.
• Michalski Cz., AZS w Krakowie 1909-1945,  cz. I , Kraków 2007, s. 150-2.
• Olszówka W., Z szablą przez życie, Tempo, nr 89, 1.08.1985, s. 3, 4.
• Papée A., Na planszach czterech olimpiad, Warszawa 1957.
• Papée A., Na białą broń, Warszawa 1987.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 195.
• Porada Z., Olimpijczycy z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010, s. 60-63.
• Słoniewski M., Zarys działalności polskiego ruchu olimpijskiego w latach 1919-1939, Warszawa 1990, s. 94-96, 98, 117.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 35, 37, 46, 51, 66, 67, 74, 75, 77, 78, 303-305, 347, 359.
• Szuster R., Po górach, po chmurach z szermierką w sercu, Sport, nr 74 z 12.04.1984, s. 4.
• Tomaszewski B., Senior, Kultura, nr 2, 14.01.1979, s. 16.
• Wryk R. (wybór i oprac.), Akademicki Związek Sportowy 1908-1983. Wspomnienia i pamiętniki, Poznań 1985, s. 6, 7, 17, 18, 59, 63, 340.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 9, 242-247, 322, 327, 334, 350, 352, 370, 373.
• Wryk R., [w:] Słownik WF, 1995, z. 4, s. 105-107 = [w:] Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 4, 1995, s. 105-107.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 469-73.
• (-), Dysk Olimpijski, nr 9, 1970, s. 24-25; nr 10, s. 22-23; nr 11, s. 22-23; nr 12, s. 24-25.
• (-), A. Brzezicki (red.), 50 lat na olimpijskim szlaku, Warszawa 1969, s. 43, 46, 56, 60, 62-64, 69, 70, 74, 75, 83, 87, 442.
• (-), [w:] Jeleń J., Wykrota J. (oprac.); L. Cergowski i in. (teksty), 25 lat szermierki w PRL, Katowice 1970, s. 21.
• (-), [w:] (red.) płk Potorejko E., Legia 1916-1966. Historia. Wspomnienia. Fakty, Warszawy 1966, s. 80, 97, 98, 112, 113, 127, 128, 141, 156, 227, 228.
• (kr.), Nestor olimpijczyków, [w:] Tempo, nr 149-150, 22.12.1988, s. 7.

 

EMIL VAMBERA (?? - 1934). Posiadał wykształcenie wyższe politechniczne. Szermierkę zaczął uprawiać przed 1914 r. we Lwowie pod kierunkiem fechmistrza Antoniego Bąkowskiego. Do grudnia 1923 r. był zawodnikiem Lwowskiego Klubu Szermierzy, a następnie AZS Lwów. Należał do grona osób, które kładły podwaliny pod rozwój szermierki w Polsce w pierwszych latach Drugiej Rzeczypospolitej. W 1922 r. uczestniczył w pracach organizacyjnych związanych z utworzeniem Polskiego Związku Szermierczego. Na odbytym w dniu 28 maja 1922 r. we Lwowie zebraniu założycielskim Polskiego Związku Szermierczego powierzono mu funkcję prezesa zarządu, którą sprawował do 1925 r., cały czas jednak pozostawał aktywny w ruchu sportowym. Zmarł w 1934 r. W 1920 r. wraz z Władysławem Sobolewskim kierował we Lwowie przygotowaniami polskich szermierzy do startu w igrzyskach olimpijskich w Antwerpii, w których jednak Polska z uwagi na toczoną wojnę z Rosją nie wzięła udziału. W 1924 r. zakwalifikował się do reprezentacji narodowej na igrzyska olimpijskie w Paryżu, gdzie był zawodnikiem rezerwowym drużyny szablistów. Jednocześnie pełnił funkcję kierownika ekipy szermierczej.

Bibliografia:

• Jabrzemski J., Jeleń J., Wykrota J., 50 lat Polskiego Związku Szermierczego, Katowice (b.r.w.), s. 6, 8, 9.
• Papée A., Na planszach czterech olimpiad, Warszawa 1957, s. 13, 15.
• Polakiewicz S., Igrzyska VIII-mej Olimpiady Paryż 1924 oraz dzieje olimpizmu w zarysie, Lwów-Warszawa-Kraków 1926, s. 107, 144, 288.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 245, 326, 350;
• Wryk R., Początki ruchu olimpijskiego w Polsce, Poznań 2012, s. 90, 94, 95, 111, 207, 236.
• Wryk, Ryszard, Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 606-7.
• (-), [w:] Peista L. (red.), Z okazji 10-lecia Akademickiego Związku Sportowego we Lwowie. Jednodniówka, Lwów 1934, s. 11, 23.

 

ZYGMUNT EUGENIUSZ WEISS (1903-1977) dziennikarz, sprinter, uczestnik igrzysk olimpijskich w Paryżu (1924), Amsterdamie (1928) i Olimpiady Obozowej w Gross Born (1944). Urodził się 4 kwietnia 1903 r. w Warszawie jako syn Eugeniusza, z zawodu księgowego, i Apolonii z Poznańskich. W 1atach 1913-1916 był uczniem szkoły realnej Emiliana Konopczyńskiego, a następnie Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Tadeusza Rejtana w Warszawie, w którym w 1923 r. uzyskał świadectwo dojrzałości. Służbę wojskową odbył w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Ostrowie-Komorowie (1924-1925). W 1931 r. uzyskał stopień podporucznika rezerwy. W 1atach 1926-1932 studiował na Wydziale Konsularno-Dyplomatycznym Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie. W końcu sierpnia 1939 r. został zmobilizowany w stopniu podporucznika rezerwy do III Batalionu Obrony Warszawy. W kampanii wrześniowej 1939 r. walczył w obronie stolicy na Targówku, po kapitulacji resztę wojny spędził w kilku obozach jenieckich na terenie Niemiec. Po wyzwoleniu pracował w Referacie WF 1. Dywizji Pancernej gen. S. Maczka (wraz z T. Konopackim, A. Szenajchem i R. Wirszyłło). W 1947 r. wrócił do kraju, gdzie został etatowym pracownikiem „Przeglądu Sportowego”. Zmarł nagle w czasie pracy w Bad Ischl, 4 czerwca 1977. Był jedną z najbarwniejszych postaci w dziejach polskiego dziennikarstwa sportowego. Sekretarz i skarbnik Klubu Dziennikarzy Sportowych SDP (1952-1977). Działacz sportowy (PZLA, PZKol). Autor książki „Biegi krótkie” (1948) i współautor (wraz z  W. Szkielą i B. Tuszyńskim) opracowania „Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego” (1962). Był odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim OOP (1969) i Złotym Krzyżem Zasługi (1959). Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej. Od najmłodszych lat interesował się sportem, a całe jego życie związane było z Warszawą. W roku 1921 wstąpił do drużyny rugbystów w klubie „Orzeł Biały”, ale rychło odkryto jego uzdolnienia do biegów, przeniósł się więc do AZS Warszawa, któremu pozostał wierny do końca swego życia w Klubie Seniora. Specjalizował się w biegach sprinterskich. Był mistrzem Polski w biegu na 400 m (1924) oraz sztafetach 4 x 100 m (1924, 1927) i 4 x 400 m (1923, 1924, 1927, 1928). Ponadto w mistrzostwach Polski zdobył dziewięć srebrnych medali oraz cztery medale brązowe. W 1atach 1924-1925 czterokrotnie ustanawiał rekordy Polski w biegach na 200 m i 400 m, był także rekordzistą Polski w biegach sztafetowych oraz w nierozgrywanych już dziś takich konkurencjach, jak biegi na 300 i 440 m, sztafety 4 x 200 m, 100/200/300/800 m, 100/200/400/800 m. Łącznie w tabelach PZLA w 1atach 1923-1929 dwadzieścia siedem razy figuruje jako rekordzista Polski. Czterokrotnie startował w akademickich mistrzostwach świata (1924, 1927, 1928, 1930). Na rozegranych w 1924 r. w Warszawie I Akademickich Mistrzostwach Świata zdobył trzy złote medale (400 m, 4 x 100 m, 4 x 400 m) i trzy srebrne (100 m, 200 m, sztafeta 100/200/400/800 m). W 1927 r. na 11 Akademickich Mistrzostwach Świata w Rzymie zdobył brązowy medal w sztafecie 4 x 400 m.. Zawodnicze uprawianie lekkiej atletyki zakończył w 1933 r. Dwukrotnie otrzymał nominację olimpijską. W 1924 r. na igrzyskach olimpijskich w Paryżu w biegach na 100 i 200 m odpadł w eliminacjach. Cztery lata później na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie startował w biegu na 400 m i sztafecie 4x400 m, również żegnając się z konkursem w eliminacjach. Jego partnerami w sztafecie byli: Klemens Biniakowski, Stefan Kostrzewski i Feliks Maianowski.

Już jako student i zawodnik Z. Weiss wykazał duże uzdolnienia dziennikarskie. Debiutował w 1927 r., kiedy przyjął stanowisko kierownika działu sportowego „Wieczoru Warszawy”. Współpracował także z innymi pismami: „Przeglądem Sportowym”, „Sportem Polski”, „Startem”, „Sportem Kolarskim”, „Kroniką Polski i Świata”.  Podczas drugiej wojny światowej, przebywając w niemieckiej niewoli w obozach Arnswalde i Gross-Born redagował (ręcznie) „Przegląd Sportowy” (ponad 300 numerów), a w 1944 r. współorganizował Olimpiadę Obozową, składając w imieniu kolegów przysięgę olimpijską oraz startując w biegu na 200 m i w sztafecie olimpijskiej. Po wyzwoleniu redagował rubrykę sportową w „Dzienniku Żołnierza” (organ I Dywizji Pancernej drukowany w Quakenbrueck). Pracując od 1947 r. w „Przeglądzie Sportowym” zajmował się kolarstwem, podnoszeniem ciężarów i łyżwiarstwem szybkim. Nie zaprzestał pracy dziennikarza sportowego nawet po przejściu na emeryturę w kwietniu 1970 r. – śmierć dosięgła go podczas relacjonowania dla „Dziennika Ludowego” kolarskiego wyścigu Dookoła Austrii.

Bibliografia:

• Głuszek Z., [w:] Słownik WF, 1977, z. 4, s. 76-78.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 361.
• Kurzyński H., Pietkiewicz S., Rynkowski M., Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego. Mężczyźni, Warszawa 2004, s. 95- 96, 112-115, 142, 151.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 279.
• Tuszyński B., Sportowe pióra, 1994, s. 244-254.
• Tuszyński B., Zygmunt Weiss (1903-1977), [w:] Alina Słomkowska (red.), D. Mikołajczyk-Grzelewska (współpraca), Materiały pomocnicze do historii dziennikarstwa Polski Ludowej, t. XIII, Warszawa 1990, s. 85-94.
• Weiss Z., Tego „Przeglądu" nie ma w archiwach. Od spacerów dookoła lipy do „Igrzysk Olimpijskich”... za drutami, Przegląd Sportowy, nr 204-205 1958, s. 8.
• Weiss Z., Biegałem w Paryżu i Amsterdamie, Sportowiec, nr 72, 1960, s. 12.
• Weiss Z., Ze wspomnień eks-lekkoatlety. Czekałał, Przegląd Sportowy, nr 204-205, 1961, s. 4.
• Weiss Z., Olimpiada w oflagu, Sport, nr 155, 1963, s. 7.
• Weiss Z., Przerwa w życiorysie „PS” trwała tylko 12 miesięcy, Przegląd Sportowy, nr 62, 1971, s. 10.
• Weiss  Z. Chociaż Weiss na szóstym torze... , Lekkoatletyka, nr 5-12, 1976; nr 1-11, 1977 = [w:] Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 37-40 = [w:] Wryk R. (wybór i opracowanie), Sport akademicki w relacjach i wspomnieniach, Poznań 2009, s. 73-140.
• Weiss Z., Olimpiada za drutami, [w:] Wryk R. (wybór i opracowanie), Sport akademicki w relacjach i wspomnieniach, Poznań 2009, s. 320-333.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 151 i dalsze.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 618-621.

 

KONRAD SEBASTIAN WINKLER (1882-1962), szermierz, olimpijczyk z 1924 r. Urodził się 20 stycznia 1882 r. w Warszawie jako syn Ignacego i Zofii z Bursztyńskich. Po śmierci rodziców zmuszony był podjąć pracę zawodową i przez kilka lat pracował jako urzędnik skarbowy. Dopiero w 1907 r. rozpoczął studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Jesienią 1909 r. przybył do Krakowa, gdzie kontynuował studia na UJ. Od 1916 r. podjął systematyczne studia plastyczne w krakowskiej ASP w pracowni prof. Ignacego Pieńkowskiego i prof. Józefa Pankiewicza. W okresie I wojny światowej zaciągnął się do Legionów Polskich. W latach dwudziestych kontynuował studia artystyczne w Akademii Lhote'a w Paryżu. Był współtwórcą pierwszej polskiej awangardowej grupy malarskiej „Formiści Polscy”. Jego dorobek, głównie pejzaże, martwe natury i portrety, prezentowano na wystawach w Warszawie (1936), Paryżu (1937), Nowym Jorku (1939). Obok twórczości artystycznej dużo publikował z zakresu estetyki, teorii i krytyki sztuki. W czasie II wojny światowej i okupacji hitlerowskiej przebywał w Warszawie. Podczas powstania warszawskiego w 1944 r. stracił niemal cały swój dorobek malarski. Po wojnie osiedlił się w Krakowie, gdzie kontynuował działalność artystyczną. W swej twórczości podejmował także tematykę sportową. Jego prace posiadają niemal wszystkie muzea krajowe, z zagranicznych zaś Metropolitan Muzeum w Nowym Jorku, Muzeum Barnesa w Filadelfii i Muzeum Miejskie w Grenoble.  Szereg jego prac zakupiło Ministerstwo Kultury i Sztuki. Zaliczany jest do tych artystów, którzy swoją działalnością malarską oraz rozważaniami teoretycznymi w znacznym stopniu zaważyli na przekształceniach polskiej sztuki. Zmarł w Krakowie 16 stycznia 1962 r.

Początki jego kariery sportowej nie są bliżej znane, wiadomo jednak, że z powodzeniem uprawiał szermierkę już podczas studiów we Lwowie. Przeniósłszy się do Krakowa na początku 1910 r. zorganizował sekcję szermierczą przy Krajowym Związku Turystycznym, a jesienią tegoż roku wspólnie z J. Bielawskim  i T. Wołkowskim założył Krakowski Klub Szermierzy. W KKSz należał do najlepszych zawodników, a jednocześnie wspólnie z fechmistrzem A. Bąkowskim zajmował się szkoleniem. Jego uczniem był m.in. czterokrotny olimpijczyk A. Papée. Prowadził także zajęcia z szermierki dla młodzieży gimnazjalnej oraz organizował mistrzostwa szkół średnich Krakowa w tej dyscyplinie. W grudniu 1921 r. wspólnie z B. Macudzińskim, A. Aderem, A. Papée
i J. Zabielskim reaktywował sekcję szermierczą w AZS Kraków. Do września 1922 r. był w niej fechmistrzem, w roku następnym został wiceprezesem. Należał do współtwórców utworzonego w 1922 r. we Lwowie Polskiego Związku Szermierczego. W latach 1921-1924, głównie na łamach „Przeglądu Sportowego” publikował fachowe artykuły z zakresu szermierki, które wywarły istotny wpływ na rozwój tej dyscypliny sportowej w Polsce. W pierwszych latach II Rzeczypospolitej był organizatorem wielu imprez szermierczych, na których pełnił jednocześnie funkcję jurora. Na pierwszych mistrzostwach Polski we Lwowie, w maju 1924 r., zajął pierwsze miejsce w szabli i florecie, a w szpadzie drugie miejsce, za swym klubowym wychowankiem A. Małeckim. Do końca 1924 r. uważany był za najlepszego szermierza w Polsce.

Na rozegranym w Krakowie w dniach 10-11 maja 1924 r. przedolimpijskim turnieju eliminacyjnym zwyciężył we florecie, szpadzie i szabli. Na igrzyskach olimpijskich w Paryżu w startował wspólnie z A. Aderem, A. Małeckim, A. Papée, J. Zabielskim i W. Dubieńską z AZS Kraków. W turnieju drużynowym szabli Winkler odniósł jedno zwycięstwo nad zawodnikiem USA, ale polska reprezentacja przegrała cały mecz w stosunku 4:12 i nie przeszła eliminacji. W turnieju indywidualnym floretu nie odniósł żadnego zwycięstwa i zajął ostatnie, piąte miejsce w swej grupie eliminacyjnej. Po paryskich Igrzyskach Olimpijskich, w wieku 42 lat zakończył karierę sportową.

Bibliografia:

• Facher S. (red.), W piętnastolecie 1909-1923. V Sprawozdanie Akademickiego Związku Sportowego w Krakowie, Kraków 1923.
• Gutowski M., Konrad Winkler, [w:] Dziennik Polski, 1962, nr 18.
• Jabrzemski J., Jeleń J., Wykrota J., 50 lat Polskiego Związku Szermierczego, Katowice (b.r.w.).
• Lis J., Romantyczne olimpiady, Warszawa 1984.
• Łoza S., Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania, Warszawa 1983 (reprint), s. 342-343.
• Michalski C., Akademicki Związek Sportowy w Krakowie, cz. I: 1909–1945, Kraków 2007, Kraków 2007, s. 95-98, 151, 164-166, 169.
• Papée A., Na planszach czterech olimpiad, Warszawa 1957.
• Papée A., Na białą broń. Warszawa 1987.
• Pollakówna J. (tekst), Rudzińska  W.M. (noty biograficzne), Malarstwo polskie między wojnami 1918-1939, Warszawa 1982.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962.
• Tuszyński B., Sprintem przez prasę sportową, Warszawa 1975, s. 136.
• Wryk R. (wybór i oprac.), Akademicki Związek Sportowy 1908-1983. Wspomnienia i pamiętniki, Poznań 1985, s.  7, 15, 59, 61, 62.
• Wryk R., [w:] Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 4, 1987, s. 130-133.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 242, 243, 245, 248, 307, 347, 350, 372, 373.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 622-5.
• (-), Towarzystwo Przyjaciół i Sztuk Pięknych w Krakowie. Katalog wystawy, kwiecień 1959.
• (-), [w:] Dziennik Literacki, nr 13, 1948.
• (-), [w:] Przekrój, nr 877, 1962.
• (-), [w:] Życie Literackie, nr 4, 1962.
• (-), [w:] Życie Warszawy, nr 17, 1962.
   

JERZY FELIKS ZABIELSKI (1897-1958) mjr dypl. Wojska Polskiego, szermierz krakowskiego AZS i warszawskiej Legii, brązowy medalista olimpijski z Amsterdamu (1928). Urodził się 28 marca 1897 w Warszawie jako syn Tytusa i Emilii Augusty z Mosdorfów. Ukończywszy w 1916 r. miejscowe 8-klasowe Gimnazjum Filologiczne im. E. Konopczyńskiego, rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych UW, które przerwała wojna. 10 listopada 1918 r. wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego i po upływie roku został awansowany
na podporucznika. Krótko przebywał na froncie w składzie 8. Pułku Artylerii Polowej; po wojnie pozostał w armii, służąc w intendenturze wojskowej. Cały czas się dokształcał: na Wydziale Prawa UJ (1921-1923), w Szkole Administracji WP w Łobzowie, Wyższej Szkole Intendentury w Warszawie i wreszcie w Wyższej Szkole Wojennej w Rembertowie. Niezależnie od swych zawodowych obowiązków zajmował się publicystyką sportową i był cenionym karykaturzystą. W stopniu kapitana uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939; po jej zakończeniu zdołał się przedostać na Zachód, gdzie jako oficer Oddziału III Sztabu Generalnego pracował nad odtworzeniem Polskich Sił Zbrojnych. Po II wojnie światowej zamieszkał w Anglii, pracując jako trener szermierki. W roku 1958 spotkał się z polskimi szermierzami, którzy wracali z mistrzostw świata z USA na statku m/s „Batory”, i wówczas postanowił wrócić do ojczyzny. Zamieszkał w Warszawie, gdzie 19 listopada tegoż roku nagle zmarł.

Już w 1920 Zabielski, wspólnie z kpt. Sopotnickim i por. Sobolewskim, zorganizował zajęcia szermiercze w warszawskim Wojskowym Klubie Sportowym. Studiując w Krakowie w 1921 r. wstąpił do reaktywowanej sekcji szermierczej tamtejszego AZS, której barwy miał reprezentować do końca 1928 r. W pierwszym zarządzie sekcji pełnił funkcję skarbnika. Z ramienia AZS Kraków wziął udział w zebraniu założycielskim Polskiego Związku Szermierczego w maju 1922 r. i został członkiem jego pierwszego zarządu. Pierwszym istotnym, zawodniczym sukcesem Zabielskiego było zdobycie w 1923 r. tytułu mistrza Wojska Polskiego w szabli oraz wicemistrza we florecie. N
a rozegranych w 1924 r. Warszawie pierwszych akademickich mistrzostwach świata zdobył srebrne medale w drużynowych turniejach w szabli i florecie. Podczas pierwszych szermierczych mistrzostw Polski (Lwów 29-31.05.1924) wywalczył trzecie miejsce w turnieju szablowym. Trzykrotnie startował w mistrzostwach Europy (1930, 1933, 1934), zdobywając w 1930 r. w Liége brązowy medal w drużynowym turnieju szabli. W tym samym roku na wojskowych mistrzostwach Europy w Ostendzie w drużynowym turnieju szabli zdobył ponownie brązowy medal. Był czterokrotnie brązowym medalistą mistrzostw Polski w szabli (1924, 1926, 1927) i szpadzie (1929). Po przeniesieniu się do Warszawy w 1929 r. należał krótko do miejscowego AZS, a od 1934 był kierownikiem sekcji szermierczej „Legii”. Karierę sportową zakończył w 1938 r.

Dwukrotnie awansował do drużyn olimpijskich. Na Igrzyskach w Paryżu w turnieju drużynowym zwyciężył w jednym pojedynku (w meczu z USA), jednak polscy szabliści przegrali obydwa rozegrane mecze i odpadli w eliminacjach. Drugi raz uczestniczył w Igrzyskach w roku 1928 w Amsterdamie. Zabielski wygrał wówczas jeden pojedynek w meczu z Węgrami i zdobył drużynowo (jego partnerami byli: A. Papée, K. Laskowski, W. Segda, A. Małecki i T. Friedrich) brązowy medal w szabli.

 

Bibliografia:

• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 1056-1057.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 372.
• Łuczak M., Szermierka, w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 23 i dalsze.
• Michalski Cz., Akademicki Związek Sportowy w Krakowie, cz. I: 1909–1945, Kraków 2007, s. 166-7.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 293 (tu błędnie kariera sportowa 1922-1928).
• Słoniewski M., [w:] Słownik WF, z. 4, 1988, s. 128-129.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 35-36 , 353, 362.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 242 i dalsze.
• Wryk R., Jerzy Zabielski, [w:] APS, 2002.

 

 

Wykaz zawodników Akademickiego Związku Sportowego uczestników letnich igrzysk olimpijskich w roku 1928

OTTON MIKOŁAJ GORDZIAŁKOWSKI (1898-1994), adwokat, wioślarz i działacz AZS, PZTW, PZHL, olimpijczyk z Amsterdamu (1928). Urodził się 16 listopada 1898 w Petersburgu jako syn Jana i Jadwigi z  Kozubowskich. Jego ojciec był lekarzem weterynarii, wybitnym specjalistą z zakresu epizootiologii, profesorem Instytutu Weterynarii w Charkowie, a od 1920 r. - Uniwersytetu Warszawskiego. Do szkoły powszechnej i średniej uczęszczał w Charkowie, Sewastopolu, Odessie i Petersburgu. W latach 1917-1919 służył w rosyjskiej Flocie Czarnomorskiej. W 1920 r. wstąpił do Wojska Polskiego, w stopniu bosmana służył na pierwszym polskim okręcie wojennym „Pomorzanin”. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1924 r. ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1929 r. prowadził praktykę adwokacką. We wrześniu 1939 r. walczył w obronie Wybrzeża. Powróciwszy do Warszawy, włączył się pod pseudonimem „Wacław” w działalność konspiracyjną. Działał w VI Oddziale Prasowym Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej, w swoim mieszkaniu zorganizował nasłuch radiowy, wydawał biuletyn informacyjny „Dzień”. W latach 1940-1944 uczestniczył w akcji pomocy dla uciekinierów z obozów jenieckich. Brał udział w Powstaniu Warszawskim w służbie nasłuchu KG AK, redagował także pismo informacyjne Komitetu Organizacji Niepodległościowych „WIP”. Po upadku Powstania został osadzony w Oflagu IID w Bornem-Sulinowie (Gross-Born), gdzie przebywał do lutego 1945. Po wojnie do 1973 prowadził w Warszawie praktykę adwokacką. Zmarł 28 stycznia 1994 r. w stolicy, jego prochy spoczywają na Cmentarzu Powązkowskim.
Już w okresie szkolnym pasjonował się sportem. Z końcem 1920 r. związał się z AZS Warszawa, w którym uprawiał pływanie, wioślarstwo, żeglarstwo, boks i hokej na lodzie. Największe sukcesy odniósł w wioślarstwie. Był sześciokrotnym mistrzem Polski: w czwórce ze sternikiem (1923, 1924, 1925) i ósemce (1925, 1926, 1927). Karierę międzynarodową rozpoczął w 1924 r. startem w akademickich mistrzostwach świata w Warszawie, na których w konkurencji czwórki ze sternikiem zdobył złoty medal. W 1925 r. wraz ze swymi klubowymi kolegami: L. Kulejem, P. Kurnickim, W.K. Nadratowskim i H. Niezabitowskim zwyciężył w międzynarodowych regatach akademickich w Pawii we Włoszech. W 1927 r. został akademickim wicemistrzem świata w ósemce. Trzykrotnie startował w mistrzostwach Europy: w 1925 r. w Pradze zajął czwarte miejsce w ósemce, a w czwórce ze sternikiem odpadł w przedbiegach; w 1926 r. w Lucernie zajął szóste miejsce w ósemce; w 1927 r. w Como zdobył brązowy medal w ósemce. Ostatnim znaczącym sukcesem sportowym Gordziałkowskiego w wioślarstwie było zdobycie w mistrzostwach Polski w 1929 r. brązowego medalu w konkurencji czwórka bez sternika. W 1927 r. wraz z zespołem AZS Warszawa zdobył mistrzostwo Polski w hokeju na lodzie. Równolegle z karierą zawodniczą prowadził szeroko zakrojoną działalność organizacyjną w ruchu sportowym. Był wiceprezesem (1924-1925) i prezesem (1927-1928) AZS Warszawa, w którego zarządzie działał do końca 1932 r.  W 1atach 1928-1929 pełnił funkcję przewodniczącego Centrali Polskich Akademickich Związków Sportowych. Był też wieloletnim (w latach dwudziestych) członkiem zarządu PZTW i wiceprezesem  PZHL (1933-1935). W latach trzydziestych uczestniczył w pracach organizacyjnych Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego. 
Na igrzyskach olimpijskich 1928 r. w Amsterdamie zajął czwarte miejsce w ósemce, płynąc z Józefem Łaszewskim, Wacławem Michalskim, H. Niezabitowskim, Andrzejem Sołtanem, Januszem Ślązakiem, Stanisławem Urbanem, Marianem Wodziańskim i Jerzym Skolimowskim (sternik).

Bibliografia

• Bolesławski B., Pierwsza i najpiękniejsza, Rzeczpospolita, nr 178, 31.07.2008.
• Chociłowski J., Talia niezwykłych postaci II RP: sławne, niezwykłe, popularne, Warszawa 2013, s. 275-278.
• Daszkiewicz A., Po prostu Halina Konopacka, Okolice, nr 5-6, 1988, s. 75-80.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 368-369.
• Gawkowski R., Pionierki kobiecego sportu w Polsce (Dubieńska, Wanda (1895-1968); Konopacka, Halina (1900-1989), Mówią Wieki, nr 3, 2011, s. 69-71.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 232 (tu błędna data urodzenia).
• Grześczak M., Gałązka Konopacka, [w:]  Hądzelek K. & al. (red.), Najlepsi z najlepszych. Polscy złoci medaliści olimpijscy, Warszawa 2001, s. 58-61.
• Jasiak H., [w:] Lekkoatletyka, 1989, nr 3.
• Jurek T., Halina Konopacka (1900-1989) – Sportlerin und Künstlerin, [w:] Waic M. (ed.), Tĕlesna výchova a sport žen v českých a dalších středoevropských zemích. Vznik a vývoj do druhé svĕtové války = Turnen und Sport der Frauen in den böhmischen und anderen mitteleuropäischen Ländern, Praha 2003, s. 250-255.
• Konopacka H., Któregoś dnia, Warszawa 1929; 2008.
• Konopacka H., Wznosiłam świat miłością, Warszawa 1994.
• Konopacka H., Tajemnica moich sukcesów, [w:] Wryk R. (wybór i opracowanie), Sport akademicki w relacjach i wspomnieniach, Poznań 2009, s. 141-144.
• Kurzyński H., Rychwalski M., Socha A., Wolejko T., Historia polskiej kobiecej lekkoatletyki w okresie międzywojennym, Warszawa 2008, s. 337-339.
• Lis J., Legenda tamtych lat..., [w:] Dajbor K. i in. (red.), Poczet polskich olimpijczyków 1924-1984, Z. 1: Paryż’ 24, Amsterdam’ 28, Los Angeles’32, Warszawa 1984, s. 25-34.
• Lis J., Romantyczne olimpiady, Warszawa 1984, s. 50-63.
• Lisiewicz P., Chcę w wielką uciec przestrzeń, Niezależna Gazeta Polska Nowe Państwo, nr 9, 2014, s. 32-39.
• Łoza S., Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938, s. 357.
• Maciejewski A., Sportowiec, poetka, patriotka, Akant – miesięcznik literacki, R. 17 nr 10, 2014, s. 33-34.
• Metelska A., Złota. Legenda Haliny Konopackiej, Wołowiec 2019.
• Mrzygłód J., Polski sport przedstawia się, Warszawa 1980, s. 154.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 123.
• Petruczenko M., Pierwsza dama Drugiej Rzeczypospolitej, Przegląd Sportowy, nr 25, 3.02.1989, s. 3; nr 30, 10.02.1989, s. 3; nr 35, 17.02.1989, s. 3; nr 40, 24.02.1989, s. 3.
• Petruczenko M., Pożegnanie, Przegląd Sportowy, nr 198, 31.10.1990, s. 1, 3.
• Petruczenko M., Bogini stadionów i salonów, Przegląd Sportowy, nr 182, 6.08.2003, s. 11.
• Pruszyńska A., Halina Konopacka (1900-1989), [w:] A. Judycka, Z. Judycki (red.), Rodacy na stadionach świata: materiały X Międzynarodowego Sympozjum Biografistyki Polonijnej „Polscy i polskiego pochodzenia sportowcy, trenerzy i działacze sportowi w świecie”, Kielce, 22-23 września 2007, Kielce 2007, s. 193-200.
• Rojek W., Odyseja skarbu Rzeczypospolitej. Losy złota Banku Polskiego 1939-1950, Kraków 2000, s. 34, 65.
• Rotkiewicz M., Mistrzyni dysku, pióra i palety, [w:] H. Konopacka, Wznosiłam świat miłością, Warszawa 1994, s. 29-65 = [w:] Rotkiewicz M., Światło Olimpii, Warszawa 2011, s. 188-241.
• Rotkiewicz M., Z radości życia. Halina Konopacka. Warszawa 2018.
• Sieniarski S., Złota Halina, Dysk Olimpijski, 1968 , nr 6.
• Tomaszewski B., Pani Halina, Kultura, nr 32, 6.08.1978, s. 12.
• Tomaszewski B., Dwa złota Haliny Konopackiej, Sportowiec, nr 29, 19.07.1988, s. 16-17; nr 30, 26.07.1988, s. 12-13.
• Trawiński Jan, Niezwyciężona, Zeszyty Historyczne AZS, nr 1, 1996, s. 43-50.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 204, 206, 222, 225, 334, 346, 347, 350, 352, 367-371.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 60-65.
• Urbaniak M. [wywiad z Agnieszką Metelską], „Szybciej świat dowiedział się o złocie Haliny niż o bitwie 1920 roku, kiedy nawała bolszewicka parła na Polskę”, [w:] [http://weekend.gazeta.pl/weekend/1,152121,24573883,szybciej-swiat-dowiedzial-sie-o-zlocie-haliny-niz-o-bitwie.html] [dostęp: 24.03.2019]
• Wryk R., 90 lat polskiej lekkoatletyki 1919-2009, Warszawa 2009, s. 60-61.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 308-12.
• Zaborniak S., Z tradycji lekkoatletyki w Polsce w latach 1919-1939, t. V: Lekkoatletyczne mistrzostwa Polski kobiet w latach 1922-1939; t. VI: Udział lekkoatletów i lekkoatletek w międzynarodowej rywalizacji sportowej, Rzeszów 2011-2012.
• Zapert T. Z., Podwójnie złota, Rzeczpospolita, nr 263, 10-12.11.2000, s. A18.
• (-), [w:] APS 1/1989 (65), s. 61, 62.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 9, 10, 235-238, 249, 256-258, 270, 271, 276, 277, 298.
• (-), [w:] (red.) D. Matyja, PWN Leksykon: Sport, Warszawa 2000, s. 127.

 

STEFAN KOSTRZEWSKI (1902-1999) → Patrz Igrzyska 1924

KAZIMIERZ LASKOWSKI (1899-1961) mjr Wojska Polskiego, instruktor, nauczyciel, trener, wieloletni pracownik CIWF i AWF, bokser i szermierz, brązowy medalista olimpijski, działacz sportowy. Urodził się 7 listopada 1899 w Troicku na Syberii w patriotycznej polskiej rodzinie (obaj dziadkowie walczyli w Powstaniu 1863) zesłańca Wacława (inżynier górnik) i Marii Joanny z Missunów. Uczęszczał do szkół w Troicku i Witebsku, a po powrocie rodziców do kraju (1914) kontynuował naukę najpierw w rosyjskim gimnazjum rządowym, a potem w warszawskiej Szkole Ziemi Mazowieckiej (1915-1918). W okresie nauki gimnazjalnej włączył się w nurt działalności niepodległościowej, początkowo w strukturach harcerstwa, a od jesieni 1916 r. – „Sokoła”. W pierwszych dniach listopada 1918 wziął czynny udział w rozbrajaniu wojsk niemieckich w Warszawie. 9 listopada wstąpił na ochotnika w szeregi  Wojska Polskiego, z którym na stałe związał swoje zawodowe losy. Po ukończeniu Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie został awansowany na pierwszy stopień oficerski (1 lipca 1919) i jako dowódca plutonu 44. Pułku Strzelców Kresowych wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Za czyny bojowe otrzymał wówczas Krzyż Walecznych. W latach dwudziestych konsekwentnie uzupełniał wykształcenie – m.in. zdał jako ekstern maturę w gimnazjum w Równem, ukończył Roczne Państwowe Kursy Wychowania Fizycznego przy Studium WF Uniwersytetu Poznańskiego, odbywał praktyki w Instytutach WF we Francji, Włoszech i na Węgrzech. Zdobywszy specjalistyczną wiedzę pracował w szkolnictwie wojskowym jako instruktor szermierki i boksu, a także walki wręcz i ratownictwa wodnego. Nominację na porucznika uzyskał w 1923 r., na kapitana w 1937 r. Uczestniczył w wojnie 1939 r. jako dowódca kompanii w 95. Pułku Piechoty. Po bitwach pod Cześnikami i Krasnobrodem (21-26 września 1939 r.) dostał się do niemieckiej niewoli, w której spędził resztę wojny. Przetrzymywany w oflagach Hoyersvelde, Rotenburg, Brunszwik i Woldenberg wyróżnił się organizowaniem zajęć kulturalno-oświatowych i sportowych dla współtowarzyszy niedoli. Awansowany do stopnia majora pracował po wyzwoleniu w Centrali Polskiej Misji Repatriacyjnej w Berlinie (1945-1948). Powróciwszy do kraju, znalazł zatrudnienie w warszawskiej AWF, początkowo jako adiunkt Działu Ciężkiej Atletyki i Samoobrony, a następnie Ośrodka Metodycznego Wydziału Wyszkolenia Wojskowego. Jako ekstern ukończył studia i otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego (1950), po czym 1 września 1954 został mianowany zastępcą profesora i kierownikiem Katedry Szermierki, Boksu i Strzelectwa Sportowego AWF. Odznaczony m. in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Zasługi na Polu Chwały i Medalem Zwycięstwa i Wolności. Zmarł 20 października 1961 r. w Warszawie. 
Sport zaczął uprawiać w 1916 r. w „Sokole” (gniazdo VI Warszawa-Praga) oraz w Sekcji Gier Ruchowych Warszawskiego Koła Sportowego. Należał do pionierów pięściarstwa w Polsce. Dyscyplinę tę zaczął uprawiać jesienią 1917 r. pod kierunkiem S. Budnego. W roku następnym w warszawskiej Agrykoli odbył swą pierwszą pokazową walkę z Leonem Berskim. W 1922 r. w Warszawie w zawodach pięściarskich określonych mianem „Pierwsze mistrzostwa narodowe dla Polski i Gdańska” zwyciężył w wadze średniej, pokonując w finale przez nokaut gdańszczanina Eingebauera. Była to pierwsza zakończona nokautem walka oglądana publicznie w Polsce. Łącznie w swej karierze bokserskiej stoczył dwadzieścia siedem walk, odnosząc dwadzieścia cztery zwycięstwa i trzy remisy. Liczące się wyniki na skalę krajową i międzynarodową osiągnął w szermierce. Jako szermierz reprezentował barwy klubów: AZS Poznań (1923), AZS Kraków (1924-1928), „Legia” Warszawa (1929) i AZS Warszawa (1929-1931). Trzykrotnie zdobył tytuły mistrza Polski: w szpadzie (1929, 1931) i szabli (1930) i trzykrotnie też wywalczył tytuły wicemistrzowskie: we florecie (1929), szabli (1928) i szpadzie (1930). Był także akademickim wicemistrzem świata w drużynowym turnieju szabli (1924), W 1930 r. w mistrzostwach Europy w Liége w drużynowym turnieju szabli zdobył brązowy medal, a w drużynowym turnieju szpady zajął czwarte miejsce. Jako nauczyciel i trener wykształcił kilka pokoleń zawodników i trenerów szermierki. Jego wychowankami byli m.in. współtwórcy największych światowych osiągnięć polskiej szermierki: A. Taranda, W. Kurpiowski, Z. Fokt, A. Czypionka i Z. Skrudlik. Pozostawił wartościowe publikacje z zakresu teorii i metodyki boksu i szermierki, także jako pierwszy w Polsce opracował systematykę działań w szermierce oraz nazewnictwo sportu szermierczego. Aż do swojej śmierci uznawany był za najwybitniejszego w Polsce metodyka szermierki. Obok artykułów zamieszczanych w latach trzydziestych w prasie („Przegląd Sportowy", „Stadion", „Polska Zbrojna", „Junak") i Encyklopedii wojskowej opublikował wiele podręczników, skryptów, instrukcji i programów nauczania. Brał udział w pracach organizacyjnych klubów i związków sportowych. Z ramienia CSzWGiS uczestniczył 27-28 maja 1922 r. w akademii szermierczej we Lwowie, podczas której powołano Polski Związek Szermierczy. W ukonstytuowanym w grudniu 1923 r. pierwszym zarządzie Polskiego Związku Bokserskiego powierzono mu funkcję sekretarza. W latach pięćdziesiątych oprócz pracy był kierownikiem wyszkolenia szermierki w Zarządzie Głównym AZS oraz członkiem rady trenerów Polskiego Związku Szermierczego.
W 1atach 1927-1928 uczestniczył w przygotowywaniu bokserskiej reprezentacji Polski do startu na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie. Sam wziął w nich udział w drużynowym turnieju szabli, walcząc u boku T. Friedricha, A. Małeckiego, A. Papée, W. Segdy i J. Zabielskiego. Podczas eliminacji w meczu z Wielką Brytanią wygrał dwa pojedynki, w meczu z USA – jeden. W grupie półfinałowej dwukrotnie zwyciężał w meczu z Belgią, jeden raz z Holandią, wreszcie w meczu o trzecie miejsce pokonał zawodnika reprezentacji Niemiec, co pozwoliło Polakom zdobyć brązowy medal olimpijski.

Bibliografia

• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 484-485.
• Ginalski E. & al. (red. i kom.), Oflag IIC Woldenberg: Wspomnienia jeńców, Warszawa 1984, s. 312, 314.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 255.
• Jabrzemski J., Jeleń J., Wykrota J., 50 lat Polskiego Związku Szermierczego, Katowice (b.r.w.), s. 48.
• Laskowski K., Pierwsze k.o., [w:] Dzieje boksu polskiego 1920-1938, Poznań 1939, s. 14-19 = [w:] Wryk R. (wybór i opracowanie), Sport akademicki w relacjach i wspomnieniach, Poznań 2009, s. 150-155.
• Laskowski K., Szermierka i boks w CIWF i AWF przed i po wojnie, [w:] Akademia Wychowania Fizycznego imienia Generała Karola Świerczewskiego w latach 1929-1959. Księga pamiątkowa, Warszawa 1960, s. 307-311.
• Laskowski K., Laskowski – redivivus, [w:] Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 97-99.
• Laskowski Jr. K.W., Kazimierz Laskowski, Wspomnienie o ojcu. Na 75-lecie Polskiego Związku Szermierczego, Gazeta Wyborcza (Stołeczna), 9.09.1997, s. 12.
• Łoza S., Czy wiesz kto to Jest?, Warszawa 1938, s. 413.
• Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 14, 16, 27, 32, 34, 35, 38, 43, 59, 61, 126, 157, 165, 175, 188, 193, 218, 229, 231, 234, 238, 315, 316, 337, 338, 346, 350, 359.
• Michalski Cz., Akademicki Związek Sportowy w Krakowie, cz. I: 1909-1945, Kraków 2007, s. 97-99, 115, 157, 167, 169.
• Pawełek A., Centralna Wojskowa Szkoła Gimnastyki i Sportów w Poznaniu 1921-1929, Poznań 1929, s. 8, 10-12, 29, 30, 37, 38, 41, 43, 45, 46, 52, 56, 59, 69, 70, 76, 81, 92, 95.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 148.
• Półchłopek W., Wychowanie fizyczne i sport żołnierzy polskich w obozach jenieckich Wehrmachtu i NKWD (1939-1945), Opole 2002, s. 61, 73, 89, 109, 110, 127, 129.
• Toporowicz K., Laskowski Kazimierz (1899-1961), [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVI, z. 4, 1971, s. 529-530.
• Wiklak-Liput M., [w:] Słownik WF, 1970, z. 1, s. 106-107 = [w:] Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 1, 1970, s. 106-107.
• Wiklak-Liput M., Laskowski Jr. K.W., [w:] K. Hądzelka, A. Mazur (red.), Słownik biograficzny pracowników CIWF i AWF, t. I, Warszawa 2000, s. 56-58.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 244-246, 248-250, 352, 353, 355, 372, 373.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 369-374.
• (-), Sprawozdanie z działalności Centralnej Szkoły Wojskowej Gimnastyki i Sportów w roku szkolnym 1926/1927, Poznań 1927, s. 4, 6, 12, 14, 16, 17, 20.

 

JÓZEF ŁASZEWSKI (1902 - ?) wioślarz, zawodnik warszawskiego AZS, olimpijczyk z Amsterdamu (1928). Urodził się w 1902 r.. Największą sławę zdobył jako reprezentant AZS Warszawa, członek wioślarskiej ósemki tego klubu, która osiągnęła wiele sukcesów na arenach krajowej i międzynarodowej. Złoty (1925, 1927) i brązowy medalista mistrzostw Polski (1928, 1929) w ósemce, wicemistrz kraju w czwórce ze sternikiem (1929). Reprezentował Polskę na akademickich mistrzostwach świata, zdobywając w 1927 tytuł wicemistrza w ósemce. Na wioślarskich mistrzostwach w Pradze 1925 r. dotarł w ósemce do finału, w którym zajął czwarte miejsce, zaś w 1927 r. w Como zdobył brązowy medal. Startował na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie w 1928 r. – w konkursie ósemek Polacy pokonali w eliminacjach Holandię, następnie przegrali z Wielką Brytanią, w repesażach zwyciężyli Argentynę, wreszcie ulegli w następnej rundzie Kanadzie i ostatecznie zajęli czwarte miejsce. Partnerami Łaszewskiego w osadzie byli wówczas: O. Gordziałkowski, W. Michalski,
J. Skolimowski, A. Sołtan, J. Ślązak, S. Urban i M. Wodziański oraz – występujący w roli sternika – J. Skolimowski.

 

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 261.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 54, 55, 79.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 156.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 267 i dalsze.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 392-393.

FELIKS MALANOWSKI (1906-1976) mgr prawa, średniodystansowiec, olimpijczyk z Amsterdamu (1928), wieloletni działacz PZLA, organizator życia sportowego na Dolnym Śląsku.

Urodził się 17 maja 1906 w Płońsku jako syn Bolesława i Henryki. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim oraz CIWF, pracował jako dziennikarz i bankowiec. Jesienią 1930 r. przebywał w Wilnie, gdzie prowadził kursy metodyczne z zakresu gier sportowych. W 1934 r. uzyskał posadę nauczyciela wychowania fizycznego w Szkole Handlowej w Gdańsku. W latach trzydziestych oprócz pracy nauczycielskiej zajmował się także działalnością dziennikarską na terenie Gdańska, Bydgoszczy i Grudziądza, m.in. był współpracownikiem „Sportu Polskiego”. Za działalność konspiracyjną został w 1941 r. aresztowany i osadzony w obozach koncentracyjnych w Oświęcimiu i Mauthausen, w których więziony był do końca II wojny światowej. W 1947 r. osiadł we Wrocławiu. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim OOP, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Złotym odznaczeniem im. Janka Krasickiego, Odznaką Zasłużonego Działacza Kultury Fizycznej. Zmarł we Wrocławiu 5 kwietnia 1976. Należał do czołówki polskich średniodystansowców. W trakcie zawodniczej kariery reprezentował barwy „Placówki”  Warszawa (1922), AZS Warszawa (1923-1931) i AZS Gdańsk (1933-1935). Był pięciokrotnym mistrzem Polski w biegu na 1500 m (1928) i sztafecie 4x400 m (1925, 1926, 1927, 1928) oraz pięciokrotnym wicemistrzem Polski w biegach na 1500 m (1925, 1927), 800 m (1926, 1928) i sztafecie 4x400 m (1929); ponadto w mistrzostwach Polski zdobył trzy brązowe medale w biegach na 800 m (1927) i 400 mppł. (1928, 1929). Sześciokrotnie reprezentował Polski w meczach międzypaństwowych, dwukrotnie startował w akademickich mistrzostwach świata (1927, 1928). Obok lekkiej atletyki w AZS Warszawa z powodzeniem uprawiał koszykówkę. W 1928 r. wraz z zespołem akademików zdobył mistrzostwo Warszawy. W Gdańsku kontynuował karierę sportową, startując w barwach klubów AZS i „Gedania”. Położył duże zasługi organizacyjne i szkoleniowe dla rozwoju lekkiej atletyki w Gdańsku. W 1934 r. jako reprezentant Wolnego Miasta Gdańska startował w zorganizowanych w Warszawie i Igrzyskach Sportowych Polaków z Zagranicy. W 1947 r. osiadł we Wrocławiu i rozwinął tu szeroką działalność społeczną w ruchu sportowym. Był wieloletnim prezesem Okręgowego Związku Lekkiej Atletyki (1950-1954, 1957-1959, 1965-1969). Działał w okręgowych związkach piłki nożnej i boksu. Udzielał się także na forum PZLA. Z pasją krzewił idee olimpijskie jako wieloletni działacz Dolnośląskiego Klubu Olimpijczyka. Był także wieloletnim sędzią lekkoatletycznym. Za zasługi dla rozwoju polskiej lekkoatletyki został nadany Malanowskiemu tytuł Honorowego Członka PZLA. We Wrocławiu przeprowadzany jest lekkoatletyczny mityng dla młodzieży o Memoriał Feliksa Malanowskiego.

W 1928 r. uczestniczył w igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie, podczas których w biegu na 800 m i sztafecie 4x400 m odpadł w eliminacjach, zajmując odpowiednio piąte i czwarte miejsce. Jego partnerami w sztafecie byli: K. Biniakowski, S. Kostrzewski i Z. Weiss.

 

Bibliografia:

• Gaj J., Zarys historii polskiej kultury fizycznej w Wolnym Mieście Gdańsku, Warszawa-Poznań 1976, s. 58, 64, 83, 84, 129-131.
• Gąssowski J., Stanowski R., Historia Akademickiego Związku Sportowego w Gdańsku 1921-1961, Gdańsk 1961, s. 22, 30, 80.
• Gebert J., Z gdańskich boisk i stadionów, Gdańsk 1970, s. 22, 44, 45.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 266.
• Kurzyński H., Pietkiewicz S., Rynkowski M., Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego. Mężczyźni, Warszawa 2004, s. 135.
• Mikos  S., Polacy na politechnice w Gdańsku w latach 1904-1939, Warszawa 1987, s. 227-229.
• Ordylowski M., Schwarzer Z., Szymański L., 50 lat wrocławskiego sportu 1945-1995, Wrocław 2007, s. 37, 38, 111, 150.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 162.
• Rynkowski M., Kurzyński H., Pietkiewicz S., Osiągnięcia polskiej lekkiej atletyki w 20-leciu międzywojennym 1920-1939, t. I: Wyniki mistrzostw Polski mężczyzn, Warszawa 1985, s. 24, 25, 27, 28, 30, 31, 33, 34, 36, 37, 42, 43, 73, 77, 82.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 12, 13, 19.
• Tuszyński B., Sprintem przez prasę sportową, Warszawa 1975, s. 278.
• Woltmann B. (red.), Lekkoatletyka w Polsce 1919-1994, Warszawa 1994, s. 65, 67.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 199, 200, 217, 222, 331, 350, 358, 359, 361, 362, 363, 365.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 404-406.
• Zaborniak S., Z tradycji lekkoatletyki w Polsce w latach 1919-1939, t. II: Powstanie i działalność Polskiego Związku Lekkiej Atletyki; t. III: Zasięg społeczny; t. IV: Mistrzostwa Polski Mężczyzn w latach 1920-1939; t. VI: Udział lekkoatletów i lekkoatletek w międzynarodowej rywalizacji sportowej, Lublin 2011 (t. II), Rzeszów 2011-2012.
• (-), [w:] 15 lat pliki ręcznej w AZS Warszawa 1924-1939, Warszawa 1939, s. 15, 20, 36-38.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 97, 98, 115, 137, 152.
• (-), Polski Związek Lekkiej Atletyki. Rocznik jubileuszowy 1968, Warszawa 1969, s. 101, 102.
• (-), Feliks Malanowski nie żyje, Biuletyn PKOl, nr 4-5, 1976, s. 17.
• (-), Wspomnienie pośmiertne, Lekkoatletyka, nr 6, 1976.
• (-), [w:] Encyklopedia Wrocławia, Wrocław 2000, s. 479.

 

ALEKSANDER ANTONI WŁODZIMIERZ (SARYUSZ) MAŁECKI (1901-1939) → Patrz Igrzyska 1924

 

WACŁAW MICHALSKI (??-??) wioślarz, olimpijczyk z 1928 r.

Wioślarstwo zaczął uprawiać w 1927 r. W roku następnym jako mało znany zawodnik zakwalifikował się do reprezentacyjnej ósemki AZS Warszawa. Wystąpił na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie – w konkursie ósemek Polacy pokonali w eliminacjach Holandię, następnie przegrali z Wielką Brytanią, w repesażach zwyciężyli Argentynę, ulegli Kanadzie i ostatecznie zajęli czwarte miejsce. Jego partnerami w osadzie olimpijskiej byli: O. Gordziałkowski, J. Łaszewski, H. Niezabitowski, A. Sołtan, J. Ślązak, S. Urban, M. Wodziański i J. Skolimowski (sternik). Po sezonie 1929 r. zakończył karierę zawodniczą.

Bibliografia:

• Kobendza R., Sekcja wioślarska AZS w Warszawie 1917-1939, s. 30, 60, 62, 63, 77.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 321, 359.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 267, 269, 350.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 430.

HENRYK SZCZEPAN NIEZABITOWSKI (1896-1976) ps. „Golarz”, wioślarz i hokeista AZS Warszawa, olimpijczyk z Amsterdamu (1928) i... Gross-Born (1944).
Urodził się 26 grudnia 1896 w Warszawie w rodzinie czeladnika garbarskiego Wacława i Antoniny z Kaniewskich. Ukończył miejscowe 8-klasowe Gimnazjum M. Rychłowskiego (1918). Od najmłodszych lat działał w ruchu niepodległościowym – Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, I Plutonie Harcerskim, wreszcie pod pseudonimem „Golarz”
w Polskiej Organizacji Wojskowej. 1 listopada 1918 r. wstąpił do Wojska Polskiego i otrzymał przydział do 1. Pułku Szwoleżerów. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, w bitwie pod Ostrołęką został ranny. W maju 1920 r. otrzymał awans na podchorążego. Za działalność niepodległościową i zasługi wojenne został odznaczony orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Walecznych, Medalem Niepodległości, Krzyżem Niepodległości, Krzyżem POW. W listopadzie 1920 r. bezterminowo urlopowany z wojska, powrócił na studia w Politechnice Warszawskiej. Studiował tam do 1923 r., zaliczając cztery semestry. W 1atach 1923-1935 pracował na kierowniczych stanowiskach w firmach handlowych w Warszawie, następnie jako urzędnik w ministerstwie komunikacji; od sierpnia 1937 r. do wybuchu II wojny światowej był administratorem majątku Śleszyn w pow. kutnowskim. Zmobilizowany pod koniec sierpnia 1939 r., w stopniu podporucznika uczestniczył w walkach pod Siedlcami i w obronie Warszawy. Po kapitulacji stolicy wzięty do niewoli niemieckiej przebywał w obozach jenieckich w Hohstein, Arnswalde-Choszczno i Gross-Born. Po II wojnie światowej pracował na kierowniczych stanowiskach w rejonowych zarządach eksploatacji dróg publicznych w Opocznie, Końskich, Kielcach i Radomsku. Zmarł 25 czerwca 197ó r. w Radomsku. Jego prochy spoczęły na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Sportem zainteresował się w okresie nauki gimnazjalnej, ale szybko związał się z warszawskim AZS (1920), gdzie stosując bardzo modny wówczas „płodozmian” latem uprawiał wioślarstwo, a zimą jeździł na łyżwach i grał w hokeja. Największe sukcesy odniósł w wioślarstwie. Był ośmiokrotnym mistrzem Polski: w czwórce ze sternikiem (1920, 1923-1925) i w ósemce (1920, 1925-1927). Podczas akademickich mistrzostw świata w Warszawie w 1924 r. zdobył złoty medal w konkurencji czwórka ze sternikiem, w 1927 r. został akademickim wicemistrzem świata w ósemce. Trzykrotnie startował w mistrzostwach Europy: w 1925 r. w Pradze zajął czwarte miejsce w ósemce; w 1926 r. w Lucernie miejsce szóste w ósemce; w 1927 r. w Como zdobył brązowy medal w ósemce. Niezabitowski należał również do pierwszych i czołowych hokeistów stołecznego AZS, w której to drużynie grał na pozycji bramkarza. Brał udział w inauguracyjnym zagranicznym występie akademików w Szwajcarii (1924/1925) i w pierwszym występie polskiej reprezentacji w mistrzostwach Europy w Davos w 1926 r., w których Polska zajęła szóste miejsce. W latach 1923-1924 pełnił w AZS Warszawa funkcję wiceprezesa. Podczas niemieckiej niewoli należał do aktywnych organizatorów życia sportowego. W 1944 w Oflagu IID w Gross-Born wchodził w skład komitetu organizacyjnego jenieckiej olimpiady przeprowadzonej pod nazwą „Rok olimpijski”. Podczas uroczystego zakończenia tej imprezy (15 sierpnia 1944) wspólnie z innym olimpijczykiem Z. Weissem dokonał ceremonii opuszczenia flagi olimpijskiej.
Startował w konkursie ósemek na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie w 1928 r., przy czym partnerami Niezabitowskiego w osadzie byli: O. Gordziałkowski, J. Łaszewski, W. Michalski, A. Sołtan, J. Ślązak, S. Urban i M. Wodziański i sternik J. Skolimowski (uwaga: członek reprezentacyjnej ósemki na IO w Amsterdamie Otton Gordziałkowski kwestionuje udział Niezabitowskiego w osadzie). W trakcie igrzysk Polacy pokonali w eliminacjach Holandię, następnie przegrali z Wielką Brytanią, w repesażach zwyciężyli Argentynę, wreszcie ulegli Kanadzie i ostatecznie zajęli czwarte miejsce.

Bibliografia:

• Domański W., Śladem hokejowego krążka, Warszawa 1976, s. 27, 28, 31, 182.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 281.
• Kobendza R., Sekcja wioślarska AZS Warszawa 1917-1939, Warszawa 1991, s. 18, 25, 26, 30, 57-64, 71, 75-77, 81-85, 89.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 54, 79.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 181.
• Pollack J., Jeńcy polscy w hitlerowskiej niewoli, Warszawa 1982, s. 223, 225, 226.
• Półchłopek W., Wychowanie fizyczne i sport żołnierzy polskich w obozach jenieckich Wehrmachtu i NKWD (1939-1945), Opole 2002, s. 110, 121, 123.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 53, 54, 313, 315-317, 321-323, 346, 359.
• Szwedo B., Na bieżni i w okopach. Sportowcy odznaczeni Orderem Wojennym Virtuti Militari 1914-1921, 1939-1945, Rzeszów 2011, s. 192-194.
• Woltmann B., Kultura fizyczna w oficerskich obozach jenieckich Szczecińskiego Okręgu Wojskowego, Prace Studium Wychowania Fizycznego i Sportu Uczelni Technicznych, nr 10, Koszalin 1985, s. 66.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 140, 265, 267, 269, 292, 350, 353-355, 381-383.
• Wryk R., [w:] Słownik WF, z. 4, 1997, s. 172-174 = Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 4, 1997, s. 172-174.
• Wryk R., Początki ruchu olimpijskiego w Polsce, Poznań 2012, s. 54, 103.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 446-449.
• (-), [w:] Bogusław B. & al. (teksty), Brzezicki A. & al. (kom. red.), 50 lat na olimpijskim szlaku, Warszawa 1969, s. 57, 61.

ZDZISŁAW ANTONI NOWAK (1906-1996) nauczyciel wf, rekordzista Polski w skoku
w dal, olimpijczyk z Amsterdamu (1928). Urodził się 10 stycznia 1906 r. w Tarnowie jako syn Jana i Katarzyny Zych. W 1926 r. uzyskał świadectwo dojrzałości w II Gimnazjum Humanistycznym w Tarnowie. W 1atch 1933-1936 studiował w Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Poznańskiego. Dyplom magistra wychowania fizycznego uzyskał w 1936 r. na podstawie pracy pt. „Krąg”. Po studiach znalazł zatrudnienie jako trener w klubie sportowym „Unia” Mościce. W latach II wojny światowej pracował jako robotnik leśny. Po 1945 r. mieszkał w Tarnowie, gdzie pracował jako nauczyciel wychowania fizycznego w III Liceum Ogólnokształcącym. Cieszył się ogromnym autorytetem wśród młodzieży szkolnej i w środowisku sportowym Tarnowa. Był pierwszym olimpijczykiem pochodzącym z tego miasta. Zmarł w Tarnowie 26 czerwca 1996 r.
Sport zaczął uprawiać w okresie nauki szkolnej. Pasjonowała go lekkoatletyka, piłka nożna, narciarstwo i łyżwiarstwo. Należał do najwybitniejszych polskich skoczków w dal w okresie międzywojennym. Członek drużyny (klubu) II Gimnazjum w Tarnowie (1925), AZS Kraków (1926-1936) i TS Mościce (1937). Najlepsze rezultaty osiągał w lekkiej atletyce, reprezentując barwy AZS Kraków. Był czterokrotnym mistrzem Polski w skoku w dal (1928, 1929, 1930, 1932) oraz wicemistrzem Polski w skoku wzwyż (1927) i skoku w dal (1927). W 1atach 1928, 1929, 1934 pięciokrotnie ustanawiał rekord Polski w skoku w dal, zaś 5 września 1931 r., wraz z J. Koźlickim, E. Trojanowskim i S. Nowosielskim, ustanowił rekord Polski w sztafecie 4x100 m. W latach 1928-1937 dwanaście razy reprezentował Polskę w meczach międzypaństwowych. Lekkoatletykę zawodniczo uprawiał do 1938 r. Po wojnie był trenerem „Tarnovii”, w klubie tym grał także w piłkę nożną.Na Igrzyskach Olimpijskich w 1928 r. startował w konkursie skoku w dal, w którym osiągnął odległość 6.57 m. Doznawszy kontuzji, odpadł z konkurencji na etapie eliminacji.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 283.
• Kurzyński H., Pietkiewicz S., Rynkowski M., Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego. Mężczyźni, Warszawa 2004,  s. 157-158, 200 i dalsze.
• Michalski Cz., Akademicki Związek Sportowy w Krakowie, cz. I: 1909-1945, Kraków 2007, s. 104-108, 149, 169.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 183.
• Pawłowski J., Zdzisław Nowak (1906-1996) – pierwszy olimpijczyk sekcji lekkoatletycznej AZS Kraków, Zeszyty Historyczne Akademickiego Związku Sportowego, nr 1, 1999, s. 9-18.
• Wachowski E. (wybór i oprac.), Wybitni trenerzy i sportowcy poznańskiej uczelni wychowania fizycznego, Poznań 1979, s. 35.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 200, 350, 359, 360, 362.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 454, 455.
• Zaborniak S., Z tradycji lekkoatletyki w Polsce w latach 1919-1939, t. I: Podstawy rozwoju; t. II: Powstanie i działalność Polskiego Związku Lekkiej Atletyki; t. III: Zasięg społeczny; t. IV: Mistrzostwa Polski Mężczyzn w latach 1920-1939; t. VI: Udział lekkoatletów i lekkoatletek w międzynarodowej rywalizacji sportowej, Lublin 2011 (t. II), Rzeszów 2011-2012.
• (-), [w:] Kronika WSWF w Poznaniu, Zeszyt pierwszy (do 1956/57 r.), Poznań 1957, s. 89.
• (-), [w:] Wachowski E. (red.), Wybitni trenerzy i sportowcy poznańskiej uczelni wychowania fizycznego, Poznań 1979,  s. 35.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 105, 112, 138, 155, 164.
   

ADAM STANISŁAW PAPÉE (1895-1990) → Patrz Igrzyska 1924

 

WŁADYSŁAW HIPOLIT SEGDA (1895-1994) płk WP, najwszechstronniejszy szermierz okresu międzywojennego, dwukrotny brązowy medalista olimpijski z Amsterdamu (1928) i Los Angeles (1932), trzykrotny uczestnik igrzysk.
Urodził się 25 maja 1895 r. w Przemyślu jako syn Kazimierza i Marii z Łaszkiewiczów. Po zdaniu matury w gimnazjum w Hirtenbergu, studiował na Akademii Wojskowej w Wiener-Neustadt, a po jej ukończeniu, w czasie I wojny światowej służył jako oficer w armii austriackiej. Walczył m.in. na froncie włoskim, gdzie był ranny; za zasługi wojenne został wówczas odznaczony Krzyżem Karola. Do armii polskiej wstąpił 1 listopada 1918 r. i jako oficer 12. Pułku Piechoty uczestniczył m.in. w walkach o Lwów i Śląsk Cieszyński oraz w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. W tym okresie był dwukrotnie ranny, a za swoją bojową postawę otrzymał Krzyż Zasługi i awans do stopnia kapitana. Przez cały okres międzywojenny był oficerem służby czynnej z przydziałem do jednostki żandarmerii w Grudziądzu, w której służył jako oficer śledczy. W stopniu majora wziął udział w wojnie obronnej 1939 r., następnie przez Rumunię przedostał się do Francji, a potem do Anglii. Do 1943 był szefem Samodzielnej 5. Brygady Kadrowej Strzelców, od 1945 szefem Samodzielnej Brygady Szkoleniowej Dowództwa Jednostek Wojskowych w Wielkiej Brytanii. Już po zakończeniu wojny kierował Referatem Transportu 1. Korpusu Polskiego w Anglii. Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Osiadłszy w Edynburgu, pracował jako fechmistrz w Scottish Fencing Club, w szkołach prywatnych i od 1949 r. w Edinburgh University Fencing Club. W końcu lat pięćdziesiątych wyjechał do Kanady i od tego momentu nie utrzymywał kontaktów ze środowiskiem szermierczym w kraju. Zmarł w 1994 r. w Edynburgu.

Szermierkę zaczął uprawiać w 1911 r. w Wiedniu. W tajniki tej dyscypliny sportu wprowadzał go fechmistrz Eugeniusz Linnemann. W Centralnej Szkole Wojskowej Gimnastyki i Sportów w Poznaniu ukończył z pierwszą lokatą wśród oficerów dwa kursy szermiercze przeprowadzone od 5 października do 30 lipca 1926 r. i od 25 stycznia do 22 grudnia 1929 r. Jako zawodnik reprezentował barwy AZS Kraków (1922-1928), „Legii” Warszawa (1929-1934) i „Warszawianki” (1934-1939). Był jednym z najwszechstronniejszych szermierzy okresu Drugiej Rzeczypospolitej. Z trzynastu tytułów mistrza Polski sześć przypada na floret (1925, 1927-1931), pięć na szablę (1933, 1935, 1937-1939) i dwa na szpadę (1932, 1933). Był także drużynowym mistrzem Polski w szabli (1934) – w sumie, wśród polskich szermierzy okresu międzywojennego szczycił się największą liczbą tytułów mistrza kraju, ponadto był również kilkakrotnym wicemistrzem, m.in. w 1926 r. we florecie, w 1927 i 1928 – w szpadzie oraz w 1929 r. w szabli. Startował w szermierczych mistrzostwach Europy, będąc w latach 1930 i 1934 brązowym medalistą w turnieju drużynowym w szabli. W roku 1934 w mistrzostwach Europy zajął 6 miejsce w turnieju indywidualnym w tej broni, a wraz z drużyną szpadzistów 4 miejsce w roku 1930. W 1930 r. na wojskowych mistrzostwach Europy w Ostendzie zdobył brązowy medal w drużynowym turnieju szabli. Jako działacz Polskiego Związku Szermierczego pełnił funkcję członka zarządu, sekretarza oraz od roku 1933 – kapitana związkowego. W latach 1935-1936 był także członkiem Polskiego Komitetu Olimpijskiego. W roku 1928, będąc wówczas zawodnikiem AZS Kraków, zakwalifikował się do polskiej ekipy szermierczej na Letnie Igrzyska Olimpijskie w Amsterdamie. Tam wraz z partnerami z drużyny (A. Papée, K. Laskowski, J. Zabielski, A. Małecki, T. Friedrich) zdobył brązowy medal w turnieju drużynowym w szabli. Stoczył wówczas dwadzieścia walk, wygrywając z nich osiem. W Amsterdamie startował ponadto w turnieju indywidualnym we florecie, w którym odniósł jedno zwycięstwo i odpadł na etapie eliminacji. W roku 1932 w Los Angeles ponownie wraz z partnerami z drużyny (W. Dobrowolski, A. Papée, T. Friedrich, M. Suski, L. Lubicz-Nycz) zdobył brązowy medal w turnieju drużynowym w szabli. Kapitan zespołu A. Papée, wspominając decydujący występ naszej reprezentacji, napisał: „Mecz ciężki, ale dobrze sędziowany. Amerykanie walczą zacięcie, a u nas słabiej, jak nigdy przedtem – Segda i Friedrich. Jest stan 8:6 dla przeciwników, w walce przedostatniej Segdy 4:4. Jeżeli Armitage zada jedno cięcie, to koniec. Ale Segda rozpaczliwym rzutem trafia i wygrywa tę walkę. Ostatnie spotkanie ma Suski, który walczy spokojnie i zwycięża w decydującej walce. Brązowy medal obroniony, ale jakimże wysiłkiem i napięciem nerwowym”. Ogółem, w turnieju drużynowym Segda wystąpił w 12 walkach, wygrywając 5 z nich. Na tych samych igrzyskach startował również w turnieju indywidualnym w szabli, dochodząc w nim do półfinału. Na następnych igrzyskach w roku 1936 w Berlinie w turnieju indywidualnym w szabli odpadł w półfinałach oraz zajął 4 miejsce w turnieju drużynowym w tej broni (z W. Dobrowolskim, M. Suskim, A. Papée, A. Sobikiem, T. Zaczykiem). W konkurencji drużynowej szabli wystąpił w dwudziestu walkach, z których jedenaście zakończył zwycięstwem.

Bibliografia:

• Borzęcki B., Białą bronią urzeczeni, Warszawa 1994, s. 117.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 780-782.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 317.
• Jabrzemski J., Szable w natarciu, [w:] K. Dajbor i in. (red.), Poczet polskich olimpijczyków 1924-1984, Z. 1: Paryż’ 24, Amsterdam’ 28, Los Angeles’32, Warszawa 1984, s. 45-54.
• Łoza S., Czy wiesz kto to Jest?, Warszawa 1938, s. 657.
• Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 27, 32, 34, 35, 38, 39, 44, 45.
• Michalski Cz., Akademicki Związek Sportowy w Krakowie, cz. I: 1909-1945, Kraków 2007, s. 96-100, 157, 158, 167, 169.
• Papée A., Na białą broń, Warszawa 1987, s. 28, 29, 37, 43, 47, 48, 52, 56, 59-62, 64.
• Pawełek A., Centralna Wojskowa Szkota Gimnastyki i Sportów w Poznaniu 1921-1929, Poznań 1929, s. 24, 59.
• Pawlak A., Olimpijczycy. Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 225.
• Słoniewski M., Zarys działalności polskiego ruchu olimpijskiego w latach 1919-1939, Warszawa 1990, s. 97, 119, 120.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 244-247, 327, 334, 350, 352, 372, 373.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 515-517.

 

JERZY WALERIAN SKOLIMOWSKI (1907-1985), ps. „Mały”, „Deen”, architekt, znakomity sternik polskich osad wioślarskich, olimpijczyk z Amsterdamu (1928), Los Angeles (1932) i Berlina (1936), zdobywca srebrnego i brązowego medalu.
Urodził się 9 grudnia 1907 r. w Łukowie (woj. lubelskie) jako syn Mikołaja i Heleny Michaliny z Żyszkowskich. W 1919 r. rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Władysława IV w Warszawie, gdzie w 1926 r. zdał maturę. W 1atach 1927-1934 studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, uzyskując dyplom magistra inżyniera architekta za projekt stadionu kolarskiego. Po studiach prowadził własną praktykę architektoniczną. Był m.in. współprojektantem wnętrz statków pasażerskich M/S Piłsudski i M/S Batory, projektantem górnej stacji kolejki linowej na Górę Parkową w Krynicy oraz osiedla robotniczego w Rumii-Janowie koło Gdyni. Z powodzeniem uprawiał grafikę użytkową, w tym plakat sportowy. W 1929 r., wraz ze Stefanem Osieckim, wygrał konkurs na projekt plakatu z okazji narciarskich mistrzostw świata FIS w Zakopanem. Uczestniczył w międzynarodowych wystawach plakatu w Monachium (1929), Los Angeles (1932), Pradze (1934) i Paryżu (1937). Za projekty architektoniczne i graficzne uzyskał szereg nagród na konkursach krajowych i międzynarodowych. Uczestniczył w wojnie obronnej 1939 r., po której z trudem przedostał się do Francji i wstąpił w szeregi Armii Polskiej. Wyróżnił się w walkach w Wogezach podczas kampanii francuskiej w 1940 r., za które otrzymał Krzyż Virtuti Militari V klasy. W czerwcu 1940 r. został internowany w Szwajcarii. Po ucieczce z internowania latem 1941 r. trafił do Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich i walczył w jej szeregach w kampanii afrykańskiej, m.in. podczas bitwy o Tobruk. W 1943 r. zaciągnął się do wywiadu Intelligence Service (podobnie jak inny azetesiak Jerzy Iwanow Szajnowicz) i przeszedł przeszkolenie w zakresie dywersji. Przerzucony we wrześniu 1944 r. do Grecji, objął tam placówkę o kryptonimie „Deen”. Jako agent przygotowywał lądowanie brytyjskiej 2. Brygady Spadochronowej w rejonie Lianokkladi, zorganizował również dezercję wcielonych do Wehrmachtu ponad 120 Polaków pochodzących ze Śląska i Pomorza. Za skuteczną działalność dywersyjną i wywiadowczą odznaczono go w lutym 1948 r. brytyjskim Królewskim Medalem za Odwagę. Po zakończeniu II wojny światowej zamieszkał w Londynie, gdzie pracował jako architekt. W 1950 r. został członkiem Society of British Industrial Art, w latach 1949-1952 wykładał projektowanie i architekturę w Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie w Londynie. W 1966 r. wyjechał do Afryki Południowej., gdzie zaprojektował m.in. wnętrza reprezentacyjnych budynków w Pretorii, Johannesburgu, Nowym Londynie i Windhouk oraz muzea kopalni diamentów w Kimberley i Pretorii. W 1979 r. powrócił do Londynu. Był współprojektantem polskiego cmentarza na Monte Cassino. Po śmierci 12 lutego 1985 r. w Londynie jego prochy zostały złożone w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Sportem interesował się od wczesnej młodości, ale ze względu na słabe warunki fizyczne (150 cm, 49 kg) dopiero podczas  studiów znalazł sobie miejsce w wielkiej sportowej rywalizacji. Do 1931 r. startował w barwach AZS Warszawa, następnie był zawodnikiem Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego. Pływał w osadach dwójki, czwórki i ósemki jako sternik. Żartowano, że „pchał łodzie swoich kolegów... sercem i namiętnym głosem”. Robił to – jak zresztą wszystko w życiu – z ogromnym zaangażowaniem, osiągając znakomite wyniki. Był trzykrotnym mistrzem Polski: w dwójce ze sternikiem (1933, 1936) i czwórce ze sternikiem (1933) oraz dwukrotnym wicemistrzem Polski w czwórce ze sternikiem (1929, 1930). Ponadto w mistrzostwach Polski zdobył cztery brązowe medale: w ósemce (1929, 1930, 1931) i dwójce ze sternikiem (1931). W 1933 r. na mistrzostwach Europy w Budapeszcie zdobył srebrny medal w dwójce ze sternikiem. Partnerami jego w osadzie byli J. Braun i J. Ślązak Obok wioślarstwa uprawiał także narciarstwo biegowe. Należał do najlepszych zawodników sekcji narciarskiej AZS Warszawa. W latach trzydziestych odnotował liczne sukcesy w narciarskich akademickich mistrzostwach Polski oraz w mistrzostwach Warszawy. Był gorącym popularyzatorem turystyki narciarskiej w środowisku studenckim. Podczas pobytu w Ugandzie w czerwcu 1943 r., wraz ze znanymi taternikami Jerzym Golczem i Michałem Makowskim, zorganizował wyprawę wysokogórską w Ruwenzori; weszli oni nową drogą od wschodu na szczyt Aleksandrę (5098 m).

Był trzykrotnym olimpijczykiem (1928, 1932, 1936). W 1928 r. na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie płynął w ósemce razem z O. Gordziałkowskim, J. Łaszewskim, W. Michalskim, H. Niezabitowskim, A. Sołtanem, J. Ślązakiem, S. Urbanem i M. Wodziańskim. W konkursie Polacy pokonali w eliminacjach Holandię, następnie przegrali z Wielką Brytanią, w repesażach zwyciężyli Argentynę, wreszcie ulegli Kanadzie i ostatecznie zajęli czwarte miejsce. Na igrzyskach olimpijskich 1932 r. w Los Angeles, wraz z Jerzym Braunem i J. Ślązakiem, zdobył srebrny medal w dwójce ze sternikiem oraz brązowy medal w czwórce ze sternikiem, płynąc z J. Braunem,  E. Kobylińskim, S. Urbanem i J. Ślązakiem. Cztery lata później na igrzyskach olimpijskich w Berlinie w konkurencjach dwójki ze sternikiem, wraz z J. Braunem i J. Ślązakiem, oraz czwórki ze sternikiem, wraz z B. Karweckim, S. Kuryłłowiczem, W. Zawadzkim i W. Leporowskim, nie przeszedł eliminacji.

Bibliografia:

• Borucki T., Skolimowski Jerzy Walerian (1907-1985), [w:] Polski słownik biograficzny, 1997-1998, t. XXXVIII, s. 233-236.
• Chwaściński B., Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach, Warszawa 1979, s. 225, 239.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 801-803.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 321.
• Jankowski „Agaton” S., Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie. Wspomnienia 1939-1946, Warszawa 1988, t. 1, s. 236, 237.
• Kobendza R., Sekcja wioślarska AZS w Warszawie 1917-1939, Warszawa 1991, s. 62-67, 77, 84-86.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 57, 79, 80.
• Lenartowicz E., Amarantowa koszulka z białym orłem, Sport Wodny, nr 2, 1934, s. 23-25.
• Leski K., Życie niewłaściwie urozmaicone. Wspomnienia oficera wywiadu i kontrwywiadu AK, Warszawa 1989, s. 16, 17, 19, 23.
• Łoza S., Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania, Warszawa 1983, s. 279-280.
• Pawlak A., Olimpijczycy. Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 230.
• Radwańska-Paryska Z., Paryski W.H., Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin 1995, s. 344, 1100-1101.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 316, 317, 349, 361.
• Szwedo B., Na bieżni i w okopach. Sportowcy odznaczeni Orderem Wojennym Virtuti Militari 1914-1921, 1939-1945, Rzeszów 2011, s. 257-260.
• Wryk R. (wybór i oprac.), Akademicki Związek Sportowy 1908-1983. Wspomnienia i pamiętniki, Poznań 1985, s. 116, 117, 119, 301.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 267, 269, 350, 382, 383.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 525-528.
• (-), Sprawozdanie Zarządu Akademickiego Związku Sportowego w Warszawie za rok 1938, Warszawa (b.r.w.), s. 44.

ANDRZEJ SOŁTAN–PEREŚWIAT (1906-1939) członek słynnej „ósemki” AZS Warszawa, olimpijczyk z Amsterdamu (1928).
Urodził się 30 listopada 1906 r. w Kijowie jako syn Bronisława i Heleny z Michalewskich. Świadectwo dojrzałości otrzymał 11 czerwca 1925 r. w Korpusie Kadetów Nr 2 w Modlinie, następnie w latach 1932-1933 ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu, po czym szkolony był w 1. Dywizjonie Pomiarów Artylerii. W latach trzydziestych był zawodowym wojskowym w stopniu podporucznika. We wrześniu 1939 r. walczył w stopniu podporucznika artylerii. Zginął 4 września 1939 r. w Nieszawie w wyniku zbombardowania transportu kolejowego którym się przemieszczał.
Wioślarz AZS Warszawa (świetne warunki fizyczne, 187 cm i 85 kg wagi), członek słynnej „ósemki” akademików, która odniosła wiele sukcesów w kraju i zagranicą. Był mistrzem Polski w ósemce (1927) i wicemistrzem Polski w czwórce ze sternikiem (1930). Ponadto w mistrzostwach Polski zdobył trzy brązowe medale w ósemce (1928, 1930, 1931). W 1927 r. został akademickim wicemistrzem świata w ósemce i w tej samej konkurencji zdobył brązowy medal na mistrzostwach Europy w Como. W latach 1929-1932 był członkiem zarządu AZS Warszawa, pełniąc od stycznia 1931 r. funkcję sekretarza.
W 1928 r. na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie reprezentował Polskę w ósemce razem z O. Gordziałkowskim, J. Łaszewskim, W. Michalskim, H. Niezabitowskim, J. Ślązakiem, S. Urbanem i M. Wodziańskim i J. Skolimowskim (sternik). W konkursie Polacy pokonali
w eliminacjach Holandię, następnie przegrali z Wielką Brytanią, w repesażach zwyciężyli Argentynę, wreszcie ulegli Kanadzie i ostatecznie zajęli czwarte miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 327.
• Kobendza R., Sekcja wioślarska AZS w Warszawie 1917-1939, Warszawa 1991, s. 30, 61-63, 65, 66, 76, 77, 83-86.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 55, 79.
• Pawlak A., Olimpijczycy. Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 237.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 316, 317, 321, 361.
• Tuszyński B., Kurzyński H., Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon polskich olimpijczyków 1924-2010, Warszawa 2010, s. 1003.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 267, 269, 351, 353, 355, 381-383.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 538-539.
• Wryk R., Sport i wojna. Losy polskich olimpijczyków w latach II wojny światowej, Poznań 2016, s. 251.

 

JANUSZ LUBOMIR ŚLĄZAK (1907-1985) ekonomista, wioślarz klubów warszawskich, trzykrotny olimpijczyk (1928, 1932, 1936), srebrny i brązowy medalista z Los Angeles (1932).
Urodził się 20 marca 1907 r. w Warszawie jako syn Stefana i Apolonii z Jesionków. Ukończył stołeczne Gimnazjum im. Mikołaja Reja, a po zdaniu matury w 1928  r. odbył studia w Wyższej Szkole Handlowej (studiował także na Wydziale Inżynierii Lądowej PW). W latach 1929-1930 ukończył VIII kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Saperów w Modlinie. Uczestniczył w wojnie obronnej 1939 r. w stopniu podporucznika rezerwy, walcząc w składzie Armii Modlin, m.in. w rejonie Mławy i w obronie Warszawy. Wzięty do niemieckiej niewoli przebywał w obozie jenieckim w Woldenbergu (Dobiegniew). Po wojnie pracował jako ekonomista w Dyrekcji Kolei Państwowych i Centrali Rybnej (zakładał m. in. bazy rybołówstwa polskiego w Ghanie i Nigerii). Zmarł 24 lutego 1985 r. w Warszawie, jego prochy spoczęły w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim.

Sportem zainteresował się w okresie nauki szkolnej. Uprawiał wówczas piłkę nożną, boks i turystykę kolarską. W połowie lat dwudziestych zaczął trenować wioślarstwo. Tajniki tej dyscypliny sportu, w której osiągnął wyniki na skalę międzynarodową, poznawał w stołecznym klubie „Wisła”. Miał znakomite warunki fizyczne (186 cm wzrostu, 74 kg wagi) toteż pisano o nim: „Muskularnej budowy olbrzym o kształtach greckiego boga, zawsze dowcipny, zawsze gotów do kawałów, czasem może rubaszny, ale w każdym calu solidny sportowiec i mimo młodego wieku człowiek poważny”. W latach 1926-1931 i 1937-1939 był zawodnikiem AZS Warszawa, startował także w barwach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego (WTW). Był pięciokrotnym mistrzem Polski: w ósemce (1927), w czwórce ze sternikiem (1933), czwórce bez sternika (1936) i dwójce ze sternikiem (1933, 1936) oraz wicemistrzem Polski w czwórce ze sternikiem (1930) i dwójce ze sternikiem (1937). Ponadto w mistrzostwach Polski zdobył cztery brązowe medale: w ósemce (1928, 1930, 1931) i dwójce ze sternikiem (1931). W 1933 r. na mistrzostwach Europy w Budapeszcie zdobył srebrny medal w dwójce ze sternikiem. Jego partnerami w osadzie byli wówczas J. Braun i J. Skolimowski (sternik).  Jeszcze w trakcie kariery sportowej rozpoczął działalność szkoleniową, będąc m.in. w latach 1929-1931 trenerem amatorem w sekcji wioślarskiej AZS Warszawa. Będąc jeńcem przetrzymywanym w obozie w Woldenbergu udzielał się w ruchu sportowym. Pracę trenerską kontynuował po II wojnie światowej. Prowadził m.in. prelekcje na temat sportów wodnych, zajmował się także działalnością szkoleniową i organizacyjną w WTW. Trenowani przez niego wspólnie z olimpijczykiem E. Kobylińskim wioślarze WTW zdobyli w konkurencji ósemek w 1951 r. wicemistrzostwo Polski, a w latach 1952-1953 mistrzostwo Polski. Od 1958 r. był sędzią wioślarskim.

Najistotniejszymi w jego karierze były aż trzy starty olimpijskie (szczególnie ten za oceanem). Trzykrotnie startował w igrzyskach olimpijskich. W 1928 r. na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie zajął czwarte miejsce w ósemce, płynąc z O. Gordziałkowskim, J. Łaszewskim, W. Michalskim, H. Niezabitowskim, A. Sołtanem, S. Urbanem, M. Wodziańskim i J. Skolimowskim (sternik). Na igrzyskach olimpijskich 1932 r. w Los Angeles wraz z J. Braunem i J. Skolimowskim (sternik) zdobył srebrny medal w dwójce ze sternikiem oraz brązowy medal w czwórce ze sternikiem, płynąc z J. Braunem, E. Kobylińskim, S. Urbanem i J. Skolimowskim (sternik). W Los Angeles był chorążym polskiej reprezentacji. Cztery lata później na igrzyskach olimpijskich w 1936 r. w Berlinie, wraz z J. Braunem i J. Skolimowskim (sternik), startował w dwójce ze sternikiem, nie odnosząc już sukcesów (osada odpadła w repasażach).

Bibliografia:

• Długoszewski W., Wioślarska drużyna olimpijska, Sport Wodny, nr 7, 1935, s. 130.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 928-930.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 347.
• Kobendza R., Sekcja wioślarska AZS w Warszawie 1917-1939, Warszawa 1991, s. 27, 60-67, 69, 77, 83-86, 88.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 57, 79, 195.
• Ołdakowski M., Wioślarze, Przegląd Sportowy, nr 47, 6.03.1984, s. 6.
• Pawlak A., Olimpijczycy. Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 260.
• Półchłopek W., Wychowanie fizyczne i sport żołnierzy polskich w obozach jenieckich Wehrmachtu i NKWD (1939-1945), Opole 2002, s. 72, 109, 110, 149.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 350.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 267, 269, 351, 381-383.
• Wryk R., [w:] Słownik WF, z. 1-2, 1999, s. 119-120 = Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 1-2, 1999, s. 119-120.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 583, 584.
• (-), Biuletyn PKOl, nr 6, 1985, s. 28.
• (-), Przegląd Sportowy, nr 40 z 26.02.1985, s. 21; nr 43, 1.03.1985, s. 2.
• (-), Życie Warszawy, nr 50, 28.02.1985, s. 12.

WOJCIECH TROJANOWSKI (1904-1988), dziennikarz sportowy, lekkoatleta, zawodnik AZS Warszawa, olimpijczyk z Amsterdamu.
Urodził się 25 września 1904 r. w Krakowie jako syn Edwarda i Ludmiły z Wróblewskich. Ojciec jego był malarzem pejzażystą, profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. W 1925 r. zdał maturę w stołecznym Gimnazjum im. Adama Mickiewicza i rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. W 1928 r. debiutował jako dziennikarz sportowy w „Stadionie”. W roku następnym otrzymał stałą posadę w „Przeglądzie Sportowym”, w którym kierował działem lekkiej atletyki. W latach trzydziestych swoje artykuły i reportaże sportowe zamieszczał także w „Kurierze Czerwonym” i „Expresie Porannym”. Od 1931 r. zawodowo związany był także z Polskim Radiem. Przeprowadzał transmisje z zawodów sportowych, rewii wojskowych itp. Szybko stał się najwybitniejszym sprawozdawcą sportowym w Polsce i zyskał miano „króla radiowych reporterów”. We wrześniu 1939 r. w stopniu podporucznika rezerwy 10. Poznańskiego Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej walczył w obronie Warszawy. Po kapitulacji stolicy został wzięty do niewoli niemieckiej. Początkowo przebywał w Oflagu XI B w Brunszwiku, a od czerwca 1940 do końca stycznia 1945 r. w Oflagu II C Woldenberg (Dobiegniew). W obozach tych czynnie uczestniczył w życiu kulturalnym i w rozgrywkach sportowych. Dużą popularnością cieszyły się przeprowadzane przez niego prelekcje i pogadanki sportowe dla jeńców. W końcu stycznia 1945 r., podczas ewakuacji jeńców z Woldenberga na zachód, zdołał zbiec. Trafił do armii angielskiej, gdzie został oficerem łącznikowym. Po demobilizacji w 1946 r. osiadł na stałe w Anglii. W 1. 1948-1952 pracował w BBC, a następnie aż do przejścia na emeryturę w 1969 r. w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Do 1976 r. był sprawozdawcą ze wszystkich powojennych letnich i zimowych igrzysk olimpijskich. W Radiu Wolna Europa miał cotygodniową audycję „Wędrujący reporter”. Część materiałów z tych audycji zawarł w opublikowanej w 1980 r. w Londynie książce „Ach, jaka szkoda”. Pozostawił w maszynopisie wspomnienia „Od Konopackiej do Szewińskiej. Wspomnienia z 15 olimpiad mojego życia”. Ich fragmenty publikowane były w 1atach 1988-1989 na łamach „Przeglądu Sportowego”. Zmarł 16 czerwca 1988 r. w Londynie, gdzie został pochowany n a cmentarzu Gunnersbury.

Lekkoatletykę zaczął uprawiać w okresie nauki gimnazjalnej. Specjalizował się w biegu na 110 m ppł., skoku wzwyż i trójskoku. Przez cały okres swej kariery sportowej reprezentował barwy AZS Warszawa. Był pięciokrotnym mistrzem Polski: w biegu na 110 m ppł. (1928, 1929), skoku wzwyż (1926, 1929) i trójskoku (1930) oraz pięciokrotnym wicemistrzem Polski w biegu na 110 m ppł. (1925, 1926, 1927, 1930, 1932). W dniu 31 sierpnia 1929 r. ustanowił rekord Polski w biegu na 110 m ppł., który przetrwał do 28 sierpnia 1935 r. Trzykrotnie uczestniczył w akademickich mistrzostwach świata (1927, 1928, 1930). W 1927 r. na akademickich mistrzostwach świata
w Rzymie w biegu na 110 m ppł. zdobył srebrny medal. W 1. 1926-1934 siedemnaście razy wystąpił w meczach międzypaństwowych reprezentacji Polski. Po zakończeniu kariery sportowej w 1934 r. udzielał się społecznie w pracach PZLA. W 1928 r. startował na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie, w biegu na 110 m ppł. odpadając w eliminacjach.

Bibliografia:

• Ginalski E. & al. (red. i kom.), Oflag IIC Woldenberg: Wspomnienia jeńców, Warszawa 1984, s. 52, 90, 268, 315, 316.
• Krasnodębski J.J., Sztuka reportażu Wojciecha Trojanowskiego, [w:] A. Judycka, Z. Judycki (red.), Rodacy na stadionach świata: materiały X Międzynarodowego Sympozjum Biografistyki Polonijnej „Polscy i polskiego pochodzenia sportowcy, trenerzy i działacze sportowi w świecie”, Kielce, 22-23 września 2007, Kielce 2007, s. 115-126.
• Kurzyński H., Pietkiewicz S., Rynkowski M., Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego. Mężczyźni, Warszawa 2004, s. 223, 224.
• Łoza S., Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania, Warszawa 1983, s. 320, 321.
• Półchłopek W., Wychowanie fizyczne i sport żołnierzy polskich w obozach jenieckich Wehrmachtu i NKWD (1939-1945), Opole 2002, s. 58, 72, 73, 110, 116, 159.
• Rynkowski M., Kurzyński H., Pietkiewicz S., Osiągnięcia polskiej lekkiej atletyki w 20-leciu międzywojennym 1920-1939, t. 1: Wyniki mistrzostw Polski mężczyzn, Warszawa 1985, s. 24, 27, 28, 30, 33, 36, 37, 39, 40, 42, 45, 73, 78, 69, 81.
• Tomaszewski B., Malował wspaniałe mecze, Rzeczpospolita, nr 210, 8.11.2000, s. 16.
• Tomaszewski B., Wojciech Trojanowski (1904-1988), [w:] Ulatowski T. (red.), Ludzie wychowania fizycznego i sportu, Warszawa 2000, s. 133-138.
• Tomiczek H., Wojciech Trojanowski. Wspomnienie (1904-1988), Gazeta Wyborcza (Gazeta Wielkopolska), nr 241, 14-15.10.2000, s. 12.
• Tuszyński B., Wojciech Trojanowski (1904-1988), Kwartalnik Historii Prasy Polskiej, nr 2, 1990, s. 95-113.
• Tuszyński B., Tytani mikrofonu, Warszawa 1992, s. 9-53.
• Tuszyński B., Radio i sport, Warszawa 1993, s. 141-180.
• Tuszyński B., Bardowie sportu, Warszawa 2009, s. 31, 15, 165-168, 237, 343, 344.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 200, 207, 348, 350, 355, 359-363, 366.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 592-594.
• Zaborniak S., Z tradycji lekkoatletyki w Polsce w latach 1919-1939, t. I: Podstawy rozwoju; t. II: Powstanie i działalność Polskiego Związku Lekkiej Atletyki; t. III: Zasięg społeczny; t. IV: Mistrzostwa Polski Mężczyzn w latach 1920-1939; t. VI: Udział lekkoatletów i lekkoatletek w międzynarodowej rywalizacji sportowej, Lublin 2011 (t. II), Rzeszów 2011-2012.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 100, 142, 153-155, 162.

 

STANISŁAW URBAN (1907-1940) wioślarz AZS Warszawa, dwukrotny olimpijczyk z Amsterdamu (1928) i Los Angeles (1932).
Urodził się 13 września 1907 r. w Warszawie jako syn Jana i Stefanii z Kuleszów. W stopniu podporucznika rezerwy walczył w wojnie obronnej 1939 r. Wzięty do niewoli sowieckiej, został osadzony w obozie jenieckim w Kozielsku. Zamordowany w Katyniu w 1940 r. Jego nazwisko figuruje na tablicy w bazylice katedralnej Świętych Floriana Męczennika i Michała Archanioła w Warszawie upamiętniającej polskich olimpijczyków zamordowanych przez NKWD w Katyniu i Charkowie wiosną 1940 r.

Wioślarstwo zaczął uprawiać w połowie lat dwudziestych w klubie sportowym „Wisła” Warszawa. W 1. 1926-1931 reprezentował barwy AZS Warszawa, a następnie Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego. Był mistrzem Polski w czwórce ze sternikiem (1933) i wicemistrzem Polski w tej konkurencji (1930). Ponadto w mistrzostwach Polski zdobył cztery brązowe medale: w konkurencji ósemka (1930, 1931), czwórka bez sternika (1929) i dwójka ze sternikiem (1931). W 1933 r. startował w mistrzostwach Europy w Budapeszcie. W tym też roku zakończył zawodnicze uprawianie wioślarstwa. W 1934 r. po ukończeniu dwumiesięcznego kursu w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie uzyskał tytuł trenera wioślarstwa. Obok wioślarstwa uprawiał także rugby, będąc w 1atach 1928-1930 najlepszym rugbystą AZS Warszawa. Był dwukrotnym olimpijczykiem. Na igrzyskach olimpijskich 1928 r. w Amsterdamie zajął czwarte miejsce w ósemce, płynąc z O. Gordziałkowskim, J. Łaszewskim, W. Michalskim, H. Niezabitowskim, A. Sołtanem, J. Ślązakiem, M. Wodziańskim i J. Skolimowskim (sternik). W 1932 r. na igrzyskach olimpijskich w Los Angeles zdobył brązowy medal w czwórce ze sternikiem. Jego partnerami w osadzie byli: J. Braun, E. Kobyliński, J. Ślązak i J. Skolimowski (sternik).

Bibliografia:

• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 966-967.
• Kobendza R., Sekcja wioślarska AZS w Warszawie 1917-1939, Warszawa 1991, s. 60-67, 77, 83-86.
• Moszyński A., Lista katyńska. Jeńcy obozów Kozielsk-Ostaszków-Starobielsk zaginieni w Rosji sowieckiej, Londyn 1982, s. 97.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 316, 317, 351, 361.
• Tucholski J., Mord w Katyniu. Kozielsk-Ostaszków-Starobielsk. Lista ofiar, Warszawa 1991, s. 237, 238.
• Tuszyński B., Księga sportowców polskich ofiar II wojny światowej 1939-1945, Warszawa 1999, s. 298, 299.
• Tuszyński B., Przerwany bieg – Sportowcy z Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska, Warszawa 1999, s. 152-155.
• Wesołowski J., Grabowski Z., 90 lat Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego 1878-1968, Warszawa 1968, s. 100, 101.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 267, 269, 351, 382, 383;
• Wryk R., Straty osobowe Akademickiego Związku Sportowego w latach II wojny światowej 1939-1945, Poznań 1991, s. 25, 28, 87.
• Wryk R., Lista katyńska Akademickiego Związku Sportowego, [w:] Akademicki Przegląd Sportowy, nr 3, 2010, s. 4-5.
• (-), Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie wczoraj i dziś, Warszawa 1978, s. 49-51.

ZYGMUNT EUGENIUSZ WEISS (1903-1977) → Patrz Igrzyska 1924  

MARIAN WODZIAŃSKI (1901-1983) inżynier lotniczy, zawodnik AZS Warszawa, olimpijczyk.
Urodził się 16 lipca 1901 r. we wsi Borówce na Podolu jako syn Józefa i Teofili z Zaleskich. Pierwsze nauki pobierał w domu rodzinnym. W latach 1910-1919 uczęszczał do gimnazjum w Niemirowie. W maju 1920 r. na ochotnika wstąpił do Wojska Polskiego i wziął udział w walkach wojny polsko-bolszewickiej. Po zdemobilizowaniu kontynuował naukę w Gimnazjum Państwowym dla byłych Wojskowych w Warszawie, gdzie w czerwcu 1921 r. zdał maturę. W latach 1921-1932 studiował na Wydziale Mechanicznym – Oddział Lotniczy Politechniki Warszawskiej, uzyskując dyplom inżyniera. Po studiach podjął pracę zawodową w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa i pracował tam do września 1939 r. W wojnie obronnej 1939 r. walczył w stopniu porucznika-pilota. W końcu grudnia 1939 r., wykorzystując swoje umiejętności narciarskie, przedostał się przez Tatry na Węgry i dalej do Francji, gdzie dołączył do formującego się Wojska Polskiego. Po klęsce Francji przybył do Anglii. Po odpowiednim przeszkoleniu został skierowany do Dakaru, gdzie oblatywał montowane tam amerykańskie samoloty bojowe. Po kampanii afrykańskiej powrócił do Anglii i uzyskał awans na kapitana. Kierował personelem technicznym 305. Dywizjonu Bombowego Ziemi Wielkopolskiej. Poprzez rzetelne i fachowe przygotowanie samolotów do lotu położył duże zasługi w osiągnięciach bojowych tego dywizjonu. Po zakończeniu działań wojennych został inspektorem likwidacyjnym wojskowych lotnisk alianckich. Z ramienia swej jednostki wojskowej był obserwatorem procesu norymberskiego. W końcu lat czterdziestych, już zdemobilizowany, wyjechał do Kanady. Po krótkim tam pobycie osiedlił się na stałe w USA w Pittsburgu, gdzie pracował w przemyśle metalurgicznym i wykładał w miejscowej politechnice. Przebywając na obczyźnie, utrzymywał łączność z krajem. Żywo interesował się problemami sportu akademickiego w Polsce, a w szczególności stołecznego AZS. Zmarł 21 lutego 1983 r. w Pittsburgu, gdzie został pochowany.

Wioślarstwo zaczął uprawiać w okresie studiów w AZS Warszawa. W latach 1927-1931 zaliczany do czołowych polskich wioślarzy, pływał w ósemce i czwórce za sternikiem. Był mistrzem Polski w ósemce (1927) i wicemistrzem Polski w czwórce ze sternikiem (1930), ponadto w mistrzostwach Polski trzykrotnie zdobył brązowy medal w ósemce (1928, 1930, 1931). W 1927 r. na mistrzostwach Europy w Como we Włoszech zdobył brązowy medal w ósemce. W tym samym roku został akademickim wicemistrzem świata w ósemce. Karierę wioślarską zakończył w 1931 r. Obok wioślarstwa pasjonowało go także lotnictwo. Był pilotem Aeroklubu Warszawskiego. W latach trzydziestych uczestniczył w licznych krajowych i zagranicznych rajdach lotniczych. We wrześniu 1938 r. był szefem ekipy, która na samolocie RWD-13 startowała w rajdzie do państw bałtyckich i skandynawskich. Jeszcze jako zawodnik rozpoczął działalność organizacyjną w swym macierzystym klubie. W latach 1926-1927 kierował sekcją wioślarską AZS Warszawa. Od listopada 1929 r. aktywnie uczestniczył w pracach zarządu AZS Warszawa. W latach 1931-1932 i 1934-1936 był wiceprezesem AZS Warszawa, a od czerwca 1936 do 13 marca 1937 r. prezesem. Od 1933 r. do października 1937 r. działał w zarządzie Centrali Polskich Akademickich Związków Sportowych i w Komisji Porozumiewawczej AZS. W latach trzydziestych należał do najwybitniejszych działaczy sportu studenckiego w Polsce. Jego dokonania organizacyjne odnoszą się zarówno do stołecznego AZS, jak i pozostałych klubów akademickich w Polsce. Z ramienia AZS Warszawa uczestniczył w pracach Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich. W 1937 r. był członkiem komisji rewizyjnej Polskiego Związku Hokeja na Lodzie. Udzielał się także w pracach organizacyjnych Aeroklubu Warszawskiego, będąc od maja 1936 r. jego wiceprezesem. W dniu 22 kwietnia 1939 r. został wybrany na wiceprezesa organizacyjnego Aeroklubu Rzeczypospolitej Polskiej.

Startował na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie w 1928 r. – w konkursie ósemek Polacy pokonali w eliminacjach Holandię, następnie przegrali z Wielką Brytanią, w repesażach zwyciężyli Argentynę, wreszcie ulegli w następnej rundzie Kanadzie i ostatecznie zajęli czwarte miejsce. partnerami Wodziańskiego w osadzie byli wówczas: O. Gordziałowski, J. Łaszewski, W. Michalski, H. Niezabitowski, A. Sołtan, J. Ślązak, S. Urban i J. Skolimowski (sternik).

Bibliografia:

• Glass A. (red.), Polska technika lotnicza do roku 1939, t. 1: Źródła i osiągnięcia, Warszawa 1992.
• Kobendza R., Sekcja wioślarska AZS w Warszawie 1917-1939, Warszawa 1991, s. 17, 18, 30, 61-67, 76-77, 82-86.
• Król W., Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945, Warszawa 1976, s. 256.
• Legat J., Życie i działalność inżyniera Mariana Wodziańskiego, Przegląd Mechaniczny, 1983, nr 10, s. 35.
• Różewicz Z., Marian Wodziański, Akademicki Przegląd Sportowy, 1983, nr 8, s. 5.
• Rychter W., Skrzydlate wspomnienia, Warszawa 1980, 275, 325, 328.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 316, 317, 352.
• Szydłowski H. (red.), Polskie lotnictwo sportowe, Kraków 1987, s. 92.
• Wryk R. (wybór i oprac.), Akademicki Związek Sportowy 1908-1983. Wspomnienia i pamiętniki, Poznań 1985, s. 301, 302.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 147, 159, 160, 162, 173, 267, 269, 332, 351, 353, 355, 381-383.
• Wryk R., Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 3, 1998, s. 125-126.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 630-632.
• (-), Skrzydlata Polska, nr 16, 17.04.1983, s. 2.
• (-), Sprawozdania z działalności AZS Warszawa za lata 1934-1937.

 

ADAM WOLFF (1899-1984) archiwista, edytor, historyk Mazowsza, żeglarz, zawodnik i działacz AZS, olimpijczyk. 
Urodził się 14 sierpnia 1899 r. w Warszawie jako syn wydawcy, księgarza, poety i tłumacza Gustawa oraz Marii z Remiszewskich. Początkowo naukę pobierał w domu rodzinnym, kontynuując ją w Gimnazjum Konopczyńskiego i Gimnazjum Ziemi Mazowieckiej w Warszawie. Od 1913 r. należał do harcerstwa. W 1917 r., po zdaniu matury, rozpoczął studia historyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. W listopadzie 1918 r. wstąpił na ochotnika do Wojska Polskiego. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, walcząc w stopniu sierżanta na froncie białoruskim i litewskim. Jesienią 1921 r. powrócił do studiów uniwersyteckich, podczas których prowadził równolegle samodzielne badania archiwalne, wykazując niezwykłe uzdolnienia paleograficzne. Mało dbając o terminowe zakończenie studiów, dopiero w 1936 r. – już jako uznany znawca średniowiecznych tekstów źródłowych – uzyskał na podstawie wcześniej drukowanych prac magisterium, a dwa lata później doktorat. W 1949 r. habilitował się z zakresu historii Polski średniowiecznej i nauk pomocniczych historii. W 1954 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego. W 1924 r. rozpoczął pracę w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, przechodząc wszystkie stopnie urzędnicze. Tam też pracował w latach okupacji hitlerowskiej, kontynuując jednocześnie prace badawcze. Był czynny w konspiracji, współpracując z kontrwywiadem Komendy Głównej AK. Podczas powstania warszawskiego 1944 r. zniszczeniu uległ jego warsztat badawczy i cały dorobek rękopiśmienny nieopublikowanych prac naukowych. Po powstaniu A. Wolff przeniósł się do Krakowa, gdzie przebywał do listopada 1946 r., pracując w Archiwum Państwowym i na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po powrocie w grudniu 1946 r. do Warszawy wznowił pracę w Archiwum Głównym Akt Dawnych, obejmując stanowisko kustosza i kierownika Działu I Akt Przedrozbiorowych, które piastował do kwietnia 1954 r. Od maja 1954 r. aż do przejścia na emeryturę z końcem 1969 r. był zatrudniony w Instytucie Historii Kultury Materialnej PAN, pełniąc funkcję kierownika Zakładu Edytorskiego Źródeł Pisanych. W latach 1947-1962 prowadził na Uniwersytecie Warszawskim ćwiczenia i wykłady z paleografii, archiwistyki i metodyki wydawniczej. Jego dorobek badawczy obejmuje 62 pozycje drukowane o niekwestionowanej wartości naukowej. W historiografii polskiej A. Wolff ma trwałą pozycję jako wybitny paleograf i znawca archiwistyki staropolskiej, wydawca źródeł, badacz Mazowsza i wychowawca kilku pokoleń mediewistów polskich. Za działalność niepodległościową, pracę naukową i społeczną został odznaczony: Srebrnym Krzyżem Zasługi (1936), Krzyżem Niepodległości (1937), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1969). W 1979 r. otrzymał Nagrodę Miasta Warszawy. Zmarł 7 lutego 1984 r. w Warszawie i został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ul. Młynarskiej w grobowcu rodzinnym Roberta Wolffa.

Po raz pierwszy z tajnikami żeglowania zapoznał A. Wolffa w 1908 r. w Sopocie jego dziadek Robert. Dzięki współpracy swego ojca z ruchem kaszubskim, już w wieku szkolnym zainteresował się problematyką morską. Żeglarstwo w sposób systematyczny zaczął uprawiać na Wiśle w Warszawie w 1922 r., należąc do pierwszych czynnych żeglarzy w stolicy. Umiejętności żeglowania zdobywał jako samouk. W 1931 r. otrzymał stopień sternika śródlądowego, a w 1932 r. stopień jachtowego kapitana morskiego. Pierwszy raz w oficjalnych regatach żeglarskich startował jesienią 1923 r. W rozegranych w sierpniu 1925 r. pierwszych żeglarskich mistrzostwach Polski zajął drugie miejsce. Jako zawodnik startował do 1935 r., uzyskując wiele wartościowych wyników na regatach w Chojnicach, Warszawie, Gdyni, Augustowie i Trokach. W 1935 r. po zwycięstwie w ogólnopolskich regatach rozegranych na Jeziorze Białym w Augustowie A. Wolff został powołany do reprezentacji Polski i startował w regatach Tygodnia Kilońskiego. Uprawiał także żeglarstwo turystyczne oraz żeglarstwo lodowe.

Obok czynnego uprawiania żeglarstwa prowadził szeroką działalność społeczną w ruchu sportowym. Był inspiratorem żeglarstwa w warszawskim środowisku akademickim. Jesienią 1921 r. przy warszawskim kole starszego harcerstwa utworzył „harcerskie grono wodne”, którego członkowie w roku następnym zbiorowo przystąpili do sekcji sportów wodnych AZS Warszawa. Z inicjatywy A. Wolffa w 1925 r. wyodrębniła się z niej samodzielna sekcja żeglarska. W sekcji żeglarskiej AZS Warszawa, przekształconej 5 grudnia 1931 r. w autonomiczny Yacht Klub AZS Warszawa, działał do 1936 r., będąc w latach 1925-1932 jej komandorem, a następnie zastępcą komandora. Jako przedstawiciel AZS Warszawa uczestniczył w odbytym 11 maja 1924 r. w Tczewie zjeździe założycielskim Polskiego Związku Żeglarskiego (PZŻ). W dniu 16 sierpnia 1925 r. wszedł w skład komisji organizacyjnej, której celem było opracowanie statutu, regulaminów, przepisów klasyfikacyjnych i regatowych oraz legalizacja PZŻ. W roku następnym wybrany został na członka zarządu PZŻ oraz jego komisji sportowej. Funkcje te sprawował do marca 1930 r. W latach 1932-1934 r. był wiceprezesem PZŻ, odpowiadając za sprawy żeglarstwa śródlądowego. Od 5 kwietnia 1936 do września 1939 r. w zarządzie PZŻ pełnił funkcję seniora kolegium sędziów. Zarówno w AZS Warszawa, jak i w PZŻ zajmował się zagadnieniami organizacyjnymi, szkoleniowymi i sportowymi żeglarstwa śródlądowego. Uważał, że „jest ono podstawą, na której wspiera się całe żeglarstwo polskie” („Sport Wodny”, nr 7, 1927 s. 159-160). Jako współautor systemu stopni i programów szkolenia A. Wolff stworzył podstawy racjonalnego rozwoju żeglarstwa regatowego w Polsce. Był wykładowcą na pierwszym kursie sędziów regatowych zorganizowanym przez PZŻ w 1928 r. W publikowanych w latach 1927-1939 na łamach „Sportu Wodnego” licznych artykułach obok spraw sportowych i szkoleniowych poruszał także zagadnienia etyki żeglarskiej, sprzętu i organizacji regat. Po II wojnie światowej kontynuował działalność społeczną w środowisku żeglarskim. Już 7 lipca 1945 r. został delegatem PZŻ na Małopolskę, Górny Śląsk i Opolszczyznę. W latach 1946-1948 był wiceprezesem PZŻ, a w latach 1960-1969 członkiem Głównej Komisji Dyscyplinarnej PZŻ. Od 1954 do 1965 r. działał w komisji Turystyki Żeglarskiej Zarządu Głównego PTTK. Udzielał się także w utworzonym w 1967 r. w Warszawie Jacht Klubie Polskiej Akademii Nauk. W 1959 r. wraz z żoną opublikował podręcznik metodyczny pt. „Szkolenie żeglarskie”. Był członkiem honorowym PZŻ (od 1980) i Yacht Klubu AZS Warszawa (od 1932). W 1928 r. wraz z Władysławem Krzyżanowskim z Wojskowego Yacht Klubu Warszawa zakwalifikował się do reprezentacji olimpijskiej. Na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie startowali w klasie jednoosobowej „Dinghy”. W pierwszym wyścigu eliminacyjnym płynął W. Krzyżanowski, zajmując ósme miejsce. W kolejnych trzech wyścigach zastąpił go A. Wolff, zajmując odpowiednio miejsca: w wyścigu drugim ósme, w wyścigu trzecim miał wywrotkę, w wyścigu czwartym miejsce siódme. W ostatecznej klasyfikacji Polska zajęła siedemnaste miejsce (na dwadzieścia startujących państw).

Bibliografia:

• Borkiewicz-Celińska A., Adam Wolff – archiwista, edytor, historyk Mazowsza, [w:] Rocznik Mazowiecki, t. 8, 1984, s. 9-21.
• Borkiewicz-Celińska A., Profesor Adam Wolff (1899-1984), [w:] Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, nr 1, 1984, s. 155-157.
• Bułhak W. (red.), Wywiad i kontrwywiad Armii Krajowej, Warszawa 2008, s. 293.
• Czajewski J. (red.), Encyklopedia żeglarstwa, Warszawa 1996, s. 3, 118, 234.
• Gieysztor A., Adam Wolff (1899-1984), [w:] Studia Źródłoznawcze, nr 34, 1993, s. 139.
• Głowacki W., Wspaniały świat żeglarstwa. Z dziejów żeglarstwa w Polsce i na świecie, Gdańsk 1970, s. 8, 177, 188, 190, 193-195, 226, 245, 264, 278, 303, 370.
• Głowacki W., Założyciele Polskiego Związku Żeglarskiego, [w:] Żagle, nr 6, 1984, s. 4-5.
• Głowacki W., Dzieje żeglarstwa polskiego, t. 1, Gdańsk 1989, s. 159, 164, 168, 177, 201, 236, 246, 270, 273-277, 281, 344, 345; t. 2: Od lipca 1944 do końca 1956 roku, Warszawa 1998, s. 44, 72, 109, 117, 128, 133, 146, 176.
• Głowacki W., Rogala W., Olimpijskie żagle, Warszawa 1974, s. 19-21.
• Gomulicki J.W., „Sto tysięcy fiszek". Ze wspomnień o Adamie Wolffie, [w:] Kronika Warszawy, t. 1 (69), 1987, s. 39-49.
• Łoza S., Czy wiesz kto to Jest?, Warszawa 1938, s. 811.
• Petelenz G., Polski Związek Żeglarski, Sport Wodny, nr 2, 1935, s. 24-26.
• Rzetelska-Feleszko E., Adam Wolff 1899-1984, Onomastica, nr 31, 1986, s. 245-254.
• Sołtan A., Adam Wolff (14 VIII 1899-7 II 1984), Kronika Warszawy, t. 1 (69), 1987, s. 51-60.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 330, 352.
• Szulc E., Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie. Zmarli i ich rodziny, Warszawa 1989, s. 610, 611.
• Szulc E., Cmentarze ewangelickie w Warszawie, Warszawa 1989, s. 66.
• Wolff A., Żeglarstwo na olimpiadzie, Sport Wodny, nr 15, 1928, s. 252-254.
• Wolffowa A., Adam Wolff (14 VIII 1899-7 II 1984), Archeion, nr 80, 1986, s. 317-321.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 274-276, 329, 348, 350.
• Wryk R., Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 1-2, 1997, s. 386-388.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 633-637.
• (-), Olimpijczyk i wybitny działacz, Żagle, nr 9, 1969, s. 7.
• (-), [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich, t. I: 1918-1984, Warszawa-Łódź 1988, s. 230-233.

 

 

Wykaz zawodników Akademickiego Związku Sportowego uczestników letnich igrzysk olimpijskich w latach 1932 r. 

JERZY PŁAWCZYK (1911-?) → Patrz Igrzyska 1932

 

Bibliografia:

• Blauth K., Rożek czyli skifem wokół globu, Przegląd Sportowy, nr 135, 12-14.07.1991, s. 3.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 970, 971.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 357.
• Kobendza R., Sekcja wioślarska AZS Kraków 1911-1939, Akademicki Przegląd Sportowy, numer specjalny, 1989, s. 58-61.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 26, 57, 59, 60, 79, 133, 194, 201.
• Kobendza R., Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 2, 2002, s. 292-294.
• Lis J., Bez cylindrów i błękitnej krwi, [w:] K. Dajbor i in. (red.), Poczet polskich olimpijczyków 1924-1984, Z. 2: Los Angeles’32, Berlin’36, Londyn’48, Helsinki’52, Melbourne’ 56, Warszawa 1984, s. 5-20.
• Mamoń K., Sekcja wioślarska AZS Kraków w latach 1945-1998, cz. I: Przystań i ludzie przystani, Zeszyty Historyczne AZS, nr 1, 1998, s. 14-20.
• Marcinek K., Lipiński E. (ilustr.), Plebiscyty: od Kuchara do Maliny, Warszawa 1988, s. 50-52, 232, 233.
• Michalski Cz., Akademicki Związek Sportowy w Krakowie, cz. I: 1909-1945, Kraków 2007, s. 80-84, 124, 161-163, 169.
• Morytko W., Roger Verey codziennie łamał wiosło, Przegląd Sportowy, nr 98, 21-23.05.1993, s. 11.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 274.
• Porada Z., Olimpijczycy z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010, s. 85-87.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 82-85, 313, 314, 317-319, 321, 324, 353, 362.
• Verey R., Włodek najlepszym sportowcem, Sport Wodny, nr 4, 1936, s. 61.
• Verey R. (oprac. Harmata J.), 40 000 kilometrów na skifie: Pamiętniki, Warszawa 1957.
• Verey R., Dni serdeczne, [w:] Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego, Warszawa 1962, s. 82-84.
• Verey R., Schyłek mojej kariery na skifie, [w:] Wryk R. (wybór i oprac.), Sport akademicki w relacjach i wspomnieniach, Poznań 2009, s. 349-361.
• Wryk R. (wybór i oprac.), Akademicki Związek Sportowy 1908-1983. Wspomnienia i pamiętniki, Poznań 1985, s. 7, 17, 18, 209, 212, 215, 216, 224, 227, 228, 230-235, 308, 310, 332, 346, 354.
• Wryk R., Akademicki Związek Sportowy 1908-1939, Poznań 1990, s. 9, 268-270, 351-354, 381, 382.
• Wryk R., Narodziny i rozwój Akademickiego Związku Sportowego do roku 1949, Poznań 2014, s. 12, 128, 129, 188-191, 258, 294.
• Wryk R., Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej, Poznań 2015, s. 607-609.
• (-), Pożegnanie: Roger Verey (1912-2000), [w:] Akademicki Przegląd Sportowy, nr 12, 2000, s. 21.
• (-), [w:] Encyklopedia Krakowa, Warszawa-Kraków 2000.

 

Wykaz zawodników Akademickiego Związku Sportowego uczestników letnich igrzysk olimpijskich w latach 1948 r.

Wykaz zawodników Akademickiego Związku Sportowego uczestników letnich igrzysk olimpijskich w latach 1952 r.

Augustyn Dziedzic (1928-2008) nauczyciel akademicki, trener, olimpijczyk z Helsinek (1952), nauczyciel podnoszenia ciężarów z warszawskiej AWF, wychowawca wielu talentów. Urodził się 31 stycznia 1928 w miejscowości Cięcina (powiat Żywiec) jako syn Pawła i Józefy Błachut. Ukończył Państwowe Gimnazjum i Liceum dla Dorosłych w Bielsku (1949), a następnie warszawską AWF, gdzie otrzymał tytuł magistra wf (1953). Po ukończeniu bielańskiej uczelni znalazł w niej zatrudnienie jako pracownik naukowy, uzyskując w 1965 r. tytuł doktora nauk wychowania fizycznego. Był odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim OOP. Zmarł 5 maja 2008 r. w Warszawie. Już w czasie studiów uprawiał gimnastykę, narciarstwo i bojery (miał w tych dyscyplinach I klasę), jednak największe osiągnięcia uzyskał w podnoszeniu ciężarów. Podczas siedmiu lat startów w barwach AZS Warszawa (1950-1957) był m. in. sześciokrotnym rekordzistą Polski, zdobył dwa tytuły mistrza kraju – w wadze piórkowej (60 kg) w 1957 r. i wadze lekkiej (67,5 kg) w 1956 r. – ponadto pięciokrotnie był wicemistrzem. Na Festiwalu Młodzieży i Studentów w Bukareszcie (1953) i Akademickich Mistrzostwach Świata w Budapeszcie (1954) wywalczył dwa brązowe medale. Był także jednym z propagatorów, niemodnej i zwalczanej w tamtych latach kulturystyki, zdobywając nawet tytuł mistrza Polski. Pracując w Katedrze Ciężkiej Atletyki AWF rozpoczął w uczelnianym AZS pracę trenerską (koncentrowała się ona w znanym i lubianym przez brać studencką „Hadesie”), której efektem byli m. in. zawodnicy tej miary i klasy jak Waldemar Baszanowski, Zygmunt Smalcerz czy Norbert Ozimek, późniejsi mistrzowie olimpijscy i mistrzowie świata (fachowcy obliczają, że do 1976 było to 33% polskich osiągnięć w podnoszeniu ciężarów). Stale doskonaląc swoje umiejętności (doktorat, podręcznik pt. „Trening ciężarowców” 1969) został najpierw asystentem trenera kadry Klemensa Roguskiego, a później trenerem kadry olimpijskiej. Jego osiągnięcia przyczyniły się do tego, że w połowie lat sześćdziesiątych zaczęto nawet mówić o polskiej szkole podnoszenia ciężarów. Po przejściu na emeryturę został trenerem kadry Turcji szkoląc m. in. najsłynniejszego ciężarowca świata – Naima Sulejmanoglu, zdobywcę trzech złotych medali olimpijskich. Mistrz Sportu, Działacz OZPC i PZPC oraz Zasłużonym Działaczem Kultury Fizycznej. Jako zawodnik AZS AWF Warszawa wystartował w IO w Helsinkach w 1952 r. w konkurencji podnoszenia ciężarów w wadze koguciej (56 kg).

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 184.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 64.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 118.
• Zgondek S., Podnoszenie ciężarów na Igrzyskach Olimpijskich 1896 – 1960, Warszawa 1963, s. 77, 78.
   

Maria Ilwicka – Piątkowska – Chojnacka (1931 --) mgr wf, jedna z najwszechstronniejszych lekkoatletek polskich, złota i brązowa medalistka mistrzostw Europy, trzykrotna uczestniczka IO (1952, 1960, 1964). Urodziła się 24 lutego 1931 w Goleni (Rumunia) jako córka Czesława i Zofii z Hryniewieckich. Po II wojnie światowej osiadła wraz z rodzicami w Giżycku, gdzie ukończyła Państwowe Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum (1950). Studiowała w warszawskiej AWF, gdzie w 1961 r. uzyskała tytuł magistra wychowania fizycznego. Pracowała jako nauczycielka wf i trenerka, Zasłużona Mistrzyni Sportu, została odznaczona m.in. Złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Wyszła za mąż za olimpijczyka Edmunda Piątkowskiego. Mieszka w Warszawie.

Sportem zainteresowała się w okresie nauki gimnazjalnej. Za namową nauczyciela wf Bolesława Kłosowskiego wystąpiła wówczas w meczu lekkoatletycznym Giżycko-Olsztyn, osiągając bardzo dobre rezultaty w biegu na 100 m  i skoku w dal. Po przeprowadzce do Warszawy i rocznym, systematycznym treningu uzyskała czas 12.3 s na 100 m i odległość 5.57 m w skoku w dal. Ogłoszono ją wtedy następczynią Stanisławy Walasiewiczówny. Nieco później zaczęła biegać również przez płotki, które stały się jej ulubioną i koronną konkurencją. Podopieczna trenerów Mariana Hoffmana, Gerarda Macha i Andrzeja Piotrowskiego potrafiła jednak, jak pisze Konrad Gruda, traktować sportowe zalecenia z dystansem: „(...) Marysia nie bardzo się do nich [tj. ćwiczeń siłowych] kwapiła. Nie chciała wcale mieć za dużo mięśni. W późniejszych latach, kiedy przyszła moda na używanie i nadużywanie sztang, Marysia tłumaczyła swoim trenerom – jak to ona, z uśmiechem ale stanowczo – że ma zbyt wiele sukienek bez rękawków, aby mogła sobie pozwolić na bicepsy”. Startowała jako zawodniczka MKS „Matura” Giżycko (1948), „Lechii” Olsztyn (1949), „Związkowca” Olsztyn (1950), AZS Warszawa (1951-1953), „Kolejarza” Piotrowice (1954-1955) i „Legii” Warszawa (1957-1964). Zdobyła łącznie trzynaście tytułów mistrzyni Polski: w biegach na 100 m (1951, 1952) i 80 m przez płotki (1959, 1963), w sztafecie 4x100 m (1954, 1957-1960, 1964), w skoku dal (1951, 1958) i pięcioboju (1954). W latach 1951-1964 trzydzieści sześć razy reprezentowała Polskę w meczach międzypaństwowych (69 startów, 10 zwycięstw indywidualnych). Największe sukcesy wywalczyła na mistrzostwach Europy, które przyniosły jej trzy medale: w 1958 r. w Sztokholmie brązowy w sztafecie 4x100 m (wraz z B. Janiszewską, C. Jesionowską i M. Bibro), zaś w 1962 r. w Belgradzie brązowy w biegu na 80 m przez płotki i złoty w sztafecie 4x100 (wraz z T. Ciepły, B. Sobottą i E. Szyroką).  Dwadzieścia dwa razy biła rekordy Polski w biegu na 80 m przez płotki, w sztafetach i wielobojach, ponadto była dwukrotną rekordzistką Europy (1962, 1964) oraz rekordzistką świata w sztafecie 4x100 m (1964). Trzykrotnie dostąpiła zaszczytu reprezentowania Polski na Igrzyskach Olimpijskich. W 1952 r. w Helsinkach w eliminacjach skoku w dal nie zdobyła minimum kwalifikacyjnego i nie weszła do finału. Nie powiódł się również jej występ w sztafecie 4x100 m – w wyścigu eliminacyjnym w gronie pięciu drużyn Polki (partnerkami Ilwickiej były wówczas M. Arndt, G. Minicka i E. Szwajkowska) przybiegły na metę jako czwarte i odpadły z konkursu. W 1960 r. w Rzymie Ilwicka ponownie wystąpiła w konkursie skoku w dal; po pomyślnym przejściu eliminacji weszła do finału, zajmując w nim ostatecznie jedenaste miejsce (na 19 zawodniczek). Na swoich trzecich igrzyskach, w 1964 r. w Tokio, dotarła do finału biegu na 80 m przez płotki, w którym osiągnęła metę na szóstym miejscu.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 298.
• Gruda K., 4x100 dla Polski, Warszawa 1968, s. 11, 259.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 201.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 93, 94.
• Łojewski Z., Wołejko T., Historia spotkań międzypaństwowych reprezentacji Polski, cz. I: seniorki, Warszawa 1979, s. 16.
• zur Megede E., Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, Bd. 2: 1948-1968, Berlin 1970, s. 106, 111, 228, 300, 301.
• Ostrowska-Dołęgowska M., Trening z lat 60. – ciekawe cytaty, [http://polskabiega.sport.pl/polskabiega/1,115409,10530157,Trening_z_lat_60____ciekawe_cytaty.html], 26.10.2011 (dostęp 6.10.2018).
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 9-11, 172, 201, 232, 251.

 

Henryk Jagodziński (1925-2002) inżynier, wioślarz wrocławskiego AZS, medalista i finalista mistrzostw Europy, olimpijczyk z Helsinek (1952) i Melbourne (1956). Urodził się 25 listopada 1925 roku. Absolwent Politechniki Wrocławskiej, na której uzyskał tytuł inżynier budownictwa. Był m.in. dyrektorem Departamentu Budownictwa Przemysłowego w Ministerstwie Budownictwa, przez kilka lat budował Abudżę, od 1991 roku stolicę Nigerii. Zmarł w Warszawie 6 stycznia 2002. Wioślarz AZS Wrocław (od 1948), w którym trenował pod kierunkiem trenera Zbigniewa Schwarzera. W latach 1949-1958 osiemnaście razy sięgał po tytuł mistrza Polski w dwójkach
ze sternikiem, dwójkach bez sternika, czwórkach bez i ze sternikiem oraz ósemkach. Na Mistrzostwach Europy w 1955 r. w Gandawie zajął czwarte miejsce w dwójkach ze sternikiem, w 1956 r. w Bled – miejsce piąte, zaś w 1957 r. w Duisburgu wywalczył brązowy medal (za każdym razem jego partnerami w osadzie byli Z. Schwarzer i sternik B. Mainka). Po zakończeniu kariery zawodniczej udzielał się jako działacz PZTW oraz sędzia. Będąc zawodnikiem AZS Wrocław wystartował w IO w Helsinkach w 1952 r. w konkurencji czwórki bez sternika; w osadzie partnerowali mu wówczas: E. Schwarzer, Z. Schwarzer i Z.  Żarnowiecki. W eliminacjach Polacy dotarli na metę jako trzeci (na cztery osady), zwyciężyli jednak w dwóch kolejnych repasażach. W złożonym z pięciu osad finale konkurencji nasi reprezentanci, niestety, ulegli wszystkim rywalom. Na kolejnych IO w Melbourne 1956 r.  Jagodziński startował w dwójkach ze sternikiem (wspólnie ze Z. Schwarzerem i B. Mainką), jednak i tym razem nie zdołał zdobyć medalu, choć do podium zabrakło tylko jednego miejsca.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 210.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 62, 64, 80, 81.
• Koerber W., Zbigniew Żarnowiecki – Z kolegami zbudował osadę, a później czołgi dla wojska, Gazeta Wrocławska (Sport), 26.03.2012.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 97.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 839, 846.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 441.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 42, 51.
   

Teodor Kocerka (1927-1999), ps. „Tojo”, najlepszy polski wioślarz wszystkich czasów, wielokrotny mistrz kraju w jedynkach, mistrz Europy (1955), dwukrotny brązowy medalista olimpijski (1952, 1960). Urodził się 6 sierpnia 1927 w Bydgoszczy jako czwarty syn Teodora (górnik, po I wojnie światowej powrócił z Westfalii, później wieloletni prezes miejscowego Stowarzyszenia Restauratorów) i Marii Aleksander. W 1948 r. ukończył Liceum Handlowe w Bydgoszczy, a w 1952 r. AWF w Warszawie. Przez całe niemal życie pracował jako trener wioślarstwa: AZS Szczecin (1949 i 1959-1961), AZS Warszawa (1950-1952 i 1967-1973), AZS Bydgoszcz (1952-1957), BTW Bydgoszcz (1957-1958), a także kadry narodowej kobiet i mężczyzn (1961-1967) oraz reprezentacji Polski kobiet (1974-1976). Ponadto był szefem wyszkolenia PZTW (1976-1979), trenerem Zakładu Sportów Wodnych Instytutu Sportów Wodnych w warszawskiej AWF (1979-1982), a od 1.10.1982 starszym wykładowcą w tym Zakładzie, wreszcie szefem wyszkolenia PZTW (1983-1988) i członkiem Komisji do Zwalczania Dopingu w Sporcie funkcjonującej przy Instytucie Sportu. Wielokrotnie odznaczany m. in. złotym, dwukrotnie srebrnym i raz brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe, Krzyżami Kawalerskim (1956), Oficerskim (1960) i Komandorskim (1999) OOP, Orderem Sztandaru Pracy II kl. (1987). Po śmierci, która miała miejsce 25 września 1999 w Warszawie, jego prochy spoczęły w Alei Zasłużonych dawnego Cmentarza Wojskowego na Powązkach. Obdarzony znakomitymi warunkami fizycznymi (wzrost 181 cm, waga 80 kg) wioślarz, występował jako zawodnik PTW ZWM Bydgoszcz (1945-1948), AZS Szczecin (1949), AZS Warszawa (1950-1952 i 1959-1960), Stali Bydgoszcz (1953-1954), AZS Toruń (1955-1958). Był podopiecznym trenerów: B. Ormańskiego, F. Brzezińskiego i E. Ciesielskiego.  Dziewiętnastokrotnie zdobywał tytuł mistrza Polski: w jedynkach (1950, 1951, 1952, 1953, 1954, 1955, 1956, 1958, 1959, 1960), dwójkach podwójnych (1951), czwórkach ze sternikiem (1950) i ósemkach (siedem razy). Odniósł też wiele sukcesów w zawodach międzynarodowych, mimo że nie uczestniczył w MŚ (w czasie jego kariery jeszcze ich nie rozgrywano). Był mistrzem Europy  w jedynkach (Gandawa 1955 r.) i czterokrotnym medalistą ME: dwa razy srebrnym (Kopenhaga 1953 r. i Amsterdam 1954 r.) i dwa brązowym (Bled 1956 r. i Macon 1959 r.). Na kolejnych dwóch ME dotarł do finału – w Duisburgu w 1957 r. zajął piąte miejsce w jedynkach, a w Poznaniu w 1958 r. szóste w dwójkach podwójnych (jego partnerem był B. Poniatowski). Dwukrotny zdobył  „Diamentowe  Wiosła” w  Henley-on-Thames (1955 i 1956),  a w  1957 r. zajął w tych regatach drugie miejsce. Zwyciężał w jedynkach na Światowym Festiwalu Młodzieży w Berlinie (1951) i  Warszawie (1955). W Akademickich Mistrzostwach Świata w Budapeszcie (1949) wywalczył złoty medal, a w latach 1949-1955 jeszcze cztery razy stawał na niższych miejscach podium   akademickich MŚ. Jego sportowa sława wykraczała daleko poza granice kraju – na przykład w 1955 r., kiedy Kocerka sięgnął po tytuł mistrza Europy i wygrał królewskie regaty w Henley, tak o nim pisał korespondent belgijskiego „Les Sports” i francuskiej „L'Equipe” Jean Corhumel („Un Graud Sculler – Teodor Kocerka”): „Kocerkę znam już spory szmat czasu. Od olimpiady 1952 r. w Helsinkach nie było chyba większych zawodów, w których by nie odegrał pierwszoplanowej roli. Ale wydaje mi się, że jasnowłosy skifista z Bydgoszczy jeszcze nigdy nie miał takiej kondycji jak obecnie. Nieskazitelny styl, długie mocne pociągnięcia wiosłem, doskonale uregulowany oddech, sylwetka męska w każdym calu – należy Kocerka do wielkiej klasy mistrzów i Polska może sobie pochlebić, że szczyci się zawodnikiem tej miary, godnym spadkobiercą słynnego Verey'a. Umiejętności Kocerki i jego wspaniała kondycja wywarły wielkie wrażenie na tłumach publiczności angielskiej, która po sportowemu przyjęła porażkę swego faworyta Foxa”. Zasłużony Mistrz Sportu, Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej, Członek honorowy PZTW (1992). Uchodzi za najlepszego polskiego wioślarza wszech czasów, zwyciężył też w plebiscycie na najlepszego wioślarza w historii 80-lecia PZTW (1999). Decyzją Wysokiej Kapituły przyznającej polskim sportowcom tytuł Super championa XX wieku, uwzględniającej wartość wyczynu sportowego, wartość propagandową zwycięstw w kraju i za granicą oraz sylwetkę moralną jako człowieka i dżentelmena, którego można stawiać za wzór godny do naśladowania. „Tojo” Kocerka – jako jedyny wioślarz – został wybrany do grona 20 najwybitniejszych sportowców XX wieku.

Trzykrotnie startował na IO: w Helsinkach (1952), Melbourne (1956) i Rzymie (1960). Z pierwszym startem olimpijskim związany jest najbardziej dramatyczny pojedynek, jaki stoczył w ciągu 16 lat startów. Na inaugurację wioślarskich olimpijskich zmagań, Kocerka wylosował trzeci przedbieg jedynek. Na starcie stanął m. in. dwukrotny mistrz regat w Henley, mistrz Europy, Amerykanin John Kelly II (ojciec, także John, brał udział w igrzyskach 1920), którego zdjęcie od kilku lat wisiało w pokoju „Toja”, jako symbol wioślarza wspaniałego. Akurat znalazł się w tym samym przedbiegu wraz z Włochem Pifferi, Egipcjaninem Elf Alfy i Polakiem. Mimo przygód na trasie (zatopione wiosło przez falę wznieconą przez przejeżdżającą motorówkę) Polak na II pozycji, sekundę za Amerykaninem. Półfinał. Przeciwnicy jeszcze lepsi i bardziej doświadczeni: były mistrz olimpijski Australijczyk Wood, były wicemistrz olimpijski Urugwajczyk Risso i doskonały Anglik Fox. Gorzej być nie mogło. Tylko zwycięzca wchodzi bezpośrednio do finału. Pokonanych czeka repesaż. Zwycięża Fox po pięknej ucieczce Woodowi. „Tojo” na finiszu już nie walczy. Trzecie czy czwarte miejsce nie robi różnicy. I tak, i tak – repesaż. Polak sądzi, że nie powinien mieć groźnego rywala. Najlepsi – Tiukałow i Fox wywalczyli już finał.  „Co za pech i dziwny zbieg okoliczności – wspomina «Tojo». – Trafiłem po raz drugi na moje bożyszcze, na Kelly'ego. Ciężka przeprawa, bardzo ciężka, a tak bardzo chciałem być w olimpijskim finale. Amerykanin, który walczył ze mną, zdawał sobie również sprawę, że będzie to trudna walka. Tak, ten bieg będę pamiętał całe życie. Był to najtrudniejszy w mojej karierze i najdramatyczniejszy. Tempo było od startu wściekłe. Stawka ogromna – finał olimpijski. Płynący z nami Czechosłowak Reich  prawie na starcie został w tyle i nie liczył się. Prowadziłem minimalnie. Prawie każde pociągnięcie wiosłami dawało przewagę raz mnie, raz Amerykaninowi. Szliśmy łeb w łeb. Na półmetku Kelly'emu udało się idealnie wyrównać, a ja miałem chwile załamania. Kilka mocnych pociągnięć i znów moja minimalna przewaga. Do dziś nie wiem, skąd się brały siły. 500 metrów przed metą Kelly rozpoczął finisz, a mnie się wydawało, że nie dam już rady, zmęczenie zaczęło brać górę nad wolą, coraz trudniej było oddychać, ręce i nogi zaczynały odmawiać posłuszeństwa. Ale zaciskałem zęby i wiedziałem, że z przeciwnikiem także zaczną się dziać takie różne dziwne rzeczy. Znów było równo, znów łeb w łeb i tuż przed metą moje silniejsze uderzenie. Wyczerpany opadłem na wiosła... Na wynik czekaliśmy 40 minut. Okrutni sędziowie... Najpierw ogłoszono moje zwycięstwo, potem cofnięto tę decyzję i wywoływano fotografię z finiszu. Dramatyczne były to chwile. Wreszcie dowiedziałem się, że zwyciężyłem różnicą 1/10 sekundy”. Na kolejnych Igrzyskach, w Melbourne w 1956 r., Kocerka ponownie startował w konkursie jedynek. W wyścigu eliminacyjnym zajął drugie miejsce, po czym powtórzył to osiągnięcie w półfinale. W rozgrywanym w gronie czterech zawodników finale dotarł, niestety, na metę jako ostatni. Po raz trzeci wziął udział w olimpijskiej rywalizacji w Rzymie w 1960 r., znowu w konkurencji wioślarskich jedynek. W pierwszym, niezbyt udanym wyścigu eliminacyjnym zajął trzecie miejsce (na czterech zawodników), jednak zwyciężył w repasażach i dostał się do finału. Podczas rozgrywki decydującej o miejscu na podium dotarł na metę jako trzeci, zdobywając tym samym po raz drugi brązowy medal IO. W tym miejscu warto też wspomnieć, że T.  Kocerka dwukrotnie – w 1952 i 1960 r. – dostąpił zaszczytu występowania w roli chorążego polskiej ekipy olimpijskiej.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 230.
• Hanusz H., AZS w Polsce Ludowej, Poznań 2014, s. 149, 150.
• Jastrzębski W. (red.), 100 lat sportu na Kujawach i Pomorzu, Bydgoszcz 1993, s. 199, 274.
• Kalinowski D., Teodor Kocerka (1927-1999) – wioślarz 80-lecia Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Kronika Bydgoska, nr 30, 2008, s. 373-401.
• Kalinowski D., Teodor Kocerka: wioślarz 80-lecia PZTW, Bydgoszcz 2011.
• Karczewski A., Wioślarstwo, [w:] Cieśliński J. (red.), Iskier przewodnik sportowy, Warszawa 1976, s. 819, 820.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 61, 62, 64, 80, 81, 134, 194, 196-200.
• Maciejewski A., Bydgoscy olimpijczycy oraz medaliści Mistrzostw Świata i Europy, Bydgoszcz 1996, s. 6, 18, 23, 55, 67.
• Martynkin A. (red.), Najlepsi polscy sportowcy XX wieku, Kraków/Warszawa 2003, s. 60-68.
• Mrzygłód J., Polski sport przedstawia się, Warszawa 1980, s. 153.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 120.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 839, 846, 856.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 438.
• Urban R., Bartnik P., Szostak Z., 70 lat Akademickiego Związku Sportowego w Szczecinie, Szczecin 2017, s. 55-65.
• (-), [w:] Becela L. & alt (red.), Kto jest kim w Polsce: informator biograficzny, wyd. 1, Warszawa 1984, s. 407; wyd. 2, Warszawa 1989, s. 553; Mackiewicz L., Żołna A. (red.), wyd. 3, Warszawa 1993, s. 304-305.
• (-), Słownik WF, z. 3, 2000, s. 106-108.

 

Stefan Lewandowski (1930-2007) ps. „Latający doktor”, chirurg, ortopeda, czołowy średniodystansowiec lat pięćdziesiątych, mistrz i rekordzista Polski, olimpijczyk z Helsinek (1952) i Rzymu (1960). Urodził się 30 maja 1930 w Gdańsku-Wrzeszczu jako syn Józefa, urzędnika państwowego PKP w Gdańsku i Łucji Orłowicz. Ukończył z wyróżnieniem II Liceum Ogólnokształcące w Szczecinie im. Henryka Pobożnego (1949). Inteligenckie pochodzenie uniemożliwiło mu jednak podjęcie wymarzonych studiów medycznych, stąd początkowo w 1950 r. rozpoczął studia w Studium Wychowania Fizycznego Akademii Medycznej we Wrocławiu. Po roku przeniósł się na Pomorską Akademię Medyczną, którą ukończył w 1955 r. Po zakończeniu kariery zawodniczej poświęcił się całkowicie pracy zawodowej, w której osiągnął znaczące sukcesy. Od 15 stycznia 1957 pracował jako asystent w Katedrze Chirurgii Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie u boku wybitnego chirurga prof. Tadeusza Sokołowskiego. Pod jego kierunkiem ukończył specjalizację chirurga-ortopedy. W 1962 wyjechał do RFN na zaproszenie Dyrekcji Kliniki Urazów Sportowych w Lüdenscheid koło Dortmundu, gdzie pracował do 1966 jako chirurg-ortopeda. W 1967 r. obronił w Niemczech pracę doktorską, a w rok później nostryfikował w Szczecinie w Pomorskiej Akademii Medycznej. W latach 1968-1971 podjął pracę w Klinice Urazowej u słynnego profesora Adama Grucy w Warszawie przy ul. Lindleya. W 1971 ponownie wyjechał do Kliniki w Lüdenscheid. Trzy lata później przyjął stanowisko adiunkta w II Klinice Urazów Sportowych w Stuttgarcie. Po ukończeniu specjalizacji (w ośrodku ortopedii urazowej w Tübingen) otworzył własny Ośrodek Ortopedyczny w Lindau nad Jeziorem Bodeńskim, zaś w 1981 r. kolejny ośrodek w Hamm koło Dortmundu. W czasie swojej pracy w Niemczech jako lekarz, ściśle współpracował także z PZLA. Leczył i operował wielu polskich olimpijczyków, m. in. Grażynę Rabsztyn, Teresę Sukniewicz i Bronisława Malinowskiego. Od 1993 przeszedł na zasłużoną emeryturę. Zmarł 2 grudnia 2007 w miejscowości Hamm, gdzie został pochowany. Ze sportem związał się poniekąd przypadkowo. Niedługo po tym jak podjął naukę we Wrocławiu, władze rektorskie nakazały wszystkim studentom start w zawodach z cyklu „Biegi Narodowe”. Ku niemałemu zaskoczeniu Lewandowski, który dotąd nie uprawiał sportu, wygrał bieg. Natychmiast został włączony do wrocławskiej reprezentacji na Akademickie Mistrzostwa Polski, gdzie przegrał tylko z Edmundem Potrzebowskim. Zdobyta przy tej okazji sportowa renoma pozwoliła mu przenieść się do Szczecina i rozpocząć studia na Pomorskiej Akademii Medycznej. Warunek, jaki mu postawiono, to dalsze uprawianie sportu w klubie AZS pod opieką trenera Z. Heliasza. Odtąd przez cztery lata (1951-1955) Lewandowski reprezentował barwy szczecińskich akademików; po zakończeniu studiów przeniósł się na krótko do miejscowego „Startu” (1957) i „Czarnych” (1958), by wrócić do AZS Szczecin na końcowe lata kariery zawodniczej (1959-1961). Przez cały ten okres specjalizował się w biegach średnich. Był dwukrotnym mistrzem Polski w biegach na 800 m (1959) i 1500 m (1955). Osiemnaście razy bił rekordy kraju w biegach na 800, 1000, 1500, 2000 m oraz sztafetach. W latach 1953-1960 dwadzieścia dwa razy reprezentował Polskę w meczach międzypaństwowych, odnotowując na swoim koncie 26 startów i 8 zwycięstw indywidualnych.  Uczestniczył w Mistrzostwach Europy w Sztokholmie w 1958 r., gdzie odpadł w przedbiegach oraz w Akademickich Mistrzostwach Świata w Budapeszcie (1954) i Międzynarodowych Igrzysk Sportowych Młodzieży (1953, 1955), gdzie zajmował miejsca tuż poza podium (4-6). W 1962 r. został wyróżniony tytułem Zasłużonego Mistrza Sportu. Jego karierę sportową i zawodową opisali Zbigniew Szafkowski w pracy pt. „Latający doktor” oraz Tomasz Olszewski w pracy magisterskiej pt. „Czołowi lekkoatleci Pomorza Zachodniego”. Dwukrotnie reprezentował Polskę na Igrzyskach Olimpijskich. W 1952 r. w Helsinkach wziął udział w biegu na 1500 m, jednak w eliminacjach zajął ostatnie miejsce i odpadł z konkursu. W 1960 r. w Rzymie wystartował w dwóch konkurencjach biegowych, jednak w żadnej nie zdołał przejść eliminacji  – na dystansie 800 m dobiegł na metę jako czwarty z sześciu zawodników, a na dystansie 1500 m jako jedenasty z trzynastu.

Bibliografia:

• Bartnik P., Legenda Latającego Doktora, Magazyn Olimpijski PKOl, nr 92, 2011, s. 44.
• Bartnik P., Lekkoatletyka, [w:] Urban R., Bartnik P., Szostak Z., 70 lat Akademickiego Związku Sportowego w Szczecinie, Szczecin 2017, s. 32-36.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 257.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 45, 337.
• zur Megede E., Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, Bd. 2: 1948-1968, Berlin 1970, s. 73, 186, 188.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 152.
• Szafkowski Z., Latający doktor: kariera sportowa dr Stefana Lewandowskiego, Gorzów Wlkp. 2002.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 31 , 34, 97-98, 114, 136.
   

Czesław Ignacy Lorenc (1925-2015) inżynier mechanik lotniczy, wioślarz krakowskiego AZS, olimpijczyk z Helsinek (1952). Urodził się 14 kwietnia 1925 w Jaśle jako syn Ignacego, z zawodu kolejarza, i Zofii Parys. W latach trzydziestych mieszkał z rodzicami w Mielcu i tam w 1937 r. ukończył szkołę powszechną, a w latach 1938–1939 dwie klasy gimnazjalne. W  trakcie  okupacji  niemieckiej  w  1943  r.  ukończył  Wieczorowe  Kursa  Techniczne  w  Mielcu,  a  później  w  ramach  tajnego  nauczania,  3. i 4.  klasę  gimnazjalną.  W  czerwcu 1945 r., zdał maturę w Liceum im. Stanisława Konarskiego w Mielcu, a w listopadzie tego roku został przyjęty na Wydział Elektryczny Politechniki Śląskiej. Studiował tam do 1947 r., kiedy przeniósł się na Wydział Komunikacji (Oddział  Lotniczy),  będący  wówczas  jednym  z  trzech  Wydziałów  Politechnicznych  Akademii  Górniczej  w  Krakowie.  Studia  ukończył  w  grudniu  1951  r.  i  uzyskał  tytuł  magistra  nauk  technicznych - inżyniera mechanika. Jeszcze zanim ukończył studia, zainteresował się lotnictwem i latał jako pilot szybowcowy i samolotowy, a w 1950 r. został członkiem Ligi Lotniczej. Od 1952 r. pracował w Biurze Projektów Nowej Huty Biprostal, a od 1956 r. jako starszy konstruktor w Biurze Konstrukcyjnym Aeroklubu PRL w Krakowie. Po  zakończeniu  kariery wioślarskiej poświęcił  się  głównie  pracy  zawodowej  oraz  działalności  w  sportach  lotniczych. W  1975  r.  wyjechał  do  Kanady  i  tam  w  latach  1975-1979 pracował w biurze Drgremont Water Treatment, a później w zakładach lotniczych Canadair (obecnie Bombardier) aż do przejścia na emeryturę w 1993 r. Zmarł w Montrealu w Kanadzie 30 lipca 2015 roku. Jego prochy zostały sprowadzone do Polski i pochowane na Cmentarzu Batowickim w Krakowie.W 1947 r. został zawodnikiem najpierw sekcji kajakowej, a później wioślarskiej w krakowskim AZS, którego barwy reprezentował aż do 1959 r. Miał znakomite warunki fizyczne – mierzył 183 cm wzrostu, ważył 76 kg. Dwukrotnie wywalczył tytuł mistrz Polski. Startował w Akademickich Mistrzostwach Świata w konkurencji dwójki ze sternikiem, zdobywając złote medale w Budapeszcie w 1949 r. i w Berlinie w 1951 r. – jego partnerami w osadzie byli wówczas Romuald Thomas i (sternik) Zdzisław Michalski. Był też finalistą ME w Poznaniu w 1958 r., w których zajął szóste miejsce w dwójkach bez sternika, w osadzie ze Zdzisławem Adamikiem. Poza czynnym uprawianiem sportu działał także jako instruktor wioślarstwa i narciarstwa turystycznego oraz sędzia sportowy. Otrzymał honorowy tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu.

Będąc zawodnikiem AZS Kraków startował w IO w Helsinkach w 1952 r. w konkursie dwójek ze sternikiem – jego partnerami w osadzie byli wówczas R. Thomas i (sternik) Z. Michalski. Polacy zajęli drugie miejsce w eliminacjach, następnie trzecie w półfinale (na cztery osady), wreszcie w repasażach zostali pokonani przez Danię i odpadli z konkursu. W podsumowującej zawody oficjalnej klasyfikacji, nasza reprezentacja znalazła się na 6-8 miejscu, na 15 osad rywalizujących w tej konkurencji.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 259.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 64, 81.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 154.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 839.
• Porada Z., Olimpijczycy z Politechniki Krakowskiej, [w:] Majka J. & alt. (red.), Sport na PK: 70 lat Politechniki Krakowskiej. Najważniejsze wydarzenia sportowe, olimpijczycy, mistrzowie i medaliści, zasłużeni ludzie kultury fizycznej, rozwój bazy naszej uczelni, Kraków 2015, s. 30, 31.

 

Zdzisław Stefan Michalski (1928-1985) wioślarz, architekt, olimpijczyk z Helsinek (1952). Urodził się 11 lutego 1928 w Lidzie w województwie nowogródzkim jako syn Marcelego i Bronisławy z Miszkinisów. Po  zakończeniu  II  wojny  światowej  zdał  egzamin  maturalny, a w październiku 1947 r. rozpoczął studia na Wydziale Architektury, należącym wówczas do Wydziałów Politechnicznych Akademii Górniczej w Krakowie. Studia te ukończył w 1956 r., otrzymując dyplom magistra architektury. W latach 1960-tych przeniósł się do Warszawy, gdzie zmarł 28 września 1985 r. Jako student Akademii Górniczej zainteresował się sportem wioślarskim i w 1949 r. został zawodnikiem sekcji wioślarskiej AZS Kraków, którego barwy reprezentował do 1960 r. Zwykle, ze względu na niską wagę ciała, występował w charakterze sternika w konkurencji dwójek ze sternikiem, mając za partnerów kolegów z AZS Kraków – Czesława Lorenca oraz Romualda Thomasa. W 1951 r. zdobył wraz z nimi mistrzostwo Polski. Dwa lata później, startując w osadzie krakowskiego AZS wraz z Thomasem, Adamikiem, Teodorowiczem i Lorencem odniósł najpierw zwycięstwo w akademickich mistrzostwach Polski, a następnie we wioślarskich mistrzostwach Polski. W 1951 r. osada krakowskiego AZS-u, Michalski, Thomas i Lorenc, wywalczyła na Akademickich Mistrzostwach Świata w Berlinie złoty medal. W 1953 r., Michalski ponownie wziął udział w akademickich mistrzostwach świata, zajmując  tym  razem, znów wspólnie z Thomasem i Lorencem,  w  swej  koronnej  konkurencji drugie miejsce. Bezpośrednio potem pojechał na Mistrzostwa Europy odbywające się w Kopenhadze. Niestety w ostatniej chwili Thomas wraz z Lorencem zostali wycofani z polskiej ekipy i powrócili do kraju, a Michalski wystąpił z innymi partnerami, z którymi odpadł już w eliminacjach. Pod koniec lat 50. zakończył karierę zawodniczą, nadal pozostawał jednak związany ze sportem jako instruktor wioślarstwa i działacz. Jego dokonania przyniosły mu zaszczytny tytuł Mistrza Sportu. Na igrzyskach olimpijskich w 1952 r., razem z Lorencem i Thomasem, reprezentował Polskę w konkurencji dwójek ze sternikiem. Polacy zajęli drugie miejsce w eliminacjach, następnie trzecie w półfinale (na cztery osady), wreszcie w repasażach zostali pokonani przez Danię i odpadli z konkursu, zajmując w oficjalnej klasyfikacji miejsce 6-8 (na 15 osad startujących w tej konkurencji).

Bibliografia:

• Michalski Cz., Początki i rozwój  sportu  na  Politechnice  Krakowskiej, [w:] Majka J. & alt. (red.), Sport na PK: 70 lat Politechniki Krakowskiej. Najważniejsze wydarzenia sportowe, olimpijczycy, mistrzowie i medaliści, zasłużeni ludzie kultury fizycznej, rozwój bazy naszej uczelni, Kraków 2015, s. 16, 21.
• Porada Z., Nasi Olimpijczycy z Akademii Górniczo-Hutniczej i Politechniki Krakowskiej,  Kraków 2008, s. 47, 48.
• Porada Z., Olimpijczycy z Politechniki Krakowskiej, [w:] Majka J. & alt. (red.), Sport na PK: 70 lat Politechniki Krakowskiej. Najważniejsze wydarzenia sportowe, olimpijczycy, mistrzowie i medaliści, zasłużeni ludzie kultury fizycznej, rozwój bazy naszej uczelni, Kraków 2015, s. 35.

 

Edmund Czesław Potrzebowski (1926-2012) lekkoatleta, olimpijczyk z Helsinek (1952), trener na Kubie i w Meksyku. Urodził się 16 czerwca 1926 r. w Chorzowie jako syn Franciszka, z zawodu hutnika i Teresy Mościńskiej. Ukończył Państwowe Gimnazjum i Liceum dla Dorosłych w Chorzowie (1948), Wyższą Szkołę Ekonomiczną (do 1950 r. działała jako Akademia Handlowa) w Szczecinie (1951) oraz AWF w Warszawie (1964), gdzie otrzymał tytuł magistra wf. Pracował jako trener w AZS Szczecin (trenował min. Stefana Lewandowskiego, był trenerem reprezentacji Polski i akademickiej reprezentacji Polski). W 1966 r. Edmund Potrzebowski wyjechał na kontrakt na Kubę, później przeniósł się do Meksyku, a następnie do Kanady, gdzie zmarł w Vancouver 22 maja 2012 r. W 1949 r.  jako amator wystartował i wygrał zawody w biegu na 3 km w ramach „Biegów Narodowych” organizowanych w Lasku Arkońskim. Od tego dnia rozpoczęła się kariera sportowa najwybitniejszego szczecińskiego sportowca przełomu lat 40. i 50. Tym, który wypatrzył wielki talent Potrzebowskiego był przedwojenny rekordzista świata w pchnięciu kulą Zygmunt Heliasz. Trener Heliasz i zawodnik Potrzebowski stali się nierozłączną sportową parą reprezentującą klub AZS Szczecin w latach 1949-1957. Specjalnością Potrzebowskiego stały się biegi średniodystansowe. Podczas Mistrzostw Polski czterokrotnie stawał na najwyższym miejscu podium, zdobywając złote medale w biegach na 800 (1953, 1954) i 1500 m (1950, 1952). Siedem razy bił rekordy Polski na dystansach 800, 1000 i 1500 m oraz w sztafecie 3x1000 m. W latach 1949-1955 reprezentował Polski w dziesięciu meczach międzypaństwowych, w trakcie których odnotował czternaście startów i jedno indywidualne zwycięstwo. Ponadto trzy razy wziął udział w Akademickich Mistrzostwach Świata (1951, 1953, 1954) – na ostatnich z nich, rozgrywanych w Budapeszcie, zdobył m.in. złoty medal w biegu na 1500 m. Startował także na mistrzostwach Europy w Bernie w 1954 r. W pierwszych dniach stycznia 1952 r. otrzymał tytuł Mistrza Sportu, a w późniejszym okresie – Zasłużonego Mistrza Sportu. Po zakończeniu kariery zawodniczej działał w zarządzie Okręgowego Związku Lekkiej Atletyki w Szczecinie. W 1952 r. dostąpił zaszczytu reprezentowania Polski na Igrzyskach Olimpijskich w Helsinkach. W biegu na 800 m, po pomyślnym przejściu przez etap eliminacji, zajął w półfinale piąte miejsce (na ośmiu zawodników) i odpadł z konkursu. Z kolei w eliminacjach biegu na 1500 m dotarł na metę jako szósty z grona dziewięciu zawodników i nie zakwalifikował się do dalszych etapów rywalizacji.

Bibliografia:

• Bartnik P., Edmund Potrzebowski – pierwszy szczeciński  mistrz sportu, [w:] Kronika Szczecina 2014-2015, Szczecin 2015, s. 251-259.
• Bartnik P., Lekkoatletyka, [w:] Urban R., Bartnik P., Szostak Z., 70 lat Akademickiego Związku Sportowego w Szczecinie, Szczecin 2017, s. 33-35.
• (-), Nowi mistrzowie sportu, Nowiny Rzeszowskie – Nowiny Sportowe, nr 2, 7.01.1952, s. 1.
   

Edward Schwarzer (1929-2012) polski wioślarz, lekkoatleta i koszykarz, olimpijczyk z Helsinek (1952). Urodził się 11 lutego 1929 w Krotoszynie jako syn kapitana WP Józefa Wojciecha i Stanisławy Rygiel. Był absolwentem Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej (uczelnie te pracowały razem), gdzie uzyskał tytuł magistra inżyniera rolnika. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP i Srebrnym Krzyżem Zasługi, otrzymał także zaszczytny tytuł Mistrza Sportu. Zmarł 23 października 2012 w Opolu. Wioślarz (189 cm, 87 kg) wrocławskiego AZS, w którego barwach pływał w czwórce bez sternika wraz m.in. ze starszym bratem Zbigniewem. Sześciokrotnie był mistrzem Polski w dwójkach ze sternikiem, czwórkach bez sternika i czwórkach ze sternikiem. Jako lekkoatleta został wicemistrzem Polski w dziesięcioboju w 1948 r., a jako koszykarz przyczynił się w do awansu AZS Wrocław do I ligi w 1950 roku. Na Igrzyskach Olimpijskich w Helsinkach startował w wioślarskiej czwórce bez sternika, będąc w osadzie wraz ze swym bratem Zbigniewem, Henrykiem Jagodzińskim i Zbigniewem Żarnowieckim. Po niezbyt udanym wyścigu eliminacyjnym (trzecie miejsce), Polacy pomyślnie przeszli przez repasaże i zakwalifikowali się do finału, w którym zajęli piąte, ostatnie miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 316.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 81.
• Koerber W., Zbigniew Żarnowiecki – Z kolegami zbudował osadę, a później czołgi dla wojska, Gazeta Wrocławska (Sport), 26.03.2012.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 225.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 846.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s.  42, 56.

 

Zbigniew Schwarzer (1928-2008) ps. „Pan kolega”, nauczyciel akademicki, trener, wioślarz wrocławskiego AZS, dwukrotny finalista IO wHelsinkach (1952) i Melbourne (1956). Urodził się 12 stycznia 1928 w Poznaniu jako syn Józefa Wojciecha i Stanisławy Rygiel. Ukończył Liceum Ogólnokształcące w Trzebnicy (1946), następnie rozpoczął naukę w Studium WF Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej, kontynuując studia w WSWF we Wrocławiu, gdzie otrzymał tytuł magistra wf (1952), a po latach doktoryzował się (1985). Przez wiele lat pracował jako szkoleniowiec, organizator i popularyzator wioślarstwa, m.in. współtworzył pierwsze specjalizacje trenerskie w wioślarstwie. Pod jego kierunkiem polskie osady dwukrotnie uczestniczyły w finałach IO (1964, 1976) i MŚ, zdobyły dwa brązowe medale ME oraz 39 tytułów MP. Opublikował wiele cennych prac z zakresu teorii treningu wioślarskiego i historii kultury fizycznej. Był odznaczony m.in. brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Krzyżem Kawalerskim OOP i Złotym Krzyżem Zasługi, otrzymał także tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu. Zmarł 14 kwietnia 2008 roku we Wrocławiu. Będąc czynnym wioślarzem, przez cały okres swej kariery zawodniczej (1946-1958) występował w barwach wrocławskiego AZS. W latach 1949-1958 dziewiętnaście razy zdobywał tytuł mistrza Polski – w dwójkach bez sternika, dwójkach ze sternikiem, czwórkach bez sternika, czwórkach ze sternikiem i ósemkach. Wspólnie z H. Jagodzińskim i (sternikiem) B. Mainką był dwukrotnym finalistą wioślarskich Mistrzostw Europy w dwójkach ze sternikiem – w Gandawie w 1955 r. Polacy zajęli czwarte miejsce, a w Bled w 1956 r. – piąte. Na kolejnych ME, w Duisburgu w 1957 r., polska osada w wymienionym wyżej składzie wywalczyła brązowy medal. Po zakończeniu czynnej kariery Zbigniew Schwarzer nadal udzielał się w sporcie jako działacz i sędzia wioślarski. Spoglądając z perspektywy lat na swą zawodniczą karierę, stwierdził kiedyś: „Przeżyłem piękną przygodę (…) Gdybym miał dokonać ponownego wyboru wybrałbym znów tę samą dyscyplinę sportu. (…) Najprzyjemniejsze regaty, w których uczestniczyłem? Chyba mój pierwszy zagraniczny start w 1949 roku w Budapeszcie, gdzie wiosłując ze swym bratem Edwardem, Henrykiem Jagodzińskim, Zbigniewem Żarnowieckim, ze sternikiem Zbigniewem Kisielewiczem wywalczyliśmy tytuł akademickich mistrzów świata. A najbardziej nerwowe regaty? W 1964 r. na olimpiadzie w Tokio”. Na Igrzyskach Olimpijskich w Helsinkach, wraz ze swym bratem Edwardem, Henrykiem Jagodzińskim i Zbigniewem Żarnowieckim, wziął udział w wioślarskim konkursie czwórek bez sternika. Po niezbyt udanym wyścigu eliminacyjnym (trzecie miejsce), Polacy zwyciężyli w dwóch repasażach i zakwalifikowali się do finału, w którym zajęli piąte, ostatnie miejsce. Cztery lata później, w Melbourne, Zbigniew Schwarzer znów stanął do rywalizacji olimpijskiej, tym razem w konkursie dwójek ze sternikiem. Polska osada – oprócz niego tworzyli ją H. Jagodziński i (sternik) B. Mainka – zajęła drugie miejsce w eliminacjach, zwyciężyła w półfinale, a w decydującym o medalach wyścigu dopłynęła na metę jako czwarta.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 316, 317.
• Hanusz H., (Pożegnania) Zbigniew Schwarzer (1928-2008), [w:] APS 3/2008 (261), s. 21.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 62, 81.
• Koerber W., Zbigniew Żarnowiecki – Z kolegami zbudował osadę, a później czołgi dla wojska, Gazeta Wrocławska (Sport), 26.03.2012.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 225.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 839.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 441.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 42, 56, 71.
• (-), 25 lat AZS Wrocław. Akademickie Mistrzostwa Polski, jesień 1970, Wrocław 1970, s. 20.

 

Zdobysław Stawczyk (1923-2005) profesor i nauczyciel akademicki, lekkoatleta, olimpijczyk z Helsinek (1952). Urodził się 1 czerwca 1923 r. w Częstochowie. Tu ukończył Szkołę Podstawową i, do wybuchu II wojny światowej, trzy klasy Gimnazjum. Podczas wojny znalazł zatrudnienie jako robotnik, a w 1941 r. wstąpił do „Szarych Szeregów”. Wkrótce pomścił śmierć ojca w obozie koncentracyjnym Weimar-Buchenwald, likwidując wyższego oficera III Rzeszy i ratując się brawurową ucieczką. Po wojnie zdał egzamin do Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Poznańskiego. Już jako student trzeciego roku został młodszym asystentem Studium WF , a w 1952 r., po uzyskaniu dyplomu magistra wychowania fizycznego, starszym asystentem. W 1954 r. władze Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego powierzyły mu funkcję kierownika Zakładu Lekkiej Atletyki, którą pełnił przez 33 lata. W 1963 r. uzyskał stopień doktora nauk wychowania fizycznego, a w 1972 r., po przedstawieniu dysertacji pt. „Morfo-funkcjonalne podstawy skoków lekkoatletycznych”, stopień doktora habilitowanego. W 1976 r. otrzymuje nominację na profesora nadzwyczajnego nauk wychowania fizycznego. Przez 15 lat (1969-1984) sprawował funkcję kierownika Katedry, następnie dyrektora Instytutu Wychowania Fizycznego i Sportu, a w latach 1982-1984 funkcję dziekana Wydziału Wychowania Fizycznego. Ukoronowaniem pracy w Uczelni było powołanie prof. Zdobysława Stawczyka na stanowisko rektora Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu na kadencję 1987-1990. W uznaniu wybitnego wkładu w rozwój teorii wychowania fizycznego i sportu mianowano go 1 czerwca 1991 r. profesorem zwyczajnym. Profesor Zdobysław Stawczyk jest autorem i współautorem blisko 160 publikacji naukowych i metodycznych, w tym 20 skryptów i podręczników akademickich. Był promotorem 11 prac doktorskich oraz recenzentem 16 prac habilitacyjnych i dorobku naukowego 13 kandydatów do tytułu profesora. Pozostawił po sobie liczne kadry specjalistów i działaczy lekkiej atletyki, trenerów, instruktorów, nauczycieli wychowania fizycznego. Znaczny jest jego wkład w opracowanie podstaw nauczania i treningu lekkoatletycznego. Do dziś z powodzeniem korzystamy z podręcznika pod jego redakcją „Zarys lekkoatletyki” oraz znakomitych skryptów jego autorstwa: „Ćwiczenia ogólnorozwojowe” i unikalne „Gry i zabawy lekkoatletyczne”. Profesor Zdobysław Stawczyk był postacią niezwykle popularną wśród studentów i pracowników, nie tylko dzięki posiadanym kwalifikacjom zawodowym, ale też dzięki bezpośredniości i umiejętności nawiązywania bliskich kontaktów. Godzinami można było słuchać jego sugestywnych opowieści o antycznych igrzyskach i własnych sportowych sukcesach i porażkach. W swojej 50-letniej pracy z ogromnym zaangażowaniem i z wielką miłością do zawodu łatwo osiągał cele pedagogiczne i sportowe. Profesora wyróżniono licznymi odznaczeniami państwowymi i sportowymi, m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe, Medalem Zasłużonego Działacza Kultury Fizycznej, Medalem Zasłużonego Mistrza Sportu. Za czynny udział w walce z okupantem podczas II wojny światowej otrzymał po latach z rąk Prezydenta RP Krzyż Partyzancki. Dla podkreślenia wyjątkowej osobowości, łączącej walory wielkiego sportowca, a potem cenionego naukowca, został odznaczony niezwykle prestiżowym Medalem Kalós Kagathós. Zmarł 1 września 2005 w Poznaniu. W trakcie swej zawodniczej kariery reprezentował klub „Victoria” Częstochowa, następnie AZS Poznań. Pierwszy sportowy sukces odniósł jeszcze w 1939 r., zdobywając drugie miejsce w skoku wzwyż z wynikiem 163 cm podczas Mistrzostw Częstochowy. Jako student wykazywał szczególne zainteresowanie skokami lekkoatletycznymi wzwyż i w dal. Jakież było jego zdziwienie, gdy po kilku zajęciach z biegów krótkich Karol Hoffmann zwrócił mu uwagę, że ma nieprzeciętne uzdolnienia sprinterskie i że zajmie się nim osobiście. Tak zaczęła się wielka „przygoda sprinterska”, która owocowała wielokrotnymi tytułami mistrza i rekordzisty kraju. Ogółem, w latach 1948-1954 zdobył dziewięć tytułów mistrza Polski w kilku konkurencjach – biegach na 100 i 200 m, sztafecie 4x100 m oraz pięcioboju. Największe sukcesy odniósł na Akademickich Mistrzostwach Świata. W Budapeszcie w 1949 r. sięgnął po złoty medal w biegu na 200 m (ustanowił w nim dodatkowo rekord Polski) oraz dwa brązowe – w biegu na 100 m i w sztafecie 800+400+200+200 m. W tym samym roku został najpopularniejszym polskim sportowcem w słynnym plebiscycie „Przeglądu Sportowego”. Podczas Akademickich Mistrzostw Świata w Budapeszcie w 1954 zwyciężył na 100 m i 200 m. Po zakończeniu czynnej kariery sportowej przez wiele lat pełnił funkcję trenera kadry narodowej i olimpijskiej sprinterów. W 1952 startował na igrzyskach olimpijskich w Helsinkach, ale nie zdołał wówczas odnieść większych sukcesów. W konkursie biegu na 200 m odpadł na etapie ćwierćfinałów, natomiast w sztafecie 4x100 m – w półfinale.

Bibliografia:

• (-), [w:] [http://www.la.awf.poznan.pl/index.php/2013-11-04-11-19-03/byli-pracownicy]
• (-), [w:] E. Wachowski (red.), Wybitni trenerzy i sportowcy poznańskiej uczelni wychowania fizycznego, Poznań 1979, s. 41.

 

Romuald Thomas (Tomas) (1922-1998) polski wioślarz, olimpijczyk z Helsinek 1952. Urodził się 18 czerwca 1922 r. W latach 1950-tych studiował w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Krakowie. Zmarł 23 stycznia 1998 r. w Carmichael. Jako zawodnik reprezentował barwy AZS Kraków. Na igrzyskach olimpijskich w 1952 r., razem z Lorencem i (sternikiem) Michalskim, uczestniczył w rywalizacji wioślarskich dwójek ze sternikiem. Polacy zajęli drugie miejsce w eliminacjach, następnie trzecie w półfinale (na cztery osady), wreszcie w repasażach zostali pokonani przez Danię i odpadli z konkursu, zajmując w oficjalnej klasyfikacji miejsce 6-8 (na 15 osad startujących w tej konkurencji).

Bibliografia:

• Majka J. & alt. (red.), Sport na PK: 70 lat Politechniki Krakowskiej. Najważniejsze wydarzenia sportowe, olimpijczycy, mistrzowie i medaliści, zasłużeni ludzie kultury fizycznej, rozwój bazy naszej uczelni, Kraków 2015, s. 33, 35, 177.

 

Zbigniew Stanisław Żarnowiecki (1927--) inżynier, wioślarz wrocławskiego AZS, mistrz Polski, olimpijczyk z Helsinek (1952). Urodził się 15 kwietnia 1927 w Przemyślu jako syn Romualda (przed wojną służył w 26. Pułku Piechoty w Gródku Jagiellońskim) i Antoniny Woźniak. Okres niemieckiej okupacji spędzał początkowo wraz z matka i siostrą w Starachowicach. W 1943 r. wstąpił do AK, służył w 3. Pułku Piechoty Legionów, brał udział w akcji „Burza”. W 1945 r. wznowił naukę w liceum w Trzebnicy, następnie ukończył Politechnikę Wrocławską, gdzie otrzymał tytuł magistra inżyniera mechanika. Po studiach trafił do Gliwic, gdzie w Zakładach Mechanicznych Bumar-Łabędy wspinał się szczebelek po szczebelku na najwyższe stanowisko. Był głównym technologiem, głównym inżynierem, dyrektorem technicznym, aż w końcu dyrektorem naczelnym w latach 1980-1986. Później wyjechał do Indii, gdzie przez cztery lata budowałem duży zakład czołgowo-zbrojeniowy dla armii indyjskiej. Po powrocie prowadził własne spółki cywilne, doradcze etc. Mistrz Sportu, odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim OOP. Mieszka w Gliwicach.

Sportem zainteresował się podczas nauki w trzebnickim liceum, w którym poznał braci Edwarda i Zbigniewa Schwarzerów – swoich przyszłych kolegów z olimpijskiej osady. Razem wyjechali na studia do Wrocławia, gdzie, jak sam wspomina, „jako młodzi ludzie szukaliśmy wyżycia się w sporcie (…) Najpierw tośmy się próbowali zaczepić w pływaniu, także w koszykówce. Ostatecznie Edek [Schwarzer] na wioślarkę nas jednak namówił. Pokazaliśmy się na przystani AZS-u i zwerbowaliśmy na początek kolegę z budownictwa. Po roku jednak zrezygnował, bardziej go żagle pociągały. Poznaliśmy też jednak Henryka Jagodzińskiego, który świetnie pływał bez wioseł, i on dał się namówić”. W 1948 r., osada wrocławskiego AZS-u zdecydowanie wygrała wyścigi wioślarskich czwórek podczas rozgrywanych we Wrocławiu Akademickich Mistrzostw Polski i zwróciła na siebie uwagę Jana Bujwida. Krakowski trener z miejsca zapowiedział: „Słuchajcie, chłopcy, w ciągu dwóch lat zrobię z was mistrzów Europów. Warunek jest jeden – musicie się absolutnie podporządkować. Nie ma picia, palenia i co tam jeszcze na »p«. Przenoszę się do Wrocławia i zaczynamy trening”. I rzeczywiście. W 1949 r. Żarnowiecki i jego koledzy zostali mistrzami Polski w czwórkach, zdobyli też srebrny medal Akademickich Mistrzostw Świata w Budapeszcie. Ten ostatni sukces powtórzyli w Berlinie dwa lata później; sam Żarnowiecki zdobył wówczas drugie srebro w wyścigu dwójek bez sternika. Plany zdobycia mistrzostwa Europy skomplikowały się jednak, gdyż, jak wspomina zawodnik AZS-u: „W 1951 roku nasz trener Bujwid stał się persona non grata, bo zdecydowanie wyrażał się na temat panującego w kraju ustroju. I już Bujwida z nami nie puszczali. Ani na zawody do Moskwy, ani na igrzyska do Helsinek”. Po tej ostatniej imprezie, która zbiegła się z ukończeniem studiów, Żarnowiecki zakończył karierę zawodniczą. W jej trakcie siedmiokrotnie stawał na najwyższym miejscu podium Mistrzostw Polski. Jak sam podsumowuje: „Żadnych pieniędzy wtedy we wiosłach nie było. Myśmy tylko dostawali tzw. dożywianie – półlitrowy kubek mleka i dwie bułki z serem. To było nasze hobby po prostu, szukaliśmy ujścia dla temperamentu. Gdy mieliśmy już dyplomy skończenia studiów, ja poszedłem do Gliwic, do zakładu Łabędy. Edek wyjechał do gospodarstwa rolnego w Jeleniej Górze, a Zbyszek i Heniu zostali we Wrocławiu, nawet jeszcze kolejne igrzyska obskoczyli. Dobra to była dwójka, dryblasy”. Na Igrzyskach Olimpijskich w Helsinkach startował w wioślarskiej czwórce bez sternika. Jak sam wspomina: „To, że w Helsinkach nie było z nami trenera, bardzo zaważyło na naszych wynikach. Poza tym podczas transportu kolejowego przez ZSRR, Wilno, Leningrad zniszczeniu uległa nasza łódź. Ktoś po niej chodził, ktoś ukradł brezent, była cała popękana. Zajęliśmy się najpierw jej reperowaniem, ale wstyd było startować. Nieco wcześniej ktoś niby zamówił dla nas nową łódkę i ona do Helsinek dotarła, choć przeznaczona była chyba dla innej, lżejszej załogi. No i na tej nieobjeżdżonej łodzi zajęliśmy w przedbiegach trzecie miejsce, tracąc 0,2 sek. do drugiej osady. A tylko dwie dostawały się do półfinału. Trafiliśmy więc do repasaży, które trzeba już było wygrywać. Pierwszy wygraliśmy ładnie, w drugim też byliśmy najlepsi, ale po nim fizycznie już wyczerpani. Dr Sidorowicz przebadał nas i powiedział: «Chłopcy, ja już wam nic nie pomogę. Przetrenowaliście się». Taki był efekt braku trenerskiej opieki. W finale nasza osada wyszła z bloków nieźle, początkowo płynęła druga. Szybko zaczęło jednak wychodzić szydło z worka. Rączki drętwiały, konkurenci zaczęli Polaków wyprzedzać. Piąta pozycja”. (…) „Zdobyte miejsce naszej czwórki w finale (na pięć osad) żadnego jej członka nie zadowoliło”.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 380.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 81.
• Koerber W., Zbigniew Żarnowiecki – Z kolegami zbudował osadę, a później czołgi dla wojska, Gazeta Wrocławska (Sport), 26.03.2012.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 302.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 839.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 42, 59.
• Jastrzębski W. (red.), 100 lat sportu na Kujawach i Pomorzu, Bydgoszcz 1993, s. 200.
   

Wykaz zawodników Akademickiego Związku Sportowego uczestników letnich igrzysk olimpijskich w latach 1956 r. 

Kaziemirz Franciszek Błasiński (1932-2007) inżynier, wioślarz ASZ Wrocław, olimpijczyk z Melbourne (1956). Urodził się 26 września 1932 w Oględowie (woj. świętokrzyskie) jako syn Franciszka i Anny Myśliwiec. Ukończył Państwowe Liceum Mechaniczne w Poznaniu (1952), a następnie Wydział Mechaniczny Politechniki Wrocławskiej (1956). Był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP. Zmarł 5 lipca 2007 roku we Wrocławiu. Jako wioślarz reprezentował barwy poznańskiego klubu „1904” (1950-1951) i wrocławskiego AZS (1952-1960), trenując pod okiem Mieczysława Tuliszki i Zbigniewa Schwarzera. Pięciokrotnie triumfował w mistrzostwach Polski (1955-1959) w ósemce i czwórce ze sternikiem. Na Mistrzostwach Europy w Bled w 1956 r. zajął czwarte miejsce w czwórce bez sternika (we wspólnej osadzie z S. Grajczykiem, M. Nietupskim i Z. Paradowskim), a w Macon w 1959 r miejsce piąte w ósemkach (poza nim osadę tworzyli: E. Dakszewicz, A. Klaus, M. Leszczyński, K. Naskręcki, S. Neumann, E. Ostaszkiewicz, E. Starybrat i sternik J. Pawłowski). Będąc zawodnikiem AZS Wrocław wystartował w IO w Melbourne w 1956 r. w konkursie czwórek bez sternika; w osadzie partnerowali mu wówczas: S. Grajczyk, M. Nietupski i Z. Paradowski. W eliminacjach z udziałem trzech osad Polacy dotarli na metę jako drudzy, następnie pokonali w repasażach reprezentację Kuby, ale w półfinale zajęli czwarte, ostatnie miejsce i odpadli z turnieju.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 159 (tu brak podstawowych danych biograficznych).
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 62, 64, 81.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 34, 35 (tu brak pełnej daty urodzenia i nieprawdziwe dane dot. wykształcenia).
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 846.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 42, 49.

 

Jan Czepułkowski (1930-2016) nauczyciel wf, ciężarowiec AZS Warszawa, olimpijczyk z Melbourne (1956). Urodził się 17 lipca 1930 w Mołodecznie (na obecnej Białorusi) jako syn Stanisława i Marii Artiemiewej. Był absolwentem Męskiego Liceum Ogólnokształcącego im. A. Mickiewicza w Olsztynie (1950) i warszawskiej AWF (1953), gdzie otrzymał tytuł magistra wf. Pracował najpierw jako wykładowca w AWF, następnie był kelnerem w czołowych restauracjach warszawskich, prowadził również własny bar-bufet. Poza podnoszeniem ciężarów, jego drugą pasją życiową był taniec. Zmarł 26 stycznia 2016 w Warszawie, pogrzeb odbył się 3 lutego 2016 roku. Karierę sportową rozpoczął dopiero podczas studiów, trenując podnoszenie ciężarów w  stołecznym AZS-ie (1951-1960). Wykonywał ogromną pracę treningową – o jej ogromie świadczą w sposób „namacalny” następujące dane: szacując, że Czepułkowski dźwigał rocznie po 2000 ton, przez 8 lat treningu uniósł on 16 tys. ton, czyli osiem 50-wagonowych pociągów, załadowanych węglem! W latach pięćdziesiątych szybko awansował do grona najlepszych zawodników wagi lekkiej (67,5 kg). Już w 1954 r. zdobył we wspominanej kategorii pierwszy tytuł mistrza Polski, po czym obronił go w 1955 r. Kolejny złoty medal, tym razem w wadze średniej (75 kg) wywalczył w 1958 r.  Trzykrotnie stawał na podium podczas Mistrzostw Europy – w  Helsinkach w 1956 r. zdobył brąz w wadze średniej, w Katowicach w 1957 r. – srebro w lekkiej, wreszcie w Warszawie w 1959 r. – brąz w lekkiej. Na Mistrzostwach Świata w Wiedniu w 1954 r., zajął w swojej wadze piętnaste miejsce na 16 uczestników. Ale już w 1955 r., na Mistrzostwach Świata w Monachium był ósmy. Na Mistrzostwach Świata w Teheranie w 1957 r. Czepułkowski dał się pokonać tylko dwóm zawodnikom, zdobywając brązowy medal w wadze lekkiej. W 1958 r. w Sztokholmie stracił pewne drugie miejsce wskutek kontuzji ręki. W 1956 r. otrzymał tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu, był również odznaczony m. in. srebrnym i brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe.

W 1956 roku wystartował na igrzyskach olimpijskich w Melbourne, gdzie zajął szóste miejsce w wadze lekkiej z rezultatem 360 kg w trójboju.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 174.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 53.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 114, 115.
• Szafkowski Z., Polscy olimpijczycy wywodzący się z kresów wschodnich, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Kultura Fizyczna, nr 3, 2000, s. 58.
• Szkiela W., Tuszyński B., Weiss Z., Pół wieku Akademickiego Związku Sportowego. Sukcesy, cyfry, fakty, ludzie, porażki, wspomnienia i anegdoty, Warszawa 1962, s. 162, 163.
• Szyk M., Polski sport ciężarowy w latach 1925-2000, Warszawa 2000, s. 48, 56.
• Zgondek S., Podnoszenie ciężarów na Igrzyskach Olimpijskich 1896-1960, Warszawa 1963, s. 77.
• (-), (nekrolog: Jan Czepułkowski), Gazeta Wyborcza (Warszawa), 5.02.2016.

 

Urszula Figwer (1931 --) nauczyciel akademicki, siatkarka i czołowa oszczepniczka świata lat pięćdziesiątych, uczestniczka IO w Melbourne (1956) i Rzymie (1960). Urodziła się 25 kwietnia 1931 w miejscowości Inwałd (gmina Andrychów w woj. bielskim). Ukończyła Państwowe Liceum Administracyjno-Gospodarcze w Bielsku Białej (1951) i krakowską WSWF (1952-1955), gdzie otrzymała tytuł magistra wf (1958). Po zakończeniu kariery zawodniczej znalazła zatrudnienie jako pracownik naukowy AWF Kraków. W 1978 r. obroniła na tej uczelni doktorat z wychowania fizycznego. W latach 1955-1971 pracowała także jako trener AZS Kraków. Mieszka w Krakowie. Karierę sportową rozpoczęła od uprawiania siatkówki, początkowo w barwach rodzinnego HKS „Wierchy” Inwałd, następnie zaś „Beskid” Andrychów. Szybko osiągnęła w tej dyscyplinie poziom międzynarodowy – w latach 1949-1952 była powoływana 23 razy do reprezentacji Polski. Podczas siatkarskich Mistrzostw Europy w Pradze w 1949 r. została wraz zresztą drużyny brązową medalistką, a podczas Mistrzostw Świata w Moskwie w 1952 r.  – srebrną. Niedługo po rozpoczęciu studiów zmieniła klubowe barwy na ASZ Kraków (1953-1966), a uprawianą dyscyplinę – na rzut oszczepem. W krajowej rywalizacji na kilka lat zdominowała inne zawodniczki, będąc trzykrotną mistrzynią (1955, 1959, 1960) i dziesięciokrotną rekordzistką Polski – po raz pierwszy pobiła rekord w 1955 r., po raz ostatni – w 1960 r. W latach 1953-1963 siedemnaście razy reprezentowała Polskę w meczach międzypaństwowych, odnotowując na swoim koncie osiemnaście startów i osiem zwycięstw indywidualnych. Podczas Mistrzostw Europy w Sztokholmie w 1958 r. zajęła wysokie, szóste miejsce. W następnym roku zdobyła srebrny medal na Uniwersiadzie w Turynie, ustępując jedynie mistrzyni olimpijskiej Ozolinie. W 1965 r. otrzymała tytuł Zasłużonej Mistrzyni Sportu. Będąc zawodniczką AZS Wrocław wzięła udział w konkursie rzutu oszczepem w dwóch kolejnych IO – w Melbourne w 1956 r. i w Rzymie w 1960 r. Podczas pierwszej imprezy pomyślnie przeszła przez eliminacje, a w finale wywalczyła, w gronie 14 rywalek, szóste miejsce. Cztery lata później znalazła się jedno miejsce bliżej podium, nie zdołała jednak wywalczyć upragnionego medalu.

Bibliografia:

• Bednarska B., Fenomen Wunderteamu. Jan Mulak i Zespół Trenerów, Kraków 2017, s. 44, 113, 117, 121, 183-185, 195, 206.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 186, 187.
• Łojewski Z., Wołejko T., Historia spotkań międzypaństwowych reprezentacji Polski, cz. I: seniorki, Warszawa 1979, s. 11.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 175 i dalsze.
• zur Megede E., Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, Bd. 2: 1948-1968, Berlin 1970, s. 161, 162, 230, 231.
• Nieroda R., Urszula Figwer: Być zawsze w ruchu..., [w:] Zeszyty Historyczne Akademickiego Związku Sportowego, nr 1/5, 1998, s. 43-47.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  26.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 68.
• Szafkowski Z., Polscy olimpijczycy wywodzący się z kresów wschodnich, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Kultura Fizyczna, nr 3, 2000, s. 58.
• (-), [w:] Sportowcy XXX-lecia, Warszawa 1974, s. 381, 382.
   

Szczepan Grajczyk (1931--) ps. „Hindus”, inżynier mechanik, wioślarz wrocławskiego AZS, olimpijczyk z Melbourne (1956) i Tokio (1964). Urodził się 14 grudnia 1931 w Tarnowskich Górach. Ukończył Politechnikę Wrocławską, otrzymując tytuł inżyniera mechanika. Podczas studiów wstąpił w szeregi zawodników AZS Wrocław, w którym trenował wioślarstwo pod kierunkiem Zbigniewa Schwarzera. Aż dziesięć razy zdobywał mistrzostwo Polski w czwórce ze sternikiem, czwórce bez sternika i ósemce (1955-1965). Wielokrotnie startował w Mistrzostwach Europy – w Bled w 1956 r. zabrakło mu tylko jednego miejsca do podium w czwórce bez sternika (jego partnerami byli wówczas: K. Błasiński, M. Nietupski, Z. Paradowski), podobnie jak w Lucernie w 1962 r. i w Kopenhadze w 1963 r. w konkursie czwórek ze sternikiem (wspólnie z M. Leszczyńskim, R. Lubickim, A. Nowaczykiem i sternikiem J. Pawłowskim). Na ME w Macon w 1959 r. rywalizował w dwójkach podwójnych, jednak polska osada odpadła w repesażach. Otrzymał tytuł Mistrza Sportu, a także m. in. brązowy Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Mieszka w Schweinfurt w Niemczech. Dwukrotnie wziął udział w igrzyskach olimpijskich. W Melbourne w 1956 r., razem z K. Błasińskim, M. Nietupskim i  Z. Paradowskim, reprezentował Polskę w konkurencji  czwórek bez sternika. Po zajęciu drugiego miejsca w eliminacjach (na trzy osady), Polacy pokonali w repasażach Kubę, jednak w półfinale zajęli ostatnie, czwarte miejsce i odpadli z rywalizacji o medale. Osiem lat później w Tokio wystąpił z Marianem Leszczyńskim, Ryszardem Lubickim, Andrzejem Nowaczykiem i (sternikiem) Jerzym Pawłowskim w czwórkach ze sternikiem. Po niezbyt fortunnym początku (trzecie miejsce w eliminacjach), nasza osada przeszła przez repasaże i dotarła do finału konkursu, w którym zajęła szóste miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 202, 203.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 62, 66, 81, 91.
• Olszański T., Za metą i dalej, Warszawa 1973, s. 122-131.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 86.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 846, 866.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 42.
• Tuszyński B., Kurzyński H., Leksykon Olimpijczyków Polskich 1924-2006, Warszawa 2007.

 

Henryk Jagodziński (1925-2002) → Patrz Igrzyska 1952 r.

 

Teodor Kocerka (1927-1999) → Patrz Igrzyska 1952 r.

 

Jan Antoni Kopyto (1934--) nauczyciel wf, trener, czołowy oszczepnik polski lat pięćdziesiątych, uczestnik IO w Melbourne (1956). Urodził się 15 czerwca 1934 w miejscowości Goczałki (powiat Grudziądz) w chłopskiej rodzinie Antoniego i Marii z Oleksów. Ukończył Technikum Leśne w Rogozińcu (1954) i AWF w Warszawie (1959), gdzie otrzymał tytuł mgr wf. W 1969 r. wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie zdecydował się osiąść na stałe. Pracował pod Londynem jako trener kadry Wielkiej Brytanii (1971-1976) i nauczyciel wf. Początkowo startował w brawach „Unii” Zielona Góra (1953-1955), później, już jako zawodnik AZS AWF Warszawa (1956-1958), doskonalił swe umiejętności sportowe pod okiem trenera Zygmunta Szelesta. Specjalizował się w rzucie oszczepem i pchnięciu kulą, największe sukcesy odnosząc w pierwszej ze wspomnianych dyscyplin. Był dwukrotnym brązowym medalistą Mistrzostw Polski (1954, 1958). W latach 1956-1958 osiem razy reprezentował Polskę w meczach międzypaństwowych, odnosząc w ich trakcie jedno zwycięstwo indywidualne. Na Światowych Igrzyskach Studentów (imprezie, będącej protoplastą przyszłych Uniwersjad) w Paryżu w 1957 r. zajął drugie miejsce, podobnie jak na Międzynarodowych Igrzyskach Młodzieży i Studentów w Moskwie w 1957 r., gdzie wyprzedził go tylko J. Sidło. Błyskotliwą i niezwykle ciekawie zapowiadającą się karierę przerwała w maju 1960 roku poważna kontuzja –  uczestnicząc w zawodach decydujących o wyjeździe na Olimpiadę w Rzymie, doznał zwichnięcia barku połączonego z zerwaniem wiązadeł i nerwów. Trzymiesięczny pobyt w szpitala nie zniwelował skutków urazu, którego następstwem był trwały niedowład ręki. Dopiero po upływie dziesięciu lat, własną rehabilitacją wypracował 90% ruchomości ręki. Uczestniczył w Igrzyskach Olimpijskich w Melbourne w 1956 r., gdzie z wynikiem 74,28 m zajął piąte miejsce w konkursie rzutu oszczepem.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 233.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 44, 331.
• zur Megede E., Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, Bd. 2: 1948-1968, Berlin 1970, s. 148, 150.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 124.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 127.
• Szafkowski Z., Polscy olimpijczycy wywodzący się z kresów wschodnich, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Kultura Fizyczna, nr 3, 2000, s. 59.
• Szymonek J., Rozum J., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Rzut oszczepem mężczyzn, Warszawa 1984, s. 169.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 76, 119, 134.
   

Maria Bronisława Anna Kusion – Bibro – Pokorny (1936-1996)  trener, czołowa lekkoatletka Polski lat pięćdziesiątych, dwukrotna olimpijka z Melbourne (1956) i Rzymu (1960). Urodziła się 18 lipca 1936 w Jurkowie (powiat Brzesko w woj. krakowskim) w rodzinie chłopskiej (córka Stanisława). Ukończywszy Technikum Handlowe w Tarnowie w 1953 r., rozpoczęła studia w AWF w Krakowie. W 1956 r. została skreślona z listy studentów. Zmarła w Tarnowie 9 stycznia 1996 i tam też jest pochowana na Starym Cmentarzu. Swój lekkoatletyczny talent rozwinęła w okresie tworzenia się i startów słynnego polskiego Wunderteamu, w którego sukcesach miała również swój udział. Podopieczna trenerów Emila Dudzińskiego i Mariana Hoffmanna, występowała w barwach „Stali” Poznań (1952), „Stali Kraków” (1953), AZS Kraków (1954-1956) i „Cracovii” (1959-1962). Specjalizowała się w biegach sprinterskich i skoku w dal. Dziesięć razy zdobywała mistrzostwo kraju: w biegu na 100 m (1955, 1959), w skoku dal (1955, 1956, 1960, 1961), w sztafecie 4x100 m (1955, 1956) i pięcioboju (1955, 1961). Szesnastokrotnie wpisała się na listę rekordzistek Polski, głównie w biegu rozstawnym 4x100 m, ale także w trzy- i pięcioboju oraz w skoku w dal. W latach 1954-1962 reprezentowała Polskę w dwudziestu meczach międzypaństwowych, mając na swym koncie czterdzieści dwa starty i dziewięć indywidualnych zwycięstw. Dwukrotnie wystąpiła na arenach Akademickich Mistrzostw Świata (1954, 1957) – na pierwszych z nich, rozgrywanych w Budapeszcie, zajęła drugie miejsce w finale skoku w dal oraz przyczyniła się do zdobycia brązowego medalu przez polską sztafetę 4x100 m. Brała również udział w Mistrzostwach Europy w Bernie w 1954 r. i Sztokholmie w 1958r., na których polska sztafeta 4x100 m zdobyła brązowy medal, przy czym jej partnerkami były wówczas M. Chojnacka (potem Piątkowska), B. Lerczak-Janiszewska i C. Jesionowska. Została nagrodzona tytułem Zasłużonej Mistrzyni Sportu oraz Złotą Honorową Odznaką PZLA. Pracowała także jako trenerka. Dwa razy wzięła udział w rywalizacji olimpijskiej. Na Igrzyskach w Melbourne w 1956 r. wystąpiła aż w trzech konkursach – w biegu na 100 m nie przeszła eliminacji; w skoku w dal dotarła do olimpijskiego finału, w którym zajęła dziewiąte miejsce (na dwanaście zawodniczek); z kolei w sztafecie 4x100 m odpadła wraz z pozostałymi Polkami (B. Lerczak, G. Minicką i H. Richter) w półfinale. Na kolejnej Olimpiadzie, w Rzymie, wystartowała w skoku w dal, zajmując ostatecznie w finale trzynaste miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 156.
• Łojewski Z., Wołejko T., Historia spotkań międzypaństwowych reprezentacji Polski, cz. I: seniorki, Warszawa 1979, s. 9.
• zur Megede E., Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, Bd. 2: 1948-1968, Berlin 1970, s. 154, 158, 162, 227, 228.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 31.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 172, 200, 235, 238, 241, 246.

 

Barbara Lerczak – Janiszewska – Sobotta (1936-2000) lekkoatletka, sprinterka, mistrzyni Europy, trzykrotna olimpijka. Basia Lerczakówna urodziła się 4 grudnia 1936 roku w Poznaniu. Ukończyła V Liceum Ogólnokształcące im. Klaudyny Potockiej, gdzie jako nastolatka musiała łączyć ciężkie treningi z zaliczeniem kolejnych klas. Rewelacyjne wyniki odnosiła już w 1952 roku, kiedy jako juniorka w Biegach Narodowych wygrała eliminacje przedolimpijskie. Otworzyły się przed nią drzwi do Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach. Jednak Lerczakówna została w domu, gdyż trener Emil Dudziński uznał, iż była za młoda. – Zawsze była pogodna, sumienna, dobrze wychowana, ciekawa świata i taka ładna. Jak z filmu. Zawsze z powodu tych startów musiała nadrabiać w szkole zaległości – wspomina w rozmowie z „Głosem Wielkopolskim” Wanda Dembska, jej wychowawczyni z tamtego okresu i w swoich wspomnieniach podkreśla jej humanistyczną naturę. Mimo tych zamiłowań Basia po maturze podjęła studia w Gdańsku na kierunku handel morski. Zaprzyjaźniła się wówczas z twórcami związanymi z teatrzykiem Bim-Bom, m.in. z aktorami Zbigniewem Cybulskim czy Bogumiłem Kobielą, a także satyrykiem Jackiem Fedorowiczem. Dość szybko przeniosła się z nauką do Krakowa, gdzie rozpoczęła romanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, którą rzuciła, żeby studiować – historię sztuki, którą ukończyła. Barbara Lerczakówna-Janiszewska-Sobotta zmarła niespodziewanie 21 listopada 2000 w Krakowie. Zgodnie z jej wolą pochowana została na cmentarzu junikowskim. Żegnając ją, Irena Szewińska, młodsza koleżanka z lekkoatletycznej bieżni i siedmiokrotna medalistka igrzysk olimpijskich, mówiła: W 1964 roku w Tokio biegłyśmy razem w finale 200 metrów. Była dla nas wzorem. Zawsze pogodna, uśmiechnięta, szczęśliwa. Była wybitną osobowością. Również w dowód pamięci o Basi Jan Nowicki napisał słowa piosenki do muzyki Zbigniewa Preisnera. Utwór „Ostatni bieg Basi” wykonała Hanna Banaszak. Tablica pamiątkowa: Atrakcyjna blondynka uśmiecha się ze zdjęcia, które widać na tablicy pamiątkowej, zawieszonej na ścianie domu przy ul. Wierzbięcice 41a. Naprzeciwko dawnego kina Wilda. Znalazły się na niej również zdobyte medale. – Zasłużyła na to, aby ją upamiętnić – mówi jej brat Lechosław Lerczak, który włożył wiele wysiłku w to, aby przypomnieć wszystkim, że jego siostra pochodziła z Poznania. – Tu się urodziła, w tym domu. I choć mieszkała potem w Gdańsku i Krakowie, to z Poznaniem zawsze była emocjonalnie związana. Tęskniła za nim – tłumaczy. Wciąż miło patrzeć, jak jest dumny ze swej siostry. – To była tak interesująca osoba. Najpierw znali ją wszyscy na Wildzie, potem w Poznaniu, wreszcie w całej Polsce – mówi Pan Lechosław. Barbara Lerczak występowała w barwach AZS Poznań. Następnie stała się jedną z czołowych zawodniczek Wunderteamu. Jej specjalnością były biegi krótkie – największe sukcesy odnosiła w biegu na 200 m. Siedemnaście razy zdobywała mistrzostwo Polski: w biegach na 100 m (1953, 1954, 1957 i 1958), 200 m (1953, 1954, 1955, 1956, 1957, 1958, 1959, 1960, 1961, 1962 i 1963) oraz sztafecie 4×100 m (1955 i 1963). Dwadzieścia siedem razy poprawiała rekordy Polski. Największe sukcesy międzynarodowe odniosła podczas mistrzostw Europy, gdzie zdobyła w sumie dwa złote i dwa brązowe medale. W Bernie (1954) była czwarta na 200 metrów, a w sztafecie 4×100 m zajęła 5. miejsce. W Sztokholmie (1958) została mistrzynią Europy na 200 metrów oraz brązową medalistką w sztafecie 4×100 m, a ponadto została uznana za najładniejszą lekkoatletkę Europy. W Belgradzie (1962) zdobyła brązowy medal na 200 m, a sztafeta z jej udziałem (oraz Teresy Ciepły, Marii Piątkowskiej i Elżbiety Szyrokiej) medal złoty.. Trzykrotnie reprezentowała Polskę na igrzyskach olimpijskich. W Melbourne 1956 nie odniosła sukcesów (na 200 metrów odpadła w półfinale). W Rzymie 1960 zdobyła brązowy medal w sztafecie 4×100 m (wraz z Teresą Ciepły, Celiną Jesionowską i Haliną Górecką), a na 200 m była piąta w finale. Niestety, niedługo przed Igrzyskami w Tokio w czasie zimowego treningu zerwała ścięgno Achillesa. Choć dzięki pomocy lekarskiej i opiece trenerskiej nadal pozostawała główną zawodniczką reprezentacyjnej sztafety, nie wystartowała w tej konkurencji na Igrzyskach – trener postawił na młode, wschodzące gwiazdy polskiego sprintu (Kłobukowska, Kirszenstein). Rozczarowanie częściowo powetowała w występując w biegu na 200 m, w którym dotarła do finału, zajmując w ostatecznej klasyfikacji szóste miejsce.

Bibliografia:

• Gizowski M., Knyżewski K., Odbudowa i działalność Akademickiego Związku Sportowego w Gdańsku po 1945 roku, Częstochowa 1999, s. 81, 82.
• Kruczalak E., Basia – gryfowi zawsze wierna, Zeszyty Historyczne AZS, nr 2, 1998, s. 26-29.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s. 46.
• Porada Z., Olimpijczycy z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010, s. 44, 45.
• Sobkowiak M., Barbara Lerczak-Janiszewska-Sobotta,  [http://interwencjepoznanskie.pl/portret-barbara-lerczak-miss-biegaczek/]
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 33.

 

Bertold Teodor Mainka (1934--) ps. „Bercik”, inżynier, wioślarz, brązowy medalista ME, olimpijczyk z Melbourne (1956). Urodził się 4 czerwca 1934 r. w Zabrzu jako syn Edwarda i Marii Menczik. Po ukończeniu studiów na Politechnice Wrocławskiej otrzymał tytuł inżyniera. Od 1970 r. mieszka w Niemczech, we Fryburgu. Pod okiem Zbigniewa Schwarzera (z którym zresztą razem startował) trenował wioślarstwo we wrocławskim AZS-ie, występując zwykle w roli sternika. Na Mistrzostwach Europy w Gandawie w 1955 r. zajął czwarte miejsce w dwójkach ze sternikiem (wspólnie z H. Jagodzińskim i Z. Schwarzerem), a na kolejnych, w Bled w 1956 r. piąte. Upragniony medal wywalczył w  Duisburgu w 1957 r., kiedy polska osada w wymienionym wyżej składzie zajęła najniższe miejsce na podium.Wziął udział w Igrzyskach Olimpijskich w Melbourne 1956 r., rywalizując w konkursie dwójek ze sternikiem. Polska osada – oprócz niego tworzyli ją H. Jagodziński i Z. Schwarzer – zajęła drugie miejsce w eliminacjach, zwyciężyła w półfinale, a w decydującym o medalach wyścigu dopłynęła na metę jako czwarta.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 265.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 62, 81.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 441.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 160.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 846.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 42, 54.

 

MARIAN NIETUPSKI (1931--) lekarz weterynarii, wioślarz AZS Wrocław, olimpijczyk z Melbourne (1956). Urodził się 26 maja 1931 w Ostrynce (gmina Janów, woj. białostockie) jako syn Klemensa i Felicji Kropiwnickiej. Studiował we wrocławskiej Wyższej Szkoły Rolniczej, gdzie zdobył uprawnienia lekarza weterynarii, a po latach również stopień naukowy doktora. Dzięki wieloletniej, wzorowej pracy w służbie weterynaryjnej został wyróżniony tytułem Zasłużonego Pracownika Rolnictwa. Mieszka w Białymstoku. W latach 1952-1957 był zawodnikiem klubu sportowego AZS Wrocław, w którym trenował wioślarstwo pod kierunkiem i u boku sławnego Zbigniewa Schwarzera. Jako członek reprezentacyjnej czwórki bez sternika (obok K. Błasińskiego, S. Grajczyka i Z. Paradowskiego) wziął udział w Mistrzostwach Europy w Bled w 1956 r. – polska osada otarła się wówczas o podium, zajmując w finale czwarte miejsce. Za swe zasługi otrzymał tytuł Mistrza Sportu. Po zakończeniu kariery zawodniczej działał w Klubie Olimpijczyka. Jako wioślarz AZS Wrocław startował w Igrzyskach w Melbourne w 1956 r. w konkursie czwórek bez sternika; w osadzie partnerowali mu wówczas: K. Błasiński, S. Grajczyk i  Z. Paradowski. W wyścigu eliminacyjnym Polacy dali się wyprzedzić jednej osadzie, następnie pokonali w repasażach reprezentację Kuby, ale w półfinale zajęli czwarte, ostatnie miejsce i odpadli z turnieju.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 281.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 62, 81.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 180.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 846.
• Szafkowski Z., Polscy olimpijczycy wywodzący się z kresów wschodnich, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Kultura Fizyczna, nr 3, 2000, s. 61.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 42, 54.
• Tuszyński B., Kurzyński H., Leksykon Olimpijczyków Polskich 1924-2006, Warszawa 2007.

 

Zbigniew Paradowski (1932--) lekarz weterynarii, wioślarz wrocławskiego AZS, wielokrotny mistrz Polski, finalista mistrzostw Europy, olimpijczyk z Melbourne (1956). Urodził się 4 lipca 1932 w Stołpcach. Ukończywszy Wyższą Szkołę Rolniczą we Wrocławiu, został lekarzem weterynarii. Został odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP i Srebrnym Krzyżem Zasługi, otrzymał również tytuł Mistrza Sportu. Mieszka w Siedlcach. Zasłynął jako wioślarz wrocławskiego AZS, którego barwy reprezentował w latach 1951-1957. Swoje umiejętności rozwijał wówczas pod okiem i u boku Zbigniewa Schwarzera. Dwanaście razy zdobywał tytuł mistrza Polski w konkurencjach długowiosłowych. Na Mistrzostwach Europy w Bled w 1956 r., wspólnie z Kazimierzem Błasińskim, Szczepanem Grajczykiem i Marianem Nietupskim, zajął czwarte miejsce w czwórce bez sternika. Po zakończeniu kariery zawodniczej udzielał się jako działacz sportowy, m.in. pełniąc funkcję przewodniczącego Klubu Olimpijczyka w Siedlcach. W 1956 r. reprezentował Polskę w Igrzyskach w Melbourne, startując – wraz ze swymi kolegami z AZS Wrocław, K. Błasińskim, S. Grajczykiem i M. Nietupskim – w konkursie czwórek bez sternika. W wyścigu eliminacyjnym Polacy dali się wyprzedzić jednej osadzie, następnie pokonali w repasażach reprezentację Kuby, ale w półfinale zajęli czwarte, ostatnie miejsce i odpadli z turnieju.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 292, 293.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 62, 81.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 195.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 846.
• Szafkowski Z., Polscy olimpijczycy wywodzący się z kresów wschodnich, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Kultura Fizyczna, nr 3, 2000, s. 62.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 42, 55.

 

Zbigniew Schwarzer (1928-2008) → Patrz Igrzyska 1952 r.  

 

Zenon Ważny (1929-2017) nauczyciel akademicki, prof. dr hab. nauk o kulturze fizycznej, lekkoatleta, skoczek o tyczce, olimpijczyk z Helsinek (1952) i Melbourne (1956). Urodził się 6 grudnia 1929 w Wilnie. Absolwent AWF Warszawa rocznik 1956, pozostał związany z uczelnią przez prawie pół wieku. Karierę akademicką rozpoczął od młodszego asystenta w Zakładzie Lekkiej Atletyki, w 1964 roku uzyskał stopień doktora nauk wychowania fizycznego, w roku 1978 doktora habilitowanego, a w 1986 roku otrzymał tytuł profesora nauk o kulturze fizycznej. Pełnił w uczelni liczne funkcje, m.in.: Kierownika Zakładu Teorii Sportu, Kierownika Katedry Teorii Sportu, Dyrektora Instytutu Sportu, Kierownika Zakładu Kontroli Treningu Sportowego (1996-2000). Przez kilka kadencji w latach 1977–1980 oraz 1990–1996 był Prorektorem ds. nauki AWF Warszawa.  Jako nauczyciel akademicki pracował także w AWF w Katowicach. Był autorem wielu prac naukowych. Wyrazem jego aktywności zawodowej i społecznej było również członkostwo w wielu organizacjach zawodowych, naukowych i innych związanych z kulturą fizyczną, tj. m. in.: Wiceprezes i Prezes Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Naukowego Kultury Fizycznej (1974-1978); Wiceprezes PZLA (1981-1983); Członek Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego (1983-1986); Członek Komitetu Nauk o Kulturze Fizycznej PAN w wielu kadencjach w latach 1987- 2002 oraz jego Przewodniczący w latach 1996–2002; Członek Komitetu Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej Polskiej Akademii Nauk (2003–2010); Członek sekcji medycyny społecznej, medycyny pracy i kultury fizycznej Komisji Badań Stosowanych KBN; Członek Rady Kultury Fizycznej przy Wojewodzie Warszawskim, Członek Zespołu Redakcyjnego „Sportu Wyczynowego”. Był wielokrotnie odznaczany, m.in.: Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Brązowym Medalem „Za wybitne osiągnięcia Sportowe”, Odznaką „Zasłużony Mistrz Sportu”, Medalem 100-lecia Sportu Polskiego, Złotą Odznaką Akademickiego Związku Sportowego, Złotą Honorową Odznaką Warszawskiego Związku Lekkiej Atletyki. W 2003 roku został Laureatem Medalu „Kalos Kagathos”, wyjątkowego wyróżnienia honorującego osoby, które udowodniły, że można łączyć ideały zdrowia i sprawności fizycznej z rozwojem moralnym i intelektualnym. Zmarł 23 października 2017 r. Był zawodnikiem stołecznych klubów: „Ogniwa”, AZS-u i „Legii”. Jako lekkoatleta specjalizował się w skoku o tyczce, w której to konkurencji czterokrotnie stawał na najwyższym miejscu podium Mistrzostw Polski, mianowicie w 1951, 1952, 1956 i 1958 r. Trzy razy poprawiał rekord kraju – do 4,53 m w 1958 r. Wielokrotnie reprezentował biało-czerwone barwy w meczach międzypaństwowych. Na Mistrzostwach Europy w Sztokholmie w 1958 r. zajął piąte miejsce z wynikiem 4,30. Zdobył dwa brązowe medale Akademickich Mistrzostw Świata (1951, 1954) oraz złoty medal uniwersjady (1957). Dwukrotnie został sklasyfikowany w rankingu Track and Field News: w 1956 r. zajął w nim dziewiąte miejsce, a dwa lata później – siódme. Dwukrotnie reprezentował polskie barwy na Igrzyskach Olimpijskich. Ani w Helsinkach w 1952 r., ani cztery lata później w Melbourne nie zdołał zdobyć medalu – jego największym osiągnięciem stało się szóste miejsce (wynik 4,25 m), zajęte na tej drugiej imprezie.

Bibliografia:

• Szafkowski Z., Polscy olimpijczycy wywodzący się z kresów wschodnich, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Kultura Fizyczna, nr 3, 2000, s. 64.
• (-), Prof. dr hab. Zenon Ważny 1929 – 2017,  [http://www.awf.edu.pl/uczelnia/aktualnosci/prof.-dr-hab.-zenon-wazny-1929-2017] (nekrolog, 27.10.2017)
   

Wykaz zawodników Akademickiego Związku Sportowego uczestników letnich igrzysk olimpijskich w latach 1960 - 1968

WALDEMAR ROMUALD BASZANOWSKI (1935-2011) nauczyciel akademicki, trener, sztangista, wielokrotny mistrz świata i Europy, złoty medalista olimpijski z Tokio (1964) i Meksyku (1968), chorąży polskiej ekipy olimpijskiej (1964, 1968, 1972). Urodził się 15 sierpnia 1935 w Grudziądzu jako syn Jana, byłego podoficera 64 Pułku Artylerii, i Elżbiety Klary Pilcek. Ukończywszy w 1957 r. Państwowe Technikum Mechanizacji Rolnictwa w Kwidzynie, rozpoczął studia w warszawskiej AWF, gdzie w 1961 r. otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego. 8 lipca 1969 r. przeżył tragiczny wypadek samochodowy we wsi Zabostów Mały, w wyniku którego zginęła jego pierwsza żona, Anita, a on sam, wraz z synem, został ranny. Po zakończeniu kariery został trenerem i wykładowcą Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Na przełomie 1973/1974 r. trenował zespół ciężarowców AZS Warszawa oraz w tym czasie został zaproszony do współpracy przez klub „Sanoczanka” Sanok. Potem wyjechał do Azji, gdzie został trenerem kadry Indonezji. Do kraju powrócił w 1988 roku. Sześć lat później został szefem wyszkolenia Polskiego Związku Podnoszenia Ciężarów, a w 1999 roku wybrano go na stanowisko prezydenta Europejskiej Federacji Podnoszenia Ciężarów. W 2007 roku, doznał poważnego urazu – spadając z drzewa, uszkodził rdzeń kręgowy i został niemal całkowicie sparaliżowany. Zmarł 29 kwietnia 2011 r. w Warszawie, jego prochy spoczywają na cmentarzu na Służewie. Wyrastał w ciężkich powojennych czasach – z czasów swojej grudziądzkiej podstawówki im. H. Sienkiewicza nie pamięta lekcji wf, nie otrzymał też żadnych konkretnych propozycji rozwoju we współzawodnictwie sportowym (trener, klub). Do dwudziestego drugiego roku życia Baszanowski nie zajmował się podnoszeniem ciężarów. Trenował lekką atletykę, startował w Biegach Narodowych. Próbował swoich sił w gimnastyce. W połowie lat 50. odbywał służbę wojskową i na spartakiadę pojechał właśnie jako gimnastyk. Okazało się jednak, że jego kompania nie ma sztangisty w wadze lekkiej. Porucznik Igor Wójtowicz wydał młodemu szeregowcowi z Grudziądza rozkaz i... tak się zaczęło. Baszanowski wygrał, a w rwaniu miał najlepszy wynik we wszystkich kategoriach wagowych. Potem, jeszcze w wojsku, zrobił sobie sztangę z kół zamachowych i kilku zębów czołgowej gąsienicy. Wciągnął się na dobre. Kiedy kończył służbę, porucznik Wójtowicz powiedział mu na pożegnanie: „Jedź chłopcze do stolicy, do AWF, tam jest taki trener Augustyn Dziedzic, który zrobi z ciebie człowieka i ciężarowca”. Tak też uczynił. Jako zawodnik AZS-u Warszawa, którego barwy reprezentował w latach 1957-1972, trafił do słynnego „Hadesu”, czyli siłowni Akademii Wychowania Fizycznego i błyskawicznie rozwinął sportowe skrzydła. Przez cały okres kariery sportowej utrzymywał naturalny limit wagi lekkiej (67,5 kg) i właśnie w tej kategorii osiągnął swe wszystkie sukcesy. Dziewięciokrotnie zdobywał mistrzostwo Polski, pobił 24 rekordy świata oraz 61 rekordów Polski. Szybko trafił do kadry narodowej. W 1961 roku po raz pierwszy w karierze zwyciężył na Mistrzostwach Świata i Mistrzostwach Europy w Wiedniu. Na kolejnych zawodach – Mistrzostwach Świata i Mistrzostwach Europy w Budapeszcie w 1962 roku oraz Mistrzostwach Świata i Mistrzostwach Europy w Sztokholmie w 1963 roku – zdobył cztery medale, wszystkie srebrne. W 1965 r. zwyciężył na mistrzostwach świata w Teheranie oraz Mistrzostwach Europy w Sofii, a rok później był drugi podczas Mistrzostw Świata oraz Mistrzostw Europy w Berlinie. W 1968 r. wywalczył najwyższe miejsce na podium Mistrzostw Europy w Leningradzie (w roku olimpijskim nie rozgrywano Mistrzostw Świata). Kolejny sezon uwieńczył tryumfami na Mistrzostwach Świata i Mistrzostwach Europy w Warszawie, ustanawiając przy okazji cztery rekordy świata. Następnie zdobywał srebrne medale na Mistrzostwach Świata w Columbus w 1970 r. i w Limie rok później. Równocześnie zwyciężał podczas Mistrzostw Europy w Szombathely i w Sofii. Karierę zawodniczą zakończył po Igrzyskach w Monachium w 1972 r. U szczytu kariery polskiego sztangistę nazywano „Herkulesem XX wieku”, „profesorem sztangi”, „fenomenem podnoszenia ciężarów”. W 1969 r. zwyciężył w plebiscycie „Przeglądu Sportowego” na sportowca roku, a we wcześniejszych latach zajmował w nim drugie lub trzecie miejsce. W klasyfikacji fachowego pisma „World Weightlifting” uznany został za najlepszego polskiego sztangistę XX wieku oraz trzeciego zawodnika na świecie w historii podnoszenia ciężarów – za Turkiem Suleymanoglu i Węgrem Foeldim. W 1960 wziął udział w igrzyskach olimpijskich w Rzymie, zajmując – w gronie trzydziestu trzech zawodników – piąte miejsce. Występ na igrzyskach olimpijskich w Tokio w 1964 roku zaowocował zdobyciem złotego medalu. Uzyskał w trójboju 432,5 kg i chociaż pobił dotychczasowy rekord olimpijski o 25 kg, to z reprezentantem Związku Radzieckiego Władimirem Kapłunowej wygrał masą ciała – był lżejszy o zaledwie 300 gram. Po latach Baszanowski właśnie ten medal wskaże jako najcenniejszy w swojej karierze. Igrzyska olimpijskie w Meksyku w 1968 roku to kolejny sukces sztangisty. Powtórzył osiągnięcie z Tokio, wygrywając z przewagą aż 15 kg nad Irańczykiem Parwizem Dżalajerem. ZSRR, nie widząc szans na pokonanie Baszanowskiego, nawet nie wystawił swojego zawodnika w jego kategorii wagowej(!). – To było zwycięstwo niepodważalne, bez pudła, takie, jakie sprawia sportowcowi największą satysfakcję – mówił Baszanowski o swoim drugim olimpijskim triumfie. W 1972 roku do Monachium, choć miał już 37 lat, jechał w roli faworyta. Na treningach dźwigał rekordowe ciężary. Wyciskał 150 kilogramów, wyrywał 140, podrzucał 180. Wynik 470 kilogramów w trójboju siłowym był o 20 kg lepszy od ówczesnego rekordu świata. Niestety, w dniu walki o medale mięśnie grzbietu i kręgosłup odmówiły posłuszeństwa. Mistrz zmagał się z potwornym bólem, dźwigał, ile mógł, ale wystarczyło to tylko do czwartego miejsca. Wygrał Rosjanin przed Bułgarem, a my nie wiedzieliśmy, co się dzieje. Dopiero Władek Komar wytłumaczył nam, o co chodzi, co to jest doping, sterydy. Dla nas brzmiało to jak bajka z innego świata – mówił po latach w rozmowie z Januszem Pinderą Norbert Ozimek, przyjaciel Baszanowskiego. On sam zdobył w Monachium srebro w wadze do 82,5 kg.

Bibliografia:

• Cieśliński J., Tajemnice olimpijskich sukcesów: Irena Szewińska, Waldemar Baszanowski, Jerzy Kulej, Józef Szmidt, Witold Woyda, Józef Zapędzki, Warszawa 1977, s. 9-38.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 41-43.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 153, 154.
• Hanusz H. (oprac.), (Pożegnania) Waldemar Baszanowski (1935-2011), APS 4/2011 (292), s. 22.
• Iwaszkiewicz J., Zdobywcy rzeczy niepotrzebnych?, [w:] K. Dajbor i in. (red.), Poczet polskich olimpijczyków 1924-1984, Z. 4: Tokio’64, Meksyk’ 68, Monachium’ 72, Warszawa 1984, s. 14-20.
• Lis J., Tuszyński B., Rekordy w plecaku, Warszawa 1977, s. 167-172.
• Martynkin A. (red.), Najlepsi polscy sportowcy XX wieku, Kraków/Warszawa 2003, s. 13-20.
• Mrzygłód J., Polski sport przedstawia się, Warszawa 1980, s. 147, 148.
• Nawrot R., Klimek A., Waldemar Baszanowski: Herkules XX wieku, Słynni polscy olimpijczycy t. 16, Warszawa 2008 [komiks].
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 28.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 107, 108.
• Stański G., Najsilniejszy z profesorów, [w:] Marcinek K. (oprac.), Sportowe asy: Baszanowski, Boniek, Komar, Krzyszkowiak, Kulej, Lato, Lubański, Malinowski, Marszałek, Parulski, Pietrzykowski, Smalcerz, Supron, Szewińska, Szurkowski, Ślusarski, Warszawa 1987, s. 7-15.
• Szyk M., Polski sport ciężarowy w latach 1925-2000, Warszawa 2000, s. 44, 48, 55, 63.
• Trawiński Jan (oprac.), Nie myślałem o sporcie. Fragmenty eseju historycznego pt: „Waldemar Baszanowski”, Zeszyty Historyczne AZS, nr 1, 1996, s. 29-42.
• Wojnarowski G., Życie go nie oszczędzało. Pięć lat temu zmarł Waldemar Baszanowski, 26.04.2016, [w:] [https://sportowefakty.wp.pl/podnoszenie-ciezarow/597818/zycie-go-nie-oszczedzalo-piec-lat-temu-zmarl-waldemar-baszanowski] [dostęp 15.11.2018]
• Zgondek S., Podnoszenie ciężarów na Igrzyskach Olimpijskich 1896 – 1960, Warszawa 1963, s. 74.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 37.
• (-), [w:] Cieśliński J. (red.), Iskier przewodnik sportowy, Warszawa 1976, s. 557, 558.
• (-), [w:] Sportowcy XXX-lecia, Warszawa 1974, s. 28-38.
• (-), [w:] Mała Encyklopedia Sportu, t. 1. Warszawa 1985, s. 64.
• (-), [w:] Cynkier B. et alt. (red.), Kto jest kim w Polsce, wyd. IV, Warszawa 2001, s. 39.
• (-), [w:] Hądzelek K. et alt. (red.), Najlepsi z najlepszych: polscy złoci medaliści olimpijscy, Warszawa 2001, s. 18-23.
• (-), Waldemar Baszanowski Biography and Olympic Results, [w:] [https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ba/waldemar-baszanowski-1.html] [dostęp 15.11.2018]
   

URSZULA FIGWER (1931 --) → Patrz Igrzyska w 1956 r.

 

BOGUSŁAW GIERAJEWSKI (1937--) nauczyciel wf, mistrz i rekordzista Polski na niskich płotkach, olimpijczyk z Rzymu (1960) i Tokio (1964). Urodził się 4 czerwca 1937 w Milanówku pod Warszawą. Po ukończeniu warszawskiej AWF pracował jako nauczyciel wf i trener, m. in w Szwecji i Danii. Mieszka w Milanówku. Ze sportem Gierajewski  zetknął się w szkole, gdzie uprawiał głównie koszykówkę. W gimnazjum i liceum im. T. Zana w Pruszkowie próbował również trójskoku, jednak lekkoatletyka początkowo nie pociągała go zbytnio. W 1953 roku, na zawodach wojewódzkich juniorów w Pruszkowie uzyskuje w trójskoku bardzo dobry rezultat – 12,82 m. Klub „Start”, natychmiast wysłał półkoszykarza-półlekkoatletę na Mistrzostwa Polski juniorów do Lublina. Na wiosnę 1954 roku Gierajewski biegł na szkolnych zawodach 100 m, stanął ponadto na starcie 800 m. Próbował jeszcze skoku w dal, wzwyż, pchnięcia kulą. W czerwcu na mistrzostwach szkół średnich w Poznaniu wygrał, jak zwykłe, trójskok z wynikiem 13,25 m. Klub powołał go na wakacyjne zgrupowanie. W Poznaniu na mistrzostwach Polski juniorów Bogdan Gierajewski został mistrzem. Jest pierwszy w trójskoku – 14,24 m. Co ciekawe, w tym okresie Gierajewski nie rezygnował z koszykówki, przyczyniając się do tego, że jego klub „Start” Brwinów awansował z A klasy do III ligi. Niedługo Gierajewski dostał się na studia w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Dopiero teraz pożegnał się z koszykówką i skupił na lekkoatletyce, w ramach której oprócz trójskoku coraz więcej uwagi poświęcał sprintom. W 1956 r. Bogdan Gierajewski poprawił kilkukrotnie rekord Polski juniorów w trójskoku i finiszował z wynikiem 14,36 m. Wówczas też trafił pod skrzydła trenera Tadeusza Starzyńskiego. Gierajewski wystąpił po raz pierwszy w reprezentacji Polski juniorów w trójmeczu z Czechosłowacją i Rumunią w Pradze uraz w trójmeczu z NRF i Szwecją w Krakowie. Zwyciężył wówczas i powtórzył swój najlepszy (ówczesny) rezultat życiowy – 14,68. W kolejnych latach stopniowo odchodził od trójskoku na rzecz biegów. Pod opieką trenera Drużbiaka szybko przebiegł granicę 50 sekund na 400 m. W 1959 roku wystąpił w Krakowie w meczu z Jugosławią. Był piąty w mistrzostwach Polski. Uczestniczył w  Uniwersjadzie i w roku 1960 został włączony do ekipy na Olimpiadę w Rzymie. Pracował wraz z trenerem Gerardem Machem. Wkrótce potem, niezadowolony z osiąganych rezultatów Gierajewski podjął kolejną decyzję o zmianie konkurencji i zaczął trenować biegi przez płotki. Ciężka praca na treningach popłaciła w 1963 roku. Na obozie w Bydgoszczy zwyciężył Makowskiego, na memoriale Znamieńskich w Moskwie był trzeci, a w Mistrzostwach Polski wygrał na dystansach 200 i 400 m. Po wielu latach, pierwszy raz w życiu, został Mistrzem Polski. Dobra passa trwała w meczu w Moskwie, gdzie zwyciężył bezapelacyjnie i ustanowił rekord Polski – 51,2. W końcu przyszedł jeszcze pamiętny mecz z NRF i największy, niezapomniany bieg jego sportowego życia, w którym wygrał z doskonałym lekkoatletą niemieckim Janzem. Ogółem cztery razy wywalczył tytuł mistrza Polski: w biegach na 200 m przez płotki (1963), na 400 m przez płotki (1963, 1964) oraz sztafecie 4x400 m (1964). Siedmiokrotnie poprawiał rekordy Polski w biegu na 400 m przez płotki oraz sztafecie 4x400 m. W latach 1959-1964 osiemnaście razy reprezentował biało-czerwone barwy w meczach międzypaństwowych – w ich trakcie zaliczył 23 starty i odniósł 3 zwycięstwa indywidualne. Na Igrzyskach Olimpijskich w 1960 w Rzymie wystąpił w sztafecie 4x400 m, wspólnie z E. Bożkiem, J. Kowalskim i S. Swatowskim. Polacy zdołali przejść eliminacje, ale odpadli w półfinale, w którym w gronie sześciu drużyn zajęli czwarte miejsce. Na Igrzyskach w 1964 w Tokio startował w biegu na 400 m przez płotki, ale odpadł w eliminacjach.

Bibliografia:

• Duński W., Na oklaski trzeba było czekać długo – rzecz o Bogdanie Gierajewskim, APS 1/1964 (24), s. 13-19.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 196.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 40, 318.
• zur Megede E., Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, Bd. 2: 1948-1968, Berlin 1970, s. 219, 268.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 79, 80.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 120.
• Tuszyński B., Polscy olimpijczycy XX wieku, t. I: A-M, Wrocław 2004, s. 222.
• Tuszyński B., Kurzyński H., Leksykon olimpijczyków polskich 1924-2006, Warszawa 2007, s. 418.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 33.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 30, 50, 52, 102, 114, 131.

 

BOGDAN (BOHDAN) GONSIOR (1937) lekarz chirurg, czołowy szpadzista świata lat sześćdziesiątych, czterokrotny olimpijczyk, brązowy medalista olimpijski z Meksyku (1968). Urodził się 16 lutego 1937 w Chorzowie. Studiował w Akademii Medycznej w Rokitnicy, po ukończeniu której pracował w służbie zdrowia jako lekarz chirurg. W 1969 roku wystąpił w pierwszym odcinku serialu „Przygody pana Michała”. Obecnie mieszka w Niemczech. W latach 1957-1973 udanie połączył pełną sukcesów karierę sportową z wymagającą ścieżką rozwoju zawodowego, uchodząc w owym czasie za czołowego polskiego szpadzistę. Występował w barwach AZS Rokitnica (1954-1964) i „Piasta” Gliwice (1964-1973), a nad jego talentem pracowali wybitni trenerzy: Antoni Franz, Antoni Sobik i Zbigniew Czajkowski. Trzykrotnie wywalczył mistrzostwo kraju (1964, 1970, 1973), do tego dwa razy zdobył tytuł wicemistrza (1957, 1972) w konkursach indywidualnych, a trzykrotnie – w rywalizacji drużynowej (1968, 1969, 1972). Wielokrotnie reprezentował barwy narodowe Polski. Pierwszy, większy sukces międzynarodowy odniósł w Paryżu w 1957 r., kiedy podczas Uniwersjady wygrał turniej indywidualny; później powtórzył ten sukces w Sofii w 1961 r. Zdobył drużynowo mistrzostwo świata w Gdańsku w 1963 r., do tego srebrny medal w Ankarze w 1970 r., a w Montrealu w 1967 r. dotarł wraz z kolegami do finału imprezy, ostatecznie zajmując piąte miejsce. W indywidualnej rywalizacji na szermierczych Mistrzostwach  Świata, najlepiej poszło mu w Moskwie w 1966 r., kiedy wywalczył brązowy medal. Z zawodniczym uprawianiem szermierki pożegnał się po Mistrzostwach Polski w 1973 r., kiedy, już jako praktykujący lekarz (w przerwie między operacjami), zdobył na pożegnanie złoty medal, bijąc w finale dużo młodszego, klubowego kolegę – Zbigniewa Matwiejewa. Otrzymał tytuł Mistrza Sportu, był też odznaczony m. in. Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Złotym Krzyżem Zasługi (1979).  Na planszy olimpijskiej debiutował w Rzymie w 1960 r. W pierwszej grupie eliminacyjnej turnieju indywidualnego szpady odniósł trzy zwycięstwa i zajął trzecie miejsce (na sześciu zawodników). Zwycięski pojedynek barażowy z Kolumbijczykiem E. Echeverrią pozwolił mu przejść do drugiej grupy eliminacyjnej, w której był czwarty z trzema zwycięstwami na koncie. W ćwierćfinale odniósł dwa zwycięstwa i sklasyfikowany na czwartym miejscu odpadł z dalszej rywalizacji. W turnieju drużynowym szpady partnerami Gonsiora byli W. Glos, A. Kryński, J. Kurczab i J. Strzałka. W eliminacjach Polacy pokonali  Hiszpanię i zremisowali z Belgią. O wejściu do ćwierćfinału miał zadecydować mecz z Luksemburgiem. Po regulaminowej serii pojedynków (z których dwa zostały wygrane przez Gonsiora) wynik brzmiał 8:8, w trafieniach 61:61. Wobec idealnego remisu, sprawę awansu rozstrzygnęło dodatkowe spotkanie pomiędzy W. Glosem i Luksemburczykiem E. Gutenkaufem, niestety przegrane przez Polaka 2:5. Na Igrzyskach w Tokio w 1964 r. w turnieju indywidualnym szpady we wspaniałym stylu przeszedł przez eliminacje, zajmując w obu grupach pierwsze miejsca z odpowiednio sześcioma i czterema zwycięstwami. W fazie pucharowej najpierw pokonał Niemca D. Hecke 10:5, następnie przegrał z G. Krissem (ZSRR) 3:10, a w dalszych pojedynkach pokonał Szweda O. Lindwalla 10:7 i Francuza C. Bourquarda 10:3, co dało mu ostatecznie piąte miejsce w turnieju. W konkursie drużynowym szpady walczył u boku B. Andrzejewskiego, H. Nielaba, R. Parulskiego i M. Pomarnackiego. W grupie eliminacyjnej Polacy wygrali mecz z Koreą Południową i zajęli drugie miejsce. W dalszej fazie turnieju przegrali z Włochami 6:9, zwyciężyli zaś Szwajcarię 9:5 i RFN 8:8 (w trafieniach 62:66) – w każdym z tych meczy Gonsior odniósł po dwa zwycięstwa – ostatecznie kończąc rywalizację na piątym miejscu. Igrzyska w Meksyk w 1968 r. przyniosły mu wreszcie upragniony medal. W turnieju indywidualnym szpady Gonsior zajął w pierwszej grupie eliminacyjnej drugie miejsce, a w następnej grupie – pierwsze. W fazie pucharowej pucharowej wygrał pojedynek z Brytyjczykiem N. Halstedem, po czym, w 1/16 turnieju, uległ G. Krissowi z ZSRR. W rozgrywkach barażowych ponownie pokonał N. Halsteda, w 1/8 F. Zimmermana z RFN, ale w ćwierćfinale przegrał z Francuzem J. Allemandem i odpadł z turnieju. W turnieju drużynowym szpady partnerami Gonsiora byli: B. Andrzejewski, K. Barburski, M. Butkiewicz i H. Nielaba. W eliminacjach Polacy pokonali Argentynę 16:0 (Gonsior odnotował w 4 zwycięstwa), Kanadę 10:6 (3 zwycięstwa) oraz NRD 9:7 (2 zwycięstwa), zajmując w swojej grupie pierwsze miejsce. W dalszej fazie turnieju nasza drużyna zwyciężyła Francję 9:7 (2 zwycięstwa), uległa Węgrom 5:9 (2 zwycięstwa), a w ostatnim meczu zwyciężyła RFN 9:6 (2 zwycięstwa), co dało biało-czerwonym brązowy medal. Po raz czwarty wystąpił na Igrzyskach w Monachium w 1972 r. W konkursie indywidualnym szpady odpadł na etapie ćwierćfinałów, w których, na sześciu zawodników, był czwarty. Równolegle, razem z  B. Andrzejewskim, K. Barburskim, J. Janikowski im H. Nielabą, występował w drużynowym turnieju szpady. W eliminacjach Polacy zwyciężyli reprezentantów Luksemburga 9:6 (w tym meczu Gonsior nie walczył) i Meksyku 11:5 (wygrał 3 pojedynki), a  przegrali z Szwajcarią 6:9 (1 zwycięstwo). Po ćwierćfinałowej porażce z Węgrami 1:9 (bez zwycięstwa), pokonali Szwecję 9:7 (nie walczył) i przegrali z Rumunią 3:9 (bez zwycięstwa) zajmując w końcowej klasyfikacji szóste miejsce.

Bibliografia:

• Borzęcki B., Białą bronią urzeczeni, Warszawa 1994, s. 6, 10, 47 i dalsze.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 220, 221.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 199, 200.
• Klimontowicz W., Ruch olimpijski na terenie Śląska i Zagłębia (leksykon). Olimpijczycy 1924-1994, Katowice 1996, s. 58.
• Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 100 i dalsze.
• Łuczak M., Jaroszewski J., Zbigniew Czajkowski – praktyk i teoretyk szermierki, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna, nr 13/1, 2014, s. 88.
• Marzec H., Historia medalami pisana. 75 lat śląskiej szermierki, Katowice 2002, s. 67, 95-97.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 83.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, [w:] APS 5-6/1964 (28-29), s. 35.
   

JAROSŁAWA JÓŹWIAKOWSKA – BIEDA – RINGER – ZDUNKIEWICZ (1937--) magister ekonomii, siatkarka i lekkoatletka klubów akademickich, srebrna medalistka olimpijska w skoku wzwyż (1960). Urodziła się 20 stycznia 1937 w Poznaniu jako córka Władysława i Stefanii Kędzia. Ukończyła V Liceum Ogólnokształcące im. Klaudyny Potockiej w Poznaniu, a następnie Wydział Morski Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie, na którym uzyskała tytuł magister ekonomii (1958). Po studiach pracowała w Spółdzielni „Cepelia”, Ośrodku Przygotowań Olimpijskich w Cetniewie i gdańskim browarze Heweliusz. Obecnie na emeryturze. Przygodę ze sportem rozpoczęła od uprawiania siatkówki, dopiero po pewnym czasie uczyniła swą wiodącą dyscypliną lekkoatletykę, specjalizując się w skoku wzwyż. Przez całą zawodniczą karierę była związana z AZS-em – początkowo występowała w barwach AZS Poznań (1952-1954), następnie AZS Gdańsk (1954-1960), wreszcie AZS Kraków (1961-1969). Współpracowała z wybitnymi trenerami – była wychowanką Jana Michalskiego i Pawła Schmidta, później nad jej rozwojem czuwali Andrzej Krzesiński i Adam Bezega. Ośmiokrotnie stawała na najwyższym miejscu podium Mistrzostw Polski w skoku wzwyż (1957, 1959-1962, 1964-1966), piętnaście razy biła krajowe rekordy (od 1.60 w 1958 do 1.75 w 1964 ). W latach 1957-1966 reprezentowała Polskę w trzydziestu pięciu meczach międzypaństwowych, odnosząc w ich trakcie osiem zwycięstw indywidualnych. Na Uniwersjadach w Paryżu w 1957 r. i w Turynie w 1959 r. zajmowała trzecie miejsce. W finale Pucharu Europy w Kassel w 1965 r. wywalczyła najniższe miejsce na podium. Brązowy medal zdobyła także na Mistrzostwach Europy w Budapeszcie w 1966 r. z wynikiem 1.71. Była trzykrotnie notowana w rankingu światowym: w 1960 r. na miejscu czwartym, w 1964 r. – dziewiątym, w 1966 r. – szóstym. W wywiadach podkreślała, że sport był dla niej sztuką i zabawą. Zgodnie z jej, wypowiedzianymi z perspektywy lat, słowami:  „SPORT – zaważył na całym moim życiu w sensie psychicznym, zawód i studia zawdzięczam sobie. Natomiast sport dał mi «kuksańca» do wszelkich poczynań, odwagę, zdecydowanie, wiarę w siebie i w człowieka generalnie. Nauczył mnie cieszyć się każdym sukcesem, pokonywać trudności i znosić porażki. Dał mi ZDROWIE psychiczne i fizyczne – czuję się wyśmienicie i jestem szczęśliwa, mam wspaniałą córkę Basię (17) – i partnera na całe życie – męża, oprócz tego dwa psy jamniki i kanarka. Uwielbiam jazdę samochodem – leczy moje, na szczęście nieliczne, stresy. Trochę mnie poniosło – wybaczcie! W rzeczywistości nie jestem tak wylewna”. Otrzymała tytuł Zasłużonej Mistrzyni Sportu, była też odznaczona m.in. dwukrotnie złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Do ekipy olimpijskiej na Igrzyska w Rzymie w 1960 r. została włączona dopiero w ostatniej chwili, głównie z powodu nacisku kibiców i opinii publicznej. Miała podpatrywać znamienitsze rywalki – pokonała prawie wszystkie. Startując w swej koronnej konkurencji – skoku wzwyż – już w pierwszej próbie osiągnęła wymagane w eliminacjach minimum kwalifikacyjne (1.65 m). W finale skoczyła na wysokość 1,71 m, co wystarczyło do zajęcia – ex aequo z Brytyjką Dorothy Shirley – drugiego miejsca. Tylko bezkonkurencyjnej rumuńskiej lekkoatletce Jolandzie Balas, niepokonanej przez wiele lat rekordzistce świata w skoku wzwyż, ustąpiła pierwszego miejsca. Nazwisko Jóźwiakowskiej obiegło wtedy cały sportowy świat, a srebrny medal skoczkini wzwyż był najmilszą, bo najmniej oczekiwaną niespodzianką w polskiej ekipie olimpijskiej. Po raz drugi pojawiła się  na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 r. W eliminacjach bez trudu zaliczyła  minimum kwalifikacyjne (1.70 m), jednak w finale poprawiła ów rezultat tylko o 1 cm i zajęła ostatecznie dziesiąte miejsce.

Bibliografia:

• Andrzejewski M., Gliński M., JÓŹWIAKOWSKA-BIEDA JAROSŁAWA, [w:] [https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=J%C3%93%C5%B9WIAKOWSKA-BIEDA_JAROS%C5%81AWA] [dostęp 15.09.2018]
• Bednarska B., Fenomen Wunderteamu. Jan Mulak i Zespół Trenerów, Kraków 2017, s. 118, 126, 127.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 290, 291.
• Gebert J., Poczet Olimpijczyków Ziemi Gdańskiej, Gdańsk 1996, s. 24-27.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 156, 157.
• Hanusz H., AZS w Polsce Ludowej, Poznań 2014, s. 149.
• Janikowski P., Jarosławy Jóźwiakowskiej zabawa nad poprzeczką, [w:] (red.) Rybicki J., Sport i indeks w życiorysach, Gdańsk 2008, s. 113-119.
• Karolczak E., Wielka niespodzianka IO – srebrna medalistka Jarka Jóźwiakowska, [w:] Zeszyty Historyczne AZS, nr 1, 2002, s. 49-54.
• Łojewski Z., Wołejko T., Historia spotkań międzypaństwowych reprezentacji Polski, cz. I: seniorki, Warszawa 1979, s. 9.
• zur Megede E., Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, Bd. 2: 1948-1968, Berlin 1970, s. 226, 227, 301, 303.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  33.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 105.
• Szymański W., 50 lat Okręgowego Związku Lekkiej Atletyki w Gdańsku 1945-1995, Gdańsk 1995, s. 31, 35, 45.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 34.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 198, 234, 246, 256, 259, 270.

 

TEODOR KOCERKA (1927-1999) → Patrz Igrzyska w 1956 r.

 

WIESŁAW STANISŁAW KRÓL (1938--) nauczyciel wf, rekordzista Polski na niskich płotkach (1960), olimpijczyk z Rzymu (1960). Urodził się 3 czerwca 1938 w Drohobyczu jako syn Aleksandra, z zawodu ślusarza. Ukończył IV Liceum Ogólnokształcące w Gliwicach (1956) oraz tamtejszą Państwową Szkołę Techniczną (1961), po czym rozpoczął studia na Politechnice Śląskiej (1957). Zauroczenie sportem sprawiło, że ostatecznie ukończył WSWF w Krakowie (1965), gdzie otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego. Pracował jako nauczyciel. Mieszka w Gliwicach. Trenował lekkoatletykę, specjalizując się w biegach przez płotki. Po krótkim epizodzie w „Budowlanych”/AKS Chorzów (1956), związał się ze sportem akademickim, występując w barwach AZS Gliwice (1957-1961), a potem AZS Kraków (1962-1967). W latach 1959-1964 wielokrotnie zwyciężał w Akademickich Mistrzostwach Polski. W 1957 r. wywalczył pierwszy tytuł mistrza Polski, triumfując w biegu na 110 m  przez płotki, a trzy lata później drugi – tym razem na dystansie 400 m przez płotki. W tymże samym 1960 r. dwa razy pobił rekord kraju w biegu na 400 m przez płotki. W latach 1956-1960 jako reprezentant Polski wziął udział w sześciu meczach międzypaństwowych, w których zaliczył siedem startów i jedno indywidualne zwycięstwo. Był trzykrotnym uczestnikiem Uniwersjad (1957, 1959, 1961), jak również dwukrotnym brązowym medalistą tej imprezy (w 1959 r.) na niskich i wysokich płotkach. Po zakończeniu kariery zawodniczej udzielał się jako działacz sportu szkolnego. Za swe dokonania otrzymał m. in. Złoty Krzyż Zasługi oraz złotą odznakę AZS. Na Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie w 1960 r. startował w biegu na 400 m przez płotki. W wyścigu eliminacyjnym dotarł na metę na przedostatnim miejscu (wśród sześciu zawodników), skutkiem czego było odpadnięcie z dalszej rywalizacji.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 242.
• Kruża D., Działalność AZS Politechniki Śląskiej w Gliwicach na rzecz krzewienia  sportu i rekreacji  fizycznej, [w:] Nowakowski A. (red.), Wybrane zagadnienia z organizacji i historii AZS. Na 55 lecie AZS w Częstochowie (1945-2000), Częstochowa  2001, s. 135, 136.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 44, 334.
• zur Megede E., Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, Bd. 2: 1948-1968, Berlin 1970, s. 197.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 134.
• Szafkowski Z., Polscy olimpijczycy wywodzący się z kresów wschodnich, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Kultura Fizyczna, nr 3, 2000, s. 60.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 52, 102, 135, 153, 154.

 

BARBARA LERCZAK – JANISZEWSKA – SOBOTTA (1936-2000) → Patrz Igrzyska w 1956 r.  

 

STEFAN LEWNADOWSKI (1930-2017) – Patrz Igrzyska w 1956 r.
 

ANDRZEJ JANUSZ NARTOWSKI (1931-2003) ps. „Długa Tyka”, inżynier, czołowy koszykarz warszawskiego AZS i Polski (1953-1964), kapitan wicemistrzowskiej drużyny ME we Wrocławiu (1963), olimpijczyk z Rzymu (1960). Urodził się 14 listopada 1931 w Kaliszu jako syn Feliksa i Wandy Leokadii Stępniewskiej. Ukończył Gimnazjum im. Tadeusza Reytana oraz Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie , a następnie Wydział Maszyn i Urządzeń Rolniczych Politechniki Warszawskiej (1958), gdzie otrzymał tytuł inżyniera mechanika. Rok po zakończeniu kariery sportowej w kraju w 1964 r., wyjechał do Francji, gdzie przez wiele lat pracował w firmie Renault w Paryżu. Dał się tam poznać jako doskonały fachowiec; jego wysokie umiejętności sprawiły m.in., że powierzono mu reprezentowanie firmy w Ameryce Południowej (Brazylia, Meksyk). Utrzymywał kontakty z krajem, bywał na towarzyskich spotkaniach (ostatni raz w maju 2002). Zmarł w Paryżu 3 września 2003 r. i tam też został pochowany. W 1948 r. rozpoczął karierę w Akademickim Związku Sportowym, wiążąc się z klubem AZS Warszawa, w którym trenował koszykówkę pod okiem Zygmunta Olesiewicza. Uchodził za jednego z najwybitniejszych zawodników polskich w tej dyscyplinie sportu. Mimo pozorów – niska waga ciała przy sporym wzroście (193 cm/70 kg), stąd jeden z przydomków „Długa Tyka” – był bardzo wytrzymały i silny fizycznie. Celował w rzutach z dystansu, ale grając na obwodzie rzucał właściwie z każdej odległości. Wesoły, koleżeński z dużym poczuciem humoru był jednocześnie tzw. twardzielem – napisali o nim koledzy w pośmiertnym pożegnaniu. Charakter, silna wola, wytrwałość w treningach zaprowadziły go na szczyty sportowej kariery. A była ona długa i owocna. Zaczął od tytułu mistrza Polski szkół średnich (1951), a potem przez 15 lat był jednym z najwybitniejszych „Czarodziejów z Bielan”, super strzelcem ligowych zmagań o mistrzostwo kraju, jedną z gwiazd, ulubieńcem kibiców. Od roku 1958 pełnił funkcję kapitana zespołu AZS-AWF.   Wielokrotnie występował w reprezentacji Polski oraz w reprezentacji akademickiej – w latach 1953-1963 rozegrał w barwach narodowych 165 spotkań, zdobywając w sumie 1160 pkt.  Czterokrotnie brał udział w Mistrzostwach Europy – w 1955 r. w Budapeszcie przyczynił się do zajęcia przez biało-czerwonych piątego miejsca, a w 1959 r. w Stambuł szóstego. Był kapitanem drużyny, która podczas wrocławskich mistrzostw Europy w 1963 r. odniosła największy sukces w historii naszej koszykówki zdobywając srebrny medal. Otrzymał tytuł Mistrza Sportu, został też odznaczony m.in. Złotą Odznaką AZS, Złotą Odznaką PZKosz oraz Brązowym Medalem za wybitne Osiągnięcia Sportowe. W Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie w 1960 r. wziął udział jako członek narodowej drużyny koszykówki. W grupie eliminacyjnej Polacy pokonali Hiszpanię 75:63 i Filipiny 86:68, przegrali natomiast z Urugwajem 72:76 i zajęli na tym etapie turnieju drugie miejsce. W grupie półfinałowej naszej reprezentacji powiodło się znacznie gorzej – przegraliśmy mecze z Czechosłowacją 75:88, Brazylią 68:77 i Włochami 68:74, zajmując w grupie czwarte miejsce. W końcowej fazie turnieju olimpijskiego (o miejsca 5-8) Polacy pokonali Urugwaj 64:62 i przegrali z Jugosławią 81:95, dzięki czemu w ostatecznej klasyfikacji znaleźli się na siódmej pozycji.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 279.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 178.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 851.
• Romański S., Czarodzieje z Bielan, APS 14, 1962, s. 22.

 

RYSZARD JAN OLSZEWSKI (1932--) ps. „Olszówka”, geograf, dyrektor przedsiębiorstw, trener, koszykarz, wieloletni kapitan „Toruńskich Pierników”, reprezentant Polski, olimpijczyk z Rzymu (1960). Urodził się 7 czerwca 1932 w Inowrocławiu jako syn Aleksandra i Heleny Wiśniewskiej. Studiował na Uniwersytecie Toruńskim, gdzie otrzymał tytuł magistra geografii. Pracował na wielu kierowniczych stanowiskach. Mieszka w Toruniu. Jego kariera sportowa zamyka się w latach 1947-1967. Jako koszykarz był wychowankiem AZS Toruń i trenera Edwarda Kuczy. Świetnie zbudowany (185 cm, 87 kg), grał na pozycji obrońcy, gdzie wyróżniał się celnymi rzutami z dalekiej odległości. Jego „znakiem specjalnym” było charakterystyczne, długie – i niemal zawsze skuteczne – podanie, stawiące wstęp do szybkiego ataku. Jako wieloletni lider i kapitan akademików zwanych „Toruńskimi Piernikami” cieszył się sławą sportowego idola miejscowej młodzieży. W latach 1953-1963 sto dwadzieścia razy reprezentował Polskie barwy narodowe, zdobywając łącznie 653 punkty. Trzykrotnie wystąpił w Akademickich Mistrzostwach Świata (1957 Paryż, 1959 Turyn, 1961 Sofia). Aż czterokrotnie uczestniczył w Mistrzostwach Europy: w Budapeszcie w 1955 r. (Polska zajęła wówczas piąte miejsce), w Sofii w 1957 r. (siódme), w Stambule w 1959 r. (szóste) i w Belgradzie w 1961 r. (dziewiąte). Został uznany za najlepszego koszykarza 1961 roku. Był bardzo aktywny w życiu społecznym – działał m.in. jako wiceprezes Wojewódzkiej Federacji Sportu, sędzia sportowy oraz trener. Otrzymał tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu, został też odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP i brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. W Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie w 1960 r. wziął udział jako członek narodowej drużyny koszykówki. W grupie eliminacyjnej Polacy pokonali Hiszpanię 75:63 i Filipiny 86:68, przegrali natomiast z Urugwajem 72:76 i zajęli na tym etapie turnieju drugie miejsce. W grupie półfinałowej naszej reprezentacji powiodło się znacznie gorzej – przegraliśmy mecze z Czechosłowacją 75:88, Brazylią 68:77 i Włochami 68:74, zajmując w grupie czwarte miejsce. W końcowej fazie turnieju olimpijskiego (o miejsca 5-8) Polacy pokonali Urugwaj 64:62 i przegrali z Jugosławią 81:95, dzięki czemu w ostatecznej klasyfikacji znaleźli się na siódmej pozycji.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 288.
• Jastrzębski W. (red.), 100 lat sportu na Kujawach i Pomorzu, Bydgoszcz 1993, s. 231, 232.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 189.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 851.

 

BOHDAN WŁADYSŁAW PRZYWARSKI (1932-2013) nauczyciel wf, trener, koszykarz, dwukrotny mistrz Polski, olimpijczyk z Rzymu (1960). Urodził się 12 kwietnia 1932 w Masiulowszczyźnie w powiecie Brasławskim (woj. wileńskie) jako syn Mariana Bolesława i Apolonii Janczewskiej. Ukończył Państwową Szkołę Techniczno- Przemysłową w Łodzi (1953), a następnie warszawską AWF (1959), gdzie otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego oraz uprawnienia trenera II klasy. Po zakończeniu kariery sportowej pracował jako trener, w którym to zawodzie osiągnął klasę mistrzowską. M. in. w latach 1974-1978 prowadził kadrę narodową Maroka, był również wykładowcą koszykówki w Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego w Casablance (1980-1988). Zmarł w październiku 2013 roku. Zostawszy zawodnikiem koszykówki występował w barwach łódzkiej „Spójni” (1950-1953), następnie zaś AZS Warszawa (1953-1962), gdzie nad jego rozwojem czuwali trenerzy Jerzy Dowgird i Zygmunt Olesiewicz. Występował na pozycji rozgrywającego, był przy tym dobry w obronie oraz posiadał skuteczny rzut z różnych pozycji. W składzie łódzkiej „Spójni” dwukrotnie wywalczył tytuł mistrza Polski  (1950, 1952), później przez wiele lat stanowił „podporę” warszawskich akademików. W latach 1953-1961 reprezentował Polskę w 52 meczach, w których zdobył 150 pkt. Otrzymał tytuły Zasłużonego Mistrza Sportu i Zasłużonego Działacza Kultury Fizycznej, był też odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim OOP oraz złotą Odznaką PZKosz. W Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie w 1960 r. wziął udział jako członek narodowej drużyny koszykówki. W grupie eliminacyjnej Polacy pokonali Hiszpanię 75:63 i Filipiny 86:68, przegrali natomiast z Urugwajem 72:76 i zajęli na tym etapie turnieju drugie miejsce. W grupie półfinałowej naszej reprezentacji powiodło się znacznie gorzej – przegraliśmy mecze z Czechosłowacją 75:88, Brazylią 68:77 i Włochami 68:74, zajmując w grupie czwarte miejsce. W końcowej fazie turnieju olimpijskiego (o miejsca 5-8) Polacy pokonali Urugwaj 64:62 i przegrali z Jugosławią 81:95, dzięki czemu w ostatecznej klasyfikacji znaleźli się na siódmej pozycji.

Bibliografia:

• Bogusz A., Łódzcy olimpijczycy 1924-1984, Łódź 1984, s. 184.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 305.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 210.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 851.

 

KRZYSZTOF MAREK SITKOWSKI (1935-1988) ekonomista, koszykarz AZS Warszawa, srebrny medalista ME z Wrocławia (1963), olimpijczyk z Rzymu (1960) i Tokio (1964). Urodził się 21 listopada 1935 r. w Warszawie. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim oraz stołecznej Szkole Głównej Planowania i Statystyki, gdzie otrzymał tytuł magistra ekonomii. Zmarł 4 lutego 1988 r. w Warszawie. Od 1950 roku uprawiał koszykówkę, będąc zawodnikiem stołecznych klubów AZS-AWF i „Skry”. Jako wychowanek trenera Zygmunta Olesiewicza uchodził za typowego przedstawiciela jego szkoły – błyskotliwego technika i znakomitego strzelca. Potrafił zdobywać punkty zarówno po efektownych wejściach (szybki atak), jak i z pół dystansu (miał świetny rzut z wyskoku). W zespole „Czarodziejów z Bielan” tworzył z Nicińskim i Przywarskim zgrany tercet. Wielokrotnie występował w akademickiej reprezentacji Polski, a potem także w reprezentacji narodowej. Cztery razy startował w Mistrzostwach Europy – po raz pierwszy w Sofii w 1957 r., gdzie po zakończeniu turnieju wybrano go do symbolicznej reprezentacji Europy. W dwóch kolejnych edycjach tej imprezy Polacy wypadli raczej przeciętnie, zajmując w 1959 r. w Stambule miejsce szóste, a w 1961 r. w Belgradzie – dziewiąte. Te niepowodzenia nasi koszykarze powetowali sobie zdobywając w 1963 r. we Wrocławiu tytuł wicemistrzów Europy, co było najbardziej spektakularnym sukcesem powojennej reprezentacji. Ogółem, w latach  1956-1964 Sitkowski rozegrał w biało-czerwonych barwach 151 spotkań i zdobył w nich 981 pkt. Za swe wybitne osiągnięcia, został m.in. wyróżniony tytułem Mistrza Sportu, srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe, a także Złotą Odznaką AZS i Złotą Odznaką PZKosz. W Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie w 1960 r. wziął udział jako członek narodowej drużyny koszykówki. W grupie eliminacyjnej Polacy pokonali Hiszpanię 75:63 i Filipiny 86:68, przegrali natomiast z Urugwajem 72:76 i zajęli na tym etapie turnieju drugie miejsce. W grupie półfinałowej naszej reprezentacji powiodło się znacznie gorzej – przegraliśmy mecze z Czechosłowacją 75:88, Brazylią 68:77 i Włochami 68:74, zajmując w grupie czwarte miejsce. W końcowej fazie turnieju olimpijskiego (o miejsca 5-8) Polacy pokonali Urugwaj 64:62 i przegrali z Jugosławią 81:95, dzięki czemu w ostatecznej klasyfikacji znaleźli się na siódmej pozycji. Po raz drugi stanął do rywalizacji o medal olimpijski w Tokio w 1964 r. W eliminacjach Polscy koszykarze pokonali reprezentacje Węgier 56:53, Japonii 81:57, Włoch 61:58 i Kanady 74:69, przegrali natomiast z Meksykiem 70:71, Puerto-Rico 60:66 i ZSRR 63:74. Zająwszy trzecie miejsce w grupie, biało-czerwoni musieli zadowolić się walką o miejsca 5-8. W tej fazie turnieju Polacy pokonali Urugwaj 82:69, po czym ulegli Włochom 59:79 i ostatecznie zajęli szóste miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 320.

• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 229.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 851, 863.
• Romański S., Czarodzieje z Bielan, APS 14, 1962, s. 23.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 141, 142
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 34.

 

PIOTR JUERGEN SOBOTTA (1940--) inżynier architekt, rekordzista Polski w skoku wzwyż, olimpijczyk z Rzymu (1960). Urodził się 12 listopada 1940 r. w Gliwicach w rodzinie Ottona i Elżbiety z Noglików. Do szkoły podstawowej, a później Liceum Ogólnokształcącego uczęszczał w swym rodzinnym mieście i tam też w 1958 r. zdał egzamin maturalny. W tymże roku, za namową rodziców, rozpoczął studia na Wydziale Rolniczym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, lecz nie było to zgodne z jego zainteresowaniami. Po zaliczeniu pierwszego roku zmienił uczelnię, rozpoczynając jesienią 1960 r. studia na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Był mężem olimpijki Barbary Lerczak. W 1965 r. wyjechał do Włoch, porzucając studia (mimo że w tym czasie był już na V roku Architektury), a także karierę sportową. W późniejszym okresie osiadł we Francji. Będąc jeszcze uczniem liceum, uprawiał lekkoatletykę, skupiając się głównie na skoku wzwyż. Początkowo występował w barwach AZS Stalinogród (od 1956 r. znowu Katowice), następnie przeniósł się do AZS Gliwice (1956-1960). W roku 1958 został sklasyfikowany na drugim miejscu wśród juniorów w Polsce z wynikiem 1,90 m. W 1960 r. na lekkoatletycznych Mistrzostwach Polski w Olsztynie po raz pierwszy stanął na najwyższym miejscu podium w skoku wzwyż. Rok później, już jako student Politechniki Krakowskiej, Piotr Sobotta przeszedł do AZS Kraków i w barwach tego klubu startował do końca swej kariery sportowej. W 1962 r. ponownie wywalczył złoty medal podczas Mistrzostw Polski, a także został rekordzistą Polski z wynikiem 2,09 m. W tym samym roku uczestniczył, aczkolwiek bez większych sukcesów, w lekkoatletycznych Mistrzostwach Europy w Belgradzie. Ponadto w trakcie kariery reprezentował biało-czerwone barwy w dziesięciu meczach międzynarodowych, po raz ostatni w 1963 r., odnosząc jedno indywidualne zwycięstwo. Co ciekawe, w 1962 r. w meczu Polski ze Stanami Zjednoczonymi z konieczności wystąpił również w skoku o tyczce – wprawdzie zajął wówczas ostatnie miejsce, ale samym startem zdobył dla reprezentacji cenny punkt. Dwa lata później, po wyjeździe do Włoch, ostatecznie zrezygnował z występów w zawodach sportowych. Podstawą jego kwalifikacji olimpijskiej było zdobycie przez niego w 1960 r. pierwszego w karierze tytułu mistrza Polski w skoku wzwyż. Na Igrzyskach w Rzymie pomyślnie przeszedł eliminacje, ale w finale turnieju zajął trzynaste miejsce wzwyż z wynikiem 2,00 m.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 326.
• Kruża D., Działalność AZS Politechniki Śląskiej w Gliwicach na rzecz krzewienia  sportu i rekreacji  fizycznej, [w:] Nowakowski A. (red.), Wybrane zagadnienia z organizacji i historii AZS. Na 55 lecie AZS w Częstochowie (1945-2000), Częstochowa  2001, s. 135, 136.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 51, 171, 359.
• zur Megede E., Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, Bd. 2: 1948-1968, Berlin 1970, s. 204.
• Michalski Cz., Akademicki Związek Sportowy w Krakowie, cz. 2: 1945-2009, Kraków 2012, s. 96.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 236.
• Porada Z., Olimpijczycy z Politechniki Krakowskiej, [w:] Majka J. & alt. (red.), Sport na PK: 70 lat Politechniki Krakowskiej. Najważniejsze wydarzenia sportowe, olimpijczycy, mistrzowie i medaliści, zasłużeni ludzie kultury fizycznej, rozwój bazy naszej uczelni, Kraków 2015, s. 25, 37, 38.
• Tuszyński B., Polscy olimpijczycy XX wieku, t. 2: N–Ż, Wrocław 2004, s. 201.
• Tuszyński B., Kurzyński H., Leksykon olimpijczyków polskich 1924-2006, Warszawa 2007, s. 504.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 103, 141.

 

ANDRZEJ JAN MIKOŁAJ TOMZA (1931-2006) inżynier mechanik, strzelec w pistolecie dowolnym, uczestnik MŚ i ME, olimpijczyk z Rzymu (1960). Urodził się 6 sierpnia 1931 w Lublinie jako syn Henryka i Marii Grabowskiej. Po ukończeniu Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Czarneckiego w Chełmie (1950), rozpoczął pracę w Państwowej Odlewni Żeliwa nr 2 w Chełmie. W 1951 r. dostał się na studia na Wydziale Mechaniki Konstrukcyjnej Politechniki Warszawskiej, uzyskując w 1955 r. tytuł inżyniera mechanika. W latach 80-tych otworzył jeden z pierwszych w Polsce zakładów rusznikarskich. Wytwarzał w nim broń myśliwską oraz bezinteresownie naprawiał broń sportową dla lubelskich szkolnych sekcji strzeleckich. Zmarł tragicznie 17 lipca 2006 w Chełmie. Trenował strzelectwo, specjalizując się w pistolecie dowolnym. Początkowo występował w barwach szkolnej drużyny „Służba Polsce” (1948), następnie AZS Warszawa, „Wawelu” Kraków i „Lublinianki”. W 1958 r. wziął udział w Mistrzostwach Świata w Moskwie, a następnie w Mistrzostwach Europy w Mediolanie. W 1964 r. zakwalifikował się na Igrzyska Olimpijskie w Tokio, jednak ze względu na wypadek motocyklowy, w którym złamał nogę, nie wziął w nich udziału. Po tym wydarzeniu zrezygnował z zajmowania się strzelectwem sportowym, w zamian zaś poświęcił się strzelectwu myśliwskiemu. Przez wiele lat brał udział w krajowych zawodach myśliwskich, często zajmując w niech czołowe lokaty. W 1987 r. zainicjował i prowadził, częściowo z własnych środków, budowę strzelnicy myśliwskiej w Chełmie, która pozostaje czynna również obecnie. Dzięki swym dokonaniom zdobył tytuły Mistrza Sportu i Mistrza Strzelectwa Myśliwskiego, ponadto był odznaczony m. in. Srebrnym Krzyżem Zasługi.

Podczas występu na Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie startował w turnieju strzelania z pistoletu dowolnego na dystansie 50 m. W złożonej z 33 zawodników grupie eliminacyjnej zajął trzynaste miejsce (jego wynik to 347 pkt.), natomiast w finale zdobył 530 pkt., co dało mu w końcowej klasyfikacji dwudziestą ósmą lokatę.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 353.
• Lipski J., Krychowski A., Powała-Niedźwiecki M., Chmura T. (oprac.), Olimpijczycy Lubelszczyzny, Lublin 2006, s. 36.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 267.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 855.
• (-), [w:] [https://pl.wikipedia.org/wiki/Andrzej_Tomza] [dostęp 17.11.2018]

 

Wykaz zawodników Akademickiego Związku Sportowego uczestników letnich igrzysk olimpijskich w 1964 r.

 

WALDEMAR ROMUALD BASZANOWSKI (1935-2011) → Patrz Igrzyska w 1960 r.

 

TADEUSZ MICHAŁ BLAUTH (1939--) inżynier elektryk, koszykarz warszawskiego AZS, jeden z asów „Czarodziejów z Bielan”, wielokrotny reprezentant Polski, olimpijczyk z Tokio (1964). Urodził się 1 lipca 1939 w Warszawie jako syn Tadeusza i Bronisławy Rudowskiej. Ukończył miejscowe Liceum im. A. Mickiewicza (1956) oraz Wydział Elektrycznego Politechniki Warszawskiej (1965), gdzie otrzymał tytuł inżyniera elektryka (specjalista energetyk). Mieszka w Warszawie. W 1957 r. został zawodnikiem warszawskiego AZS, w którym uczył się gry w koszykówkę pod okiem trenera Zygmunta Olesiewicza; pod koniec kariery występował również w barwach II-ligowej „Tęczy” Kielce (1970-1972). Spokojny, zrównoważony tzw. center, który wykorzystując swoje warunki fizyczne (bardzo długie ręce), jako jeden z pierwszych w kraju potrafił „zachować się” pod koszem. Strzelał dużo i celnie. Już wówczas jego „czapy” i „wsady” stawały się wielką atrakcją koszykarskich zmagań. Pod wpływem m.in. jego gry nazwano warszawskich akademików „Czarodziejami z Bielan”. Wraz ze swą drużyną zdobył w 1958 r. Puchar Polski, a w 1967 r. tytuł mistrza Polski. W reprezentacji kraju występował w latach 1961-1964, zaliczając wówczas 38 występów. W 1964 r. uczestniczył w dwumeczu z USA. Został odznaczony m. in. brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. W Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 r. wziął udział jako członek narodowej drużyny koszykówki. W eliminacjach Polacy pokonali reprezentacje Węgier 56:53, Japonii 81:57, Włoch 61:58 i Kanady 74:69, przegrali natomiast z Meksykiem 70:71, Puerto-Rico 60:66 i ZSRR 63:74. Zająwszy trzecie miejsce w grupie, biało-czerwoni musieli zadowolić się walką o miejsca 5-8. W tej fazie turnieju Polacy wygrali z Urugwajem 82:69, po czym ulegli Włochom 59:79 i ostatecznie zajęli szóste miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 159.
• Michniak M., Pawłowski A., Świętokrzyski Leksykon Sportowy, Kielce 2002, s. 19.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 34.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 863.
• Romański S., Czarodzieje z Bielan, APS 14, 1962, s. 24.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004,  s. 109.
• Tuszyński B., Kurzyński H., Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon polskich olimpijczyków 1924-2010, Warszawa 2010, s. 323, 324.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 34.
   

HANNA KRYSTYNA BUSZ – PRZELASKOWSKA (1940--) polska siatkarka, reprezentantka Polski, mistrzyni Polski, rezerwowa podczas Igrzysk Olimpijskich w Tokio (1964). Urodziła się 23 listopada 1940 w Poznaniu. W 1962 ukończyła studia ogrodnicze w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W latach 1956-1966 występowała w AZS-AWF Warszawa. Z warszawskim klubem zdobyła siedem razy mistrzostwo Polski (1958, 1960, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966) i dwa razy wicemistrzostwo Polski (1959, 1961). W reprezentacji Polski zadebiutowała 6 kwietnia 1962 w towarzyskim spotkaniu z ZSRR, a ostatni raz wystąpiła 9 marca 1968 w towarzyskim spotkaniu z Holandią. Łącznie w biało-czerwonych barwach wystąpiła 41 razy. Nigdy nie wystąpiła w turnieju rangi mistrzowskiej. Na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio (1964) była rezerwową, nie wyjechała jednak do Japonii z drużyną.

Bibliografia:

• Tuszyński B., Kurzyński H., Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon polskich olimpijczyków 1924-2010, Warszawa 2010, s. 819.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001.
• Wirszyłło R. (red.), 50 lat piłki siatkowej AZS Warszawa 1924-1974, Warszawa 1989.

 

KRYSTYNA CZAJKOWSKA – RAWSKA (1936--) trener, wielokrotna reprezentantka Polski w siatkówce, zdobywczyni brązowych medali olimpijskich w Tokio (1964) i Meksyku (1968). Urodziła się 25 kwietnia 1936 w Sosnowcu jako córka Antoniego i Wandy Klimczak. Ukończyła miejscowe Kolejowe Technikum Ekonomiczne (1953), a następnie warszawską AWF (1957), gdzie otrzymała tytuł magistra wychowania fizycznego. Po zakończeniu długiej kariery zawodniczej pracował jako trenerka „Płomienia” Milowice. Przygodę ze sportem zaczynała od lekkoatletyki, jednak największą sławę zdobyła jako zawodniczka siatkówki. Grała w „Górniku” Katowice (1953-1954), AZS-AWF Warszawa (1954-1966) i „Kolejarzu” Katowice (1967-1968). Punktem zwrotnym w jej karierze sportowej stało się przyjęcie na dzienne studia w bielańskiej uczelni, gdzie dostrzeżono jej nieprzeciętny talent przy siatce. Była wszechstronna, umiała atakować i bronić, grała efektownie i skutecznie, potrafiła organizować i mobilizować koleżanki do wspólnej walki o wynik. Umiała zdobyć sympatię partnerek z drużyny i widzów, szczególnie ich męskiej części. Wraz z drużyną AZS-AWF Warszawa ośmiokrotnie zdobywała złoty medal Mistrzostw Polski (1955-1958, 1960, 1962-1964), do tego po jednym razie srebrny (1961) i brązowy (1954). W Pucharze Europy Mistrzów Krajowych dwukrotnie pomogła wywalczyć drugie miejsce (1960/61 i 1962/63). W latach 1955-1968 reprezentowała narodowe barwy Polski aż 228 razy. Była filarem drużyny, która zdobyła brązowy medal na Mistrzostwach Świata w Moskwie w 1962 r. oraz finalistką Mistrzostw Świata w Rio de Janeiro w 1960 r., gdzie Polki zajęły czwarte miejsce. Trzykrotnie stawała na podium podczas Mistrzostw Europy – najpierw na najniższym stopniu w Pradze w 1958 r., później zaś na środkowym w Konstancy w 1963 r. i w Izmirze w 1967 r. Po latach na pytanie dziennikarza, co było kluczem do zdobycia dwóch brązowych medali olimpijskich?, odpowiedziała: „Stanowiłyśmy rodzinę, na boisku i poza nim. Jeżeli któraś z nas zepsuła kilka piłek, to pocieszałyśmy ją i zachęcałyśmy do dalszej walki. Obowiązywała zasada: jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”. Jako trenerka „Płomienia” Milowice, czterokrotnie doprowadziła swą drużynę do tytułu mistrzyń Polski (1973/74, 1974/75 1978/79 i 1979/80). Została odznaczona tytułem Zasłużonej Mistrzyni Sportu, a także m.in. Srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe, Złotym Krzyżem Zasługi oraz wyróżniona przez PKOl nagrodą Fair Play (1968). Po zakończeniu kariery współorganizowała towarzyskie spotkania siatkarek – medalistek olimpijskich z Tokio i Meksyku. Jako zawodniczka narodowej drużyny siatkówki brała udział w dwóch Igrzyskach Olimpijskich. W Tokio w 1964 r. Polki wygrały po 3:0 z USA, Koreą Południową i Rumunią, doznały natomiast porażek w meczach z ZSRR 0:3 i Japonią 1:3, co pozwoliło im zająć w turnieju trzecie miejsce i cieszyć się brązowym medalem. Cztery lata później w Meksyku, Czajkowska wystąpiła już w roli kapitana biało-czerwonych. Po zwycięstwach nad Koreą Południową 3:2, USA 3:0, Meksykiem 3:2, Czechosłowacją 3:0 oraz Peru 3:1, a także po porażkach z ZSRR 0:3 i Japonią 0:3 nasze zawodniczki zostały sklasyfikowane na trzecim miejscu, broniąc w ten sposób brązowy medal olimpijski.

Bibliografia:

• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 122, 123.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 174.
• Klimontowicz W., Ruch olimpijski na terenie Śląska i Zagłębia (leksykon). Olimpijczycy 1924-1994, Katowice 1996, s. 53.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 175 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 52.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, [w:] APS 5-6/1964 (28-29), s. 36.
• (-), [w:] Cieśliński J. (red.), Iskier przewodnik sportowy, Warszawa 1976, s. 606, 607.

 

BOGUSŁAW GIERAJEWSKI (1937--) → Patrz Igrzyska w 1960 r.

 

SZCZEPAN GRAJCZYK (1931--) → Patrz Igrzyska w 1960 r.  

 

JAROSŁAWA JÓŹWIAKOWSKA – BIEDA – RINGER – ZDUNKIEWICZ (1937--) → Patrz Igrzyska w 1960 r.

 

STANISŁAW JÓZEF KOZERA (1943--) ślusarz, sternik wioślarskich osad wrocławskich, mistrz Polski, brązowy medalista ME, olimpijczyk z Tokio (1964). Urodził się 27 stycznia 1943 w Trzebini jako syn Józefa Stanisława i Joanny Pstruchy. Po ukończeniu zasadniczej szkoły zawodowej zdobył zawód ślusarza. Mieszka we Wrocławiu. W latach 1958-1967 trenował wioślarstwo w barwach AZS Wrocław, zwykle – ze względu na warunki fizyczne (wzrost 163 cm, waga 50 kg) – pełniąc funkcję sternika. Trzykrotnie triumfował w Mistrzostwach Polski w dwójkach ze sternikiem. Był sternikiem reprezentacyjnej „dryndy” w której składzie (z K. Naskręckim i M. Siejkowskim) wywalczył brązowy medal Mistrzostw Europy w Amsterdamie w 1964 r. Został uhonorowany tytułem Mistrza Sportu, otrzymał również m. in. brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 r. startował jako sternik w konkursie wioślarskich dwójek ze sternikiem, razem z K. Naskręckim i M. Siejkowskim. Polacy zwyciężyli w wyścigu eliminacyjnym, ale podczas finału dopłynęli na metę jako ostatni z sześciu osad.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 239.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 67, 81.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 130, 131.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 866.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 441.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 42.

 

KRYSTYNA KRUPA – MALINOWSKA (1939--) ps. „Krupienko”, pracownik naukowy, siatkarka gdańskiego AZS, medalistka mistrzostw świata i Europy, brązowa medalistka IO w Tokio (1964) i Meksyku (1968). Urodziła się 15 stycznia 1939 w Wyszkach koło Bielska Podlaskiego (woj. białostockie) jako córka Juliana i Antoniny Charko. Jako szesnastolatka zdała maturę w Liceum Ogólnokształcącym im. T. Kościuszki w Bielsku Podlaskim, następnie rozpoczęła naukę na Wydziale Budowy Okrętów Politechniki Gdańskiej, skąd przeniosła się na Wydział Ekonomiki Portów Morskich Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie, który ukończyła w 1963 r. Po ukończeniu studiów przez wiele lat pracowała w Centrum Naukowo-Technicznym DOKP Gdańsk.  Sport polubiła już w szkole średniej, nic więc dziwnego, że wkrótce po rozpoczęciu studiów na Wybrzeżu zapisała się do gdańskiego AZS. Szybko opuściła bramkę w drużynie piłki ręcznej u trenera Aleksandra Bereśniewicza na rzecz miejsca pod siatką u wielkiego entuzjasty siatkówki, absolwenta warszawskiej AWF trenera Janusza Badory. Wiele mu zawdzięcza. Przez piętnaście lat (1955-1970) występowała w barwach AZS Gdańsk. Szybko awansowała do kadry narodowej, zaliczając w latach 1962-1968 131 występów w reprezentacji Polski. Wraz z koleżankami dwukrotnie zdobyła srebrne medale Mistrzostw Europy, w Konstancy w 1963 r. i w Izmirze w 1967 r., a także brązowy medal Mistrzostw Świata w Moskwie w 1962 r. Otrzymała tytuł Zasłużonej Mistrzyni Sportu, była też wielokrotnie odznaczana, m.in. trzykrotnie srebrnym i brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim OOP. Jak sama stwierdziła po latach: „Zacznijmy od sportu. Uczynił on z dziewczyny średnio zdolnej, z dalekiej wsi (koło Bielska Podlaskiego), rzuconej na studia do Gdańska, a więc w wielki świat bardzo dużo. Z nieobytej w studentkę. I pora była też piękna, jeżeli chodzi o sport akademicki, kluby AZS, było to grono, które jeszcze nie handlowało płaszczami ortalionowymi etc., a «paczki» były znakomite. Już wtedy sport akademicki rozszerzał, a przez różnorodność uczelni w Gdańsku czynił edukację wszechstronniejszą. Na tej bazie tworzyły się charaktery osób wykraczające zainteresowaniami poza pracę zawodową. Dzisiaj, gdy dawne czasy opiewa Pan Tomaszewski, coraz częściej wydaje mi się czy w dzisiejszych czasach nie wrócić do tamtych starych zasad. I chociaż jest to prawie niemożliwe – marzenia są przecież dla ludzi. A olimpizm to właśnie jest to «ponad». A Olimpijczyk to brzmi pięknie. A dzisiaj, choć emerytka i klęski (śmierć 19-letniego syna) pracuję ze wszystkich sił. Gdy widzę (raz na rok) swe koleżanki z siatki z tamtych lat – cieszę się ich zaradnością, mądrością, przyjaźnią”. Jako zawodniczka narodowej drużyny siatkówki dwukrotnie wystąpiła na Igrzyskach Olimpijskich. W Tokio w 1964 r. Polki wygrały po 3:0 z USA, Koreą Południową i Rumunią, doznały natomiast porażek w meczach z ZSRR 0:3 i Japonią 1:3, co pozwoliło im zająć w turnieju trzecie miejsce i cieszyć się brązowym medalem. – „To było niezapomniane przeżycie – wspominała Krystyna Krupowa. – Wielka impreza w pięknych obiektach, dobra atmosfera, organizacja jak w zegarku. Proszę sobie wyobrazić, że jak odjazd autokaru na zawody zapowiedziany był na godzinę jedenastą, to minutę po tym czasie trzeba już była organizować inny środek transportu. Tak było ze wszystkim. Polska ekipa była bardzo zgrana. Kibicowaliśmy sobie nawzajem i cieszyli sukcesami naszych rodaków. (...) Polskich olimpijczyków witano w Warszawie z honorami. Przyjmowani byli przez dostojnik partyjnych i państwowych. Władysław Gomułka ściskał dłonie i dziękował. Przewodniczący Rady Państwa i Prezes Rady Ministrów też gratulowali i dziękowali, ale oprócz tego medalistom wręczali nagrody pieniężne. Za medal brązowy każdy z dostojników dał po 5 tysięcy złotych! To nie był majątek, ale łącznie równowartość około czterech średnich pensji”. Cztery lata później w Meksyku, po zwycięstwach nad Koreą Południową 3:2, USA 3:0, Meksykiem 3:2, Czechosłowacją 3:0 oraz Peru 3:1, a także po porażkach z ZSRR 0:3 i Japonią 0:3 nasze zawodniczki ponownie zostały sklasyfikowane na trzecim miejscu, broniąc w ten sposób brązowy medal olimpijski.

Bibliografia:

• Andrzejewski M., KRUPA-MALINOWSKA KRYSTYNA, [w:]  [https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=KRUPA-MALINOWSKA_KRYSTYNA] [dostęp 15.09.2018]
• Badora J., Wyrwane z pamięci, [w:] (red.) Rybicki J., Sport i indeks w życiorysach, Gdańsk 2008, s. 69-73.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 428, 429.
• Gebert J., Poczet Olimpijczyków Ziemi Gdańskiej, Gdańsk 1996, s. 57-63.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 243.
• Janikowski P., Krystyna Malinowska-Krupowa szlachetna jak sport, [w:] Rybicki J., Sport i indeks w życiorysach, Gdańsk 2008, s. 127-133.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 175 i dalsze.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s. 45, 46.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 135, 136.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 36.

 

BARBARA LERCZAK – JANISZEWSKA – SOBOTTA (1936-2000) → Patrz Igrzyska w 1960 r.

 

MARIAN LESZCZYŃSKI (1936--) ps. „Fred”, elektryk, wioślarz z Wrocławia, uczestnik MŚ, finalista ME, olimpijczyk z Tokio (1964), finalista w czwórkach ze sternikiem. Urodził się 8 grudnia 1936 w Łopatynie, w przedwojennym województwie tarnopolskim. Ukończył Liceum Ogólnokształcące. Pracował jako elektryk. Swą karierę sportową związał z wioślarstwem, które trenował w „Starcie” Warszawa, CWKS Bydgoszcz i AZS Wrocław. W latach 1958-1967 trzynaście razy stawał na najwyższym miejscu podium Mistrzostw Polski, triumfując w czwórkach bez i ze sternikiem oraz w ósemkach. Dwukrotnie wystąpił w finałach Mistrzostw Świata – w Lucernie w 1962 r. zajął czwarte miejsce w czwórce ze sternikiem (wspólnie z S. Grajczykiem, R. Lubickim, A. Nowaczykiem i sternikiem J. Pawłowskim), a w Bled w 1966 r. w tej samej konkurencji dziewiąte (razem z R. Lubickim, M. Siejkowskim, M. Szypułą i sternikiem J. Pawłowskim). Był również kilkukrotnym finalistą Mistrzostw Europy. W Macon w 1959 r. zajął piąte miejsce w ósemkach, w Kopenhadze w 1963 r. i w Amsterdamie w 1964 r. czwórka ze sternikiem, w której płynął Leszczyński, została sklasyfikowana jako czwarta, natomiast w Duisburgu w 1965 r. jako piąta. Wybitne osiągnięcia przyniosły mu tytuł Mistrz Sportu, jak również kilka odznaczeń, m.in. brązowy Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio wystąpił ze Szczepanem Grajczykiem, Ryszardem Lubickim, Andrzejem Nowaczykiem i (sternikiem) Jerzym Pawłowskim w czwórkach ze sternikiem. Po niezbyt fortunnym początku (trzecie miejsce w eliminacjach), nasza osada przeszła przez repasaże i dotarła do finału konkursu, w którym zajęła ostatnie, szóste miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 256.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 64, 66, 67, 81, 91.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 151.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 866.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 42, 53.
• Tuszyński B., Kurzyński H., Leksykon olimpijczyków polskich 1924-2006, Warszawa 2007.

 

WOJCIECH LIPOŃSKI (1942--) profesor, anglista, historyk sportu, lekkoatleta i olimpijczyk. Urodził się 16 grudnia 1942 w Sosnowcu. Studiował w Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego w Poznaniu, w której w 1967 r. uzyskał tytuł magistra. W życiu zawodowym poświęcił się karierze naukowca – w 1972 r. obronił doktorat, w 1977 r. habilitował się, w 1995 r. uzyskał profesurę. Pracował na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, gdzie w latach 1978-2013 stał na czele Zakładu Stosunków Kulturalnych Polsko-Anglosaskich, a także w Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu, gdzie w latach 2001-2014 kierował Pracownią (później Zakładem) Olimpizmu i Etnologii Sportu. W latach 2001-2004 wchodził w skład Prezydium Komitetu Neofilologicznego Polskiej Akademii Nauk. Wykładał na wielu uczelniach zagranicznych, m.in. State University of Florida w Gainesville (USA) i Hanyang (Korea Płd.), pracował także jako wykładowca i supervising professor w Międzynarodowej Akademii Olimpijskiej. Dwukrotnie otrzymał Indywidualną Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej: w 1995 za książkę „Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich”, a w 2004 za całokształt działalności sportowej oraz liczne publikacje. Dwukrotnie w 2004 i 2012 został też wyróżniony Złotym Wawrzynem Polskiego Komitetu Olimpijskiego w dziedzinie literatury historycznej związanej ze sportem. Do najważniejszych publikacji autorstwa prof. Lipońskiego należą, oprócz wspomnianych „Narodzin...”: „Polacy na olimpiadach” (Poznań 2000 i 2008), „Dzieje kultury brytyjskiej” (Warszawa 2003), „Historia Sportu” (PWN 2012). Obecnie pozostaje związany z UAM jako emerytowany profesor senior tej uczelni. Uprawiał lekkoatletykę w szeregach AZS Poznań, osiągając najlepsze rezultaty w biegach  sprinterskich, szczególnie na dystansie 400 m. W 1964 dwukrotnie przyczynił się do ustanowienia rekordów Polski, biegnąc na drugiej zmianie sztafety 4x400 metrów. Trzykrotnie zdobył brązowe medale mistrzostw Polski – w 1964 w sztafecie 4x400 m, a w 1965 w biegu na 400 metrów i w sztafecie 4x100 metrów. Podczas Pucharu Europy 12 września 1965 w Stuttgarcie zajął drugie miejsce w sztafecie 4x400 m. Odnotował też wiele znakomitych indywidualnych występów, m.in. podczas mityngu w Zurychu (29 czerwca 1965), gdzie w biegu na 400 m zajął drugie miejsce z czasem 47,1 s, wyprzedzając ówczesnego mistrza olimpijskiego Michaela Larrabee'ego.

Bibliografia:

• Kurzyński H., Pietkiewicz S., Rozum J., Wołejko T., Historia Finałów Lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1920-2007. Konkurencje męskie, Szczecin/Warszawa 2008, s. 339.
• Wryk R., 90 lat Akademickiego Związku Sportowego w Poznaniu, Poznań 2009, s. 49.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 33.
• (-), Wojciech Lipoński, [w:] [https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojciech_Lipo%C5%84ski] [dostęp 25.11.2018]
   

RYSZARD LUBICKI (1936-2003), technolog, wioślarz, reprezentant Polski w czwórce ze sternikiem, finalista IO w Tokio w 1964 r. Urodził się 3 września 1936 w Mikaszewicach (współczesny Białoruś) jako syn Stanisława i Eugenii Lisowskiej. Ukończył Technikum Mechaniczne w Bydgoszczy. Przez wiele lat mieszkał w Kazimierzu Dolnym. Był działaczem Komisji Historycznej PZTW, a także członkiem Krajowej Rady Towarzystw Regionalnych. Zmarł w Lublinie 28 stycznia 2003. Początkowo występował w barwach KKW i „Zawiszy” Bydgoszcz, jednak jego kariera rozkwitła, gdy został wioślarzem AZS Wrocław (1957-1970). W klubie tym, a później również i w kadrze, doskonalił formę pod okiem Zbigniewa Schwarzera. W latach 1960-1967 zdobył jedenaście złotych medali Mistrzostw Polski w czwórce ze sternikiem, czwórce bez sternika i ósemce. Podczas Mistrzostw Europy, startując w zawodach czwórek ze sternikiem, trzykrotnie otarł się o podium – osady z jego udziałem zajmowały czwarte miejsca w Kopenhadze w 1963 r., w Amsterdamie w 1964 r. i w Duisburgu w 1965 r. Podobnym rezultatem zakończył się jego start w Mistrzostwach Świata w Lucernie w 1962 r.; cztery lata później w Bled polska czwórka ze sternikiem została natomiast sklasyfikowana na dziewiątym miejscu. Otrzymał tytuł Mistrza Sportu, ponadto był odznaczony m. in. brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio wystąpił ze Szczepanem Grajczykiem, Marianem Leszczyńskim, Andrzejem Nowaczykiem i (sternikiem) Jerzym Pawłowskim w czwórkach ze sternikiem. Po niezbyt fortunnym początku (trzecie miejsce w eliminacjach), nasza osada przeszła przez repasaże i dotarła do finału konkursu, w którym zajęła ostatnie, szóste miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 259.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 66, 67, 81, 91.
• Lipski J., Krychowski A., Powała-Niedźwiecki M., Chmura T. (oprac.), Olimpijczycy Lubelszczyzny, Lublin 2006, s. 40.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 154.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 866.
• Szafkowski Z., Polscy olimpijczycy wywodzący się z kresów wschodnich, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Kultura Fizyczna, nr 3, 2000, s. 60.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 42, 53.

 

JADWIGA MARKO – KSIĄŻEK (1939--) nauczycielka akademicka, trenerka, siatkarka z Gdańska, zawodniczka AZS-AWF Warszawa, dwukrotna brązowa medalistka olimpijska z Tokio (1964) i Meksyku (1968). Urodziła się 6 kwietnia 1939 w Zelwie (powiat Wołkowysk) w rodzinie kolejarskiej jako córka Konstantego. W 1957 r. ukończyła Liceum Ogólnokształcące w Pruszczu Gdańskim, następnie rozpoczęła studia w warszawskiej AWF, gdzie w 1968 r. otrzymała tytuł magistra wychowania fizycznego. Pracowała jako nauczyciel akademicki w AWF Gdańsk oraz jako trenerka. Mieszka w Gdańsku Przymorze. Wysoką (178 cm, 68 kg), ładną i zgrabną dziewczynę „odkrył” dla sportu na szkolnym boisku Otton Welter, działacz, kibic i miłośnik siatkówki z Pruszcza Gdańskiego. Początkowo trafiła pod siatkę do Elżbiety Kurtzowej w „Gedanii” Gdynia, jednak prawdziwą karierę zawodniczą rozpoczęła w bielańskiej AWF. Wraz z koleżankami z AZS-AWF trzykrotnie wywalczyła tytuł mistrzyń Polski, triumfując w lidze w latach 1964-1966. Wcześniej, bo w 1959 r. trafiła też do reprezentacji narodowej. W 1960 r. na Mistrzostwach Świata w Brazylii, gdzie Polki wywalczyły czwarte miejsce, okazała się nie tylko jedną z najlepiej i najskuteczniej atakujących zawodniczek imprezy, ale też na zawsze pożegnała się z kompleksem za wysokiej „dziewczyny-chudzielca”, zdobywając tytuł miss MŚ 1960. Na MŚ w Moskwie w 1962 r. zdobyła wraz z koleżankami brązowy medal, a na ME w Konstancy rok później – srebrny. Reprezentacyjną karierę zakończyła dopiero w 1969 r., w sumie mając na koncie 144 występy w barwach narodowych. Na Igrzyskach Olimpijskich debiutowała w Tokio w 1964 r. Okazała się podporą drużyny, która po zwycięstwach nad USA 3:0, Koreą Południową 3:0, Rumunią 3:0 oraz porażkach z ZSRR 0:3 i Japonią 1:3 (Polki, jako jedyne podczas całych igrzysk, „urwały” seta przyszłym mistrzyniom olimpijskim) zajęła w turnieju trzecie, „brązowe” miejsce. O wyśmienitej formie Jadwigi Marko najlepiej świadczy jej wyczyn w meczu z USA, kiedy w drugim secie zdobyła pod rząd dziesięć punktów bezpośrednio z zagrywki (tzw. asów serwisowych)! Po raz drugi stanęła do olimpijskiej rywalizacji na Igrzyskach w Meksyku w 1968 r. Nasze siatkarki zwyciężyły wówczas w meczach z Koreą Południową 3:2, USA 3:0, Meksykiem 3:2, Czechosłowacją 3:0 oraz Peru 3:1, przegrały natomiast z ZSRR 0:3 i Japonią 0:3, co pozwoliło im zająć trzecie miejsce i obronić brązowy medal. Sama Jadwiga Marko tak wspominała te występy: „O Tokio nie potrafię mówić spokojnie, bez ściskającego gardło wzruszenia. Meksyk był mimo swojego wspaniałego kolorytu smutniejszy. Może dlatego, że grałam niewiele, że nie czułam się tak jak w Tokio, jedną z bohaterek, lecz jedynie okruchem z bezimiennego tłumu olimpijczyków, przyglądających się zmaganiom najlepszych. Ale chyba nie tylko dlatego. Przede wszystkim atmosfera w zespole była zupełnie inna i jedynie wielki takt i rozsądek Krysi Czajkowskiej, wówczas kapitana drużyny, sprawił, że wszystko to trzymało się jakoś kupy i że w końcu wymęczyłyśmy ten medal”.

Bibliografia:

• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 548, 549.
• Gebert J., Poczet Olimpijczyków Ziemi Gdańskiej, Gdańsk 1996, s. 57-63.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 269.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 175 i dalsze.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  54, 55.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 166.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 99.
• Szafkowski Z., Polscy olimpijczycy wywodzący się z kresów wschodnich, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Kultura Fizyczna, nr 3, 2000, s. 61.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 36.

 

KAZIMIERZ TADEUSZ NASKRĘCKI (1938-) ps. „Lala”, magister wychowania fizycznego, trener, wioślarz klubów kaliskich i wrocławskich, olimpijczyk z Tokio (1964). Urodził się 4 marca 1938 w Kaliszu jako syn Stefana i Józefy Pijaś. Po zdaniu w 1955 r. matury w miejscowym I Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Asnyka, rozpoczął studia w Akademii Rolniczej we Wrocławiu, które jednak porzucił na rzecz nauki w położonej w tym samym mieście WSWF; w tej ostatniej uczelni otrzymał w 1966 r. tytuł magistra wychowania fizycznego. W późniejszych latach pracował jako szkoleniowiec klasy mistrzowskiej, m.in., w latach 1969-1975 był trenerem kadry narodowej. Szkoląc wioślarzy – nieistniejącego już – wrocławskiego „Dolmelu”, doprowadził tamtejszą ósemkę do mistrzostwa Polski. Jeszcze w 2012 r., a więc w 74 roku życia, wciąż trenował adeptów wioślarstwa w „Gople” Kruszwica. Mieszka we Wrocławiu. Jego kariera sportowa zamyka się w latach 1956-1967, w trakcie których uprawiał wioślarstwo – początkowo w barwach Kaliskiego Towarzystwa Wioślarskiego, następnie AZS Wrocław, a w okresie służby wojskowej w „Zawiszy” Bydgoszcz. Pierwsze szlify zdobywał pod okiem trenera Mieczysława Żyto, później zaś, zarówno w klubie i kadrze, był podopiecznym Zbigniewa Schwarzera. Już po pierwszym roku treningów został mistrzem Polski juniorów w ósemce. Do 1967 r. dwanaście razy zdobywał tytuły wioślarskiego mistrza Polski w dwójce bez i ze sternikiem. Wielokrotnie uczestniczył w finałach Mistrzostw Europy – w Poznaniu w 1958 r. zajął piąte miejsce w czwórkach ze sternikiem, rok później w Macon to samo miejsce w ósemkach, podczas gdy w Duisburgu w 1965 r. był ósmy w dwójkach ze sternikiem.  Największy sukces odniósł na ME w Amsterdamie w 1964 r., kiedy – jako szlakowy dwójki ze sternikiem – wywalczył miejsce brązowy medal w dwójkach ze sternikiem, wiosłując wespół z Marianem Siejkowskim, a słuchając rozkazów i pokrzykiwań Stanisława Kozery. Dwukrotnie dotarł też do finałów Mistrzostw Świata w Lucernie w 1962 r., zajmując czwarte i szóste miejsce odpowiednio w dwójce bez sternika oraz dwójce ze sternikiem. Za swe zasługi został uhonorowany tytułem Zasłużonego Mistrza Sportu, a także m.in. brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. „Może to nieskromnie zabrzmi, ale (...) byłem dużym fighterem. Zawsze [wiosłowałem] do wyczerpania maksymalnego”, podsumował swą zawodniczą karierę pan Kazimierz. Na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 r. startował w konkursie wioślarskich dwójek ze sternikiem, razem z M. Siejkowskim i (sternikiem) S. Kozerą. Jak sam wspomina: „Zajęliśmy tam ostatnie miejsce w finale. No, niech będzie, że szóste. Lepiej brzmi. Warunki były nierówne, z jednej strony wiał boczny, przeciwny wiatr i już po naszym zejściu na wodę przesunięto finałowy bieg o 1,5 godziny. A tylko nasza osada na tę wodę zeszła. I myśmy się tak gotowali, bo wrócić już nie można było. Stres, nie wiadomo o co chodzi, trenerzy też zgłupieli. No i start wypadł w naszym największym oklapnięciu psychicznym, nie nawiązaliśmy walki, choć do finału dotarliśmy z bardzo dobrym czasem”. Skądinąd tor w Tokio był rzeczywiście prowizoryczny, z jednym brzegiem pionowym i betonowym z fabryczną zabudową, drugim zaś zupełnie odsłoniętym. Stąd krzywdzące jednych, a innych faworyzujące wiatry. Także ówczesny trener Zbigniew Schwarzer ocenił olimpijskie regaty w Tokio jako najbardziej nerwowe w całej swojej karierze.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 279.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 64, 67, 81, 91.
• Koerber W., Kazimierz Naskręcki – Fighter, który wiosłował do wyczerpania maksymalnego, Gazeta Wrocławska, 8.01.2012.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 178.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 866.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 441.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 43, 54, 71.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 35.
• (-), 25 lat AZS Wrocław. Akademickie Mistrzostwa Polski, jesień 1970, Wrocław 1970, s. 20.

 

WŁADYSŁAW NIKICIUK (1940--) nauczyciel wf, trener, czołowy oszczepnik Polski lat sześćdziesiątych, medalista mistrzostw Europy, olimpijczyk z Tokio (1964) i Meksyku (1968). Urodził się 9 marca 1940 w Dziewiątkach (powiat Wołkowysk) w kolejarskiej rodzinie Anatoliusza i Anastazji. Ukończył I Liceum Ogólnokształcące w Białymstoku (1960), a następnie Akademię Wychowania Fizycznego w Warszawie, gdzie w 1967 r. otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego. Pracował jako nauczyciel wf-u i trener, m.in. szkolił oszczepników warszawskiej „Gwardii”. Mieszka  Warszawie. Karierę lekkoatletyczną rozpoczął w białostockich klubach „Spójni” (1955-1956) i „Jagielonii” (1957-1960), następnie występował w barwach AZS-u Warszawa (1961-1965), „Wybrzeża” Gdańsk (1966), wreszcie „Gwardii” Warszawa (1967-1973). Specjalizował się w rzucie oszczepem; dostawszy się do kadry narodowej swe umiejętności rozwijał pod okiem trenera Zygmunta Szelesta. W swej koronnej konkurencji siedmiokrotnie zdobywał tytuł mistrza Polski (1962, 1964, 1967, 1968, 1970, 1971, 1973), udało mu się również pobić rekord świata juniorów (1959), a także rekord kraju (86.10 m), czego dokonał 23 czerwca 1968 w Säärijärvi. W latach 1959-1973 dwadzieścia osiem razy reprezentował Polskę w meczach międzypaństwowych, odnosząc w ich trakcie dziewięć zwycięstw indywidualnych. Był czterokrotnym uczestnikiem Mistrzostw Europy (1962, 1966, 1969, 1971), w trakcie których dwa razy stawał na podium – w Belgradzie w 1962 r. wywalczył brązowy medal, a cztery lata później w Budapeszcie srebrny. W 1967 i 1970 r. zakwalifikował się do finału Pucharu Europy, przy czym podczas swego drugiego występu zajął pierwsze miejsce z wynikiem 82.46 m. Jego osiągnięcia przyniosły mu tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu. Dwukrotnie wziął udział w rywalizacji olimpijskiej, za każdym razem docierając do finału konkursu. W czasie igrzysk w Tokio w 1964 r., cisnął oszczepem na odległość 73.11 m, co dało mu, w gronie dwunastu finalistów, dziewiąte miejsce. Cztery lata później w Meksyku był o włos od medalu, zajmując czwarte miejsce z wynikiem 85.70 m.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 281, 282.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 48, 346.
• zur Megede E., Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, Bd. 2: 1948-1968, Berlin 1970, s. 286, 287, 370, 371.

• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 181.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004,  s. 135, 136.

• Szafkowski Z., Polscy olimpijczycy wywodzący się z kresów wschodnich, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Kultura Fizyczna, nr 3, 2000, s. 62.
• Szymonek J., Rozum J., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Rzut oszczepem mężczyzn, Warszawa 1984, s. 172.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 33.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 75, 109, 119, 123, 138, 157.

 

ANDRZEJ JAROSŁAW NOWACZYK (1939--) kreślarz, wioślarz, członek osady czwórki ze sternikiem, która wystąpiła w finale olimpijskim w Tokio (1964). Urodził się 3 marca 1939 w Poznaniu jako syn Józefa i Franciszki Walentyny Skibińskiej. Ukończył miejscowe Technikum Mechaniczne, zdobywając zawód kreślarza. Wioślarstwo uprawiał w barwach „KW 04” Poznań, „Zawiszy” Bydgoszcz i AZS Wrocław (1960-1967). W latach 1960-1967 czternaście razy triumfował w Mistrzostwach Polski w czwórce ze sternikiem i bez sternika oraz w ósemce. Trzykrotnie wystąpił w finałach ME w czwórce ze sternikiem, za każdym razem ocierając się o podium – był czwarty w Kopenhadze w 1963 r., w Amsterdamie w 1964 r. i w Duisburgu w 1965 r. Również na MŚ w Lucernie w 1962 r. zajął w  czwórce ze sternikiem czwarte miejsce. Został uhonorowany tytułem Mistrza Sportu, otrzymał m.in. brązowy Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Mieszka w Kanadzie. Na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio wystąpił w turnieju czwórek ze sternikiem, u boku Szczepana Grajczyka, Mariana Leszczyńskiego, Ryszarda Lubickiego i (sternika) Jerzego Pawłowskiego. Po niezbyt fortunnym początku (trzecie miejsce w eliminacjach), nasza osada przeszła przez repasaże i dotarła do finału konkursu, w którym zajęła ostatnie, szóste miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 282.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 66, 67, 81, 91.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 182.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 866.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 43, 54.

 

JERZY PAWŁOWSKI (1935--) ps. „Pepeł”, inżynier, wioślarz wrocławskiego AZS, sternik na IO w Tokio (1964). Urodził się 2 czerwca 1935 w Radzyniu Podlaskim. Ukończył studia na Politechnice Wrocławskiej, gdzie otrzymał tytuł inżyniera urządzeń sanitarnych. Mieszka we Wrocławiu. Sławę sportową zdobył jako sternik osad wioślarskich, kierując łodzią i motywując swych  kolegów przy wiosłach. Startował w barwach AZS Wrocław, w którym to klubie rozwijał umiejętności pod okiem Zbigniewa Schwarzera. W latach 1957-1967 sterowane przez niego osady dwunastokrotnie triumfowały w Mistrzostwach Polski. Wielokrotnie reprezentował barwy narodowe – na Mistrzostwach Europy w Macon w 1959 r. zajął piąte miejsce w ósemkach, a w Kopenhadze w 1963 r., Amsterdamie w 1964 r. i w Duisburgu w 1965 r. czwarte w czwórach ze sternikiem. W tej ostatniej konkurencji dwukrotnie dotarł do finałów Mistrzostw Świata, zajmując w Lucernie w 1962 r. miejsce czwarte, a w Bled w 1966 r. – dziewiąte. Za całokształt dokonań sportowych otrzymał tytuł Mistrza Sportu. Na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio wystąpił w turnieju czwórek ze sternikiem, u boku Szczepana Grajczyka, Mariana Leszczyńskiego, Ryszarda Lubickiego i Andrzeja Nowaczyka. Po niezbyt fortunnym początku (trzecie miejsce w eliminacjach), polska osada przeszła przez repasaże i dotarła do finału konkursu, w którym zajęła ostatnie, szóste miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 296.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 64, 67, 81, 91.
• Lipski J., Krychowski A., Powała-Niedźwiecki M., Chmura T. (oprac.), Olimpijczycy Lubelszczyzny, Lublin 2006, s. 40.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 199.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 866.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 43, 55.

 

ANDRZEJ MIECZYSŁAW PERKA (1941--) nauczyciel wf, koszykarz warszawskiego AZS, mistrz Polski, brązowy medalista ME, olimpijczyk z Tokio (1964). Urodził się 16 lutego 1941 w Warszawie jako syn Tadeusza Stefana i Eufrozyny Kaczaluk. Po ukończeniu studiów w stołecznej AWF, otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego i uprawnienia trenera II klasy. Mieszka w Luksemburgu. Przygodę ze sportem rozpoczął w 1955 r. w klubie „Tęcza” Warszawa. W 1959 r. przeszedł do stołecznego AZS-AWF, w którym, trenowany przez Zygmunta Olesiewicza, wyrósł na jednego z czołowych koszykarzy klubu. Zwykle grał na pozycji obrońcy, był jednak dynamiczny w szybkim ataku, a przy tym celnie rzucał z dalszych odległości. W sezonie 1966/1967 r. wraz z resztą „Czarodziejów z Bielan” zdobył tytuł mistrza Polski. Grał również w reprezentacji, w której wszelako uchodził za zawodnika „drugiego planu”. Na Mistrzostwach Europy w Moskwie w 1965 r. zdobył brązowy medal. Ogółem, w latach 1959-1965, rozegrał 78 spotkań w barwach narodowych, w trakcie których zdobył 158 pkt. Jego dokonania przyniosły mu tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu. Karierę zawodniczą zakończył w 1971 r. W Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 r. wziął udział jako członek narodowej drużyny koszykówki. W eliminacjach Polacy pokonali reprezentacje Węgier 56:53, Japonii 81:57, Włoch 61:58 i Kanady 74:69, przegrali natomiast z Meksykiem 70:71, Puerto-Rico 60:66 i ZSRR 63:74. Zająwszy trzecie miejsce w grupie, biało-czerwoni musieli zadowolić się walką o miejsca 5-8. W tej fazie turnieju Polacy wygrali z Urugwajem 82:69, po czym ulegli Włochom 59:79 i ostatecznie zajęli szóste miejsce. Podczas swoich występów na turnieju w Tokio, Perka zdobył dla drużyny łącznie 8 pkt.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 297.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 199.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 863.
• Romański S., Czarodzieje z Bielan, APS 14, 1962, s. 23.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s.137, 138.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 34.

 

JADWIGA MARIA RUTKOWSKA – ABISIAK – DOBROWOLSKA (1934-2004) nauczycielka wf, siatkarka, brązowa medalistka olimpijska z Tokio (1964). Urodziła się 2 lutego 1934 w Guzowie (powiat Grodzisk Mazowiecki) jako córka Jana (z zawodu był mechanikiem lotniczym, zginął w obozie w Oranienburgu) i Albiny (zmarła w 1948 r.). Absolwentka Liceum Ogólnokształcącego im. F. Chopina w Sochaczewie (1951) i warszawskiej AWF (1970), gdzie otrzymała tytuł magistra wychowania fizycznego. Pracowała jako nauczycielka wf-u. Siatkarka (172 cm, 69 kg) AZS-AWF Warszawa (1953-1966) i „Skry” Warszawa. Debiutowała w reprezentacji Polski w 1953 roku. Grała w ponad stu meczach międzypaństwowych. Startowała w Mistrzostwach  Europy w 1955 roku i Mistrzostwach  Świata w roku 1960. Jako zawodniczka narodowej drużyny siatkówki wzięła udział w Igrzyskach Olimpijskich w Tokio w 1964 r. Polki wygrały po 3:0 z USA, Koreą Południową i Rumunią, doznały natomiast porażek w meczach z ZSRR 0:3 i Japonią 1:3, co pozwoliło im zająć w turnieju trzecie miejsce i cieszyć się brązowym medalem.

Bibliografia:

• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 754, 755.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 146.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 175 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 19.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 91.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 36.
   

MARIAN SIEJKOWSKI (1940-1990) ps. „Kaszana”, nauczyciel wf, trener, medalista mistrzostw Europy (1964), finalista mistrzostw świata (1962, 1970), olimpijczyk z Tokio (1964) i Monachium (1972). Urodził się 29 sierpnia 1940 w Poznaniu (według Szafkowskiego –
w Stamierowszczyźnie koło Grodna) jako syn Jana, z zawodu stolarza i Władysławy Schumann. Ukończył Technikum Mechaniczne we Wrocławiu (1967), a następnie tamtejszą WSWF, w której to uczelni otrzymał w 1971 r. tytuł magistra wychowania fizycznego. Po zakończeniu kariery zawodniczej pracował jako szkoleniowiec, m.in. był głównym trenerem reprezentacji Niemiec. Zginął w wypadku drogowym na autostradzie koło Poznania 31 października 1990. Od  1955 r. trenował wioślarstwo we wrocławskim AZS-ie, gdzie tajników dyscypliny uczyli go Zbigniew Schwarzer i Kazimierz Naskręcki (który notabene startował też razem z Siejkowskim). Potężny, świetnie zbudowany (196 cm, 96 kg) zawodnik, zdobył sławę „mocnego człowieka” naszego wioślarstwa i przez wiele lat utrzymywał się w światowej czołówce. Na Mistrzostwach Europy w Kopenhadze w 1963 r. zajął dziesiąte miejsce w dwójkach bez sternika, ale już rok później w Amsterdamie wywalczył brązowy medal w dwójkach ze sternikiem; w tej samej konkurencji w Bled w 1965 r. był ósmy. Trzykrotnie zakwalifikował się do finałów Mistrzostw Świata – w  Lucernie w 1962 r. zakończył zawody na czwartym miejscu, w  Bled w 1966 r. na dziewiątym, a w  St. Catharines w 1970 r. na szóstym, odpowiednio w dwójkach bez sternika,  czwórkach ze sternikiem i ósemkach. Dzięki swym dokonaniom zdobył tytuł Mistrza Sportu, ponadto był odznaczony m.in. brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Dwukrotnie wziął udział w rywalizacji olimpijskiej, za każdym razem docierając do finału turnieju. W Tokio w 1964 r. wystartował w konkursie wioślarskich dwójek ze sternikiem, razem z K. Naskręckim i (sternikiem) S. Kozerą. Polacy zwyciężyli w wyścigu eliminacyjnym, ale podczas finału dopłynęli na metę jako ostatni z sześciu osad. Osiem lat później w Monachium wiosłował w osadzie ósemki, którą, oprócz niego, tworzyli: M. Drażdżewski, R. Giło, S. Maciejowski, K. Marek, J. Młodzikowski, G. Stellak, J. Ulczyński i  (sternik) R. Kubiak. W eliminacjach Polacy dotarli na metę jako czwarta osada, a w repasażach i półfinale jako trzecia. Niestety, w decydującym o medalach wyścigu nasi zawodnicy ulegli wszystkim rywalom i ostatecznie zakończyli igrzyska na szóstej lokacie.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 318 (tu błędna data śmierci: 26.10.1990).
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 66, 67, 81, 83, 91, 92.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 226.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 866, 892.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 441.
• Szafkowski Z., Polscy olimpijczycy wywodzący się z kresów wschodnich, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Kultura Fizyczna, nr 3, 2000, s. 63.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000 s. 43, 56.
   

KRZYSZTOF MAREK SITKOWSKI (1935-1988) → Patrz Igrzyska w 1960 r.

 

ZBIGNIEW ANDRZEJ SKRUDLIK (1934--) ps. „Koń”, czołowy florecista świata lat sześćdziesiątych, srebrny (1964) i brązowy (1968) medalista olimpijski, wybitny trener. Urodził się 12 maja 1934 w Jaśle jako syn Eugeniusza (właściciela drukarni) i Zofii Juszczyk. Po ukończeniu miejscowego Państwowego Gimnazjum i Liceum (1951), studiował w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, gdzie otrzymał w 1958 r. tytuł magistra wychowania fizycznego. Początkowo był zatrudniony jako pracownik naukowy AWF, następnie przeszedł do pracy szkoleniowej – m.in. w latach 1968-1978 pełnił funkcję trenera męskiej kadry narodowej florecistów, przyczyniając się do ich największego sukcesu, odniesionego na olimpiadzie w Monachium. Co prawda podjął wówczas kontrowersyjną decyzję o zastąpieniu w drużynie olimpijskiej Parulskiego przez Godela, który wypadł bardzo blado. Ale zwycięzców się nie sądzi. W latach następnych pracował jako trener szermierki w Kanadzie i Japonii. W 2013 otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Jasła. Już w szkole był czynnym sportowcem i organizatorem życia sportowego (SKS). Po maturze wyjechał do Przemyśla na kurs organizatorów wf rozpoczynając przygodę z „wielkim sportem”. Szermierz (178 cm, 74 kg) warszawskiego AZS (1953-1969), wychowanek trenera Kazimierza Laskowskiego, szpadzista, ale przede wszystkim leworęczny florecista – „drużynowiec”. Panuje opinia, że „bił się w zespole dobrze i potrafił w decydującym momencie wnieść w słabnący szereg mistrzów wiarę, opanowanie i spokój”. Dwukrotnie triumfował na Mistrzostwach Polski we florecie (1961, 1963), ponadto był trzykrotnym wicemistrzem we florecie (1958, 1968) i szpadzie (1962). W turniejach drużynowych zgromadził jeden tytuł mistrza Polski w szpadzie (1956) i oraz sześć tytułów wicemistrzowskich – po trzy we florecie (1957, 1964, 1968) i szpadzie (1963, 1965, 1967). Na Uniwersjadzie w Porto Alegre w 1963 r. dwa razy stanął na najwyższym miejscu podium, mianowicie w drużynach floretowej i szpadowej. Był sześciokrotnym drużynowym medalistą Mistrzostw Świata w florecie – w Turynie w 1961 r. i w Buenos Aires w 1962 r. zdobył brązowe medale, w Gdańsku w 1963 r. i w Paryżu w 1965 r. srebrne, natomiast w Moskwie w 1966 r. i w Montrealu w 1967 r. ponownie brązowe; w trakcie mistrzostw w Gdańsku otarł się również o podium w turnieju indywidualnym, w którym zajął czwarte miejsce. Władze państwowe doceniły jego dokonania, nadając mu tytuł Mistrza Sportu, oraz odznaczając Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe i Krzyżem Kawalerskim OOP.

Dwukrotnie wziął udział w rywalizacji olimpijskiej. W Tokio w 1964 r. wystartował w turnieju drużynowym floretu, mając u boku E. Franke, R. Parulskiego, J. Różyckiego i W. Woydę. W grupie eliminacyjnej Polacy pokonali Wielką Brytanię 9:5 (Skrudlik odniósł wówczas 2 zwycięstwa) i Australię 13:3 (3 zwycięstwa), w ćwierćfinale zwyciężyli Rumunię 9:2 (3 zwycięstwa), a w półfinale – Japonię 9:4 (2 zwycięstwa). O losach złotego medalu rozstrzygnąć miał mecz z ZSRR, który niestety nasi zawodnicy przegrali 7:9 (2 zwycięstwa), co dało im srebrny medal. Cztery lata później na igrzyskach w Meksyku ponownie wziął udział w turnieju drużynowym floretu, tym razem wspólnie z E. Franke, A. Lisewskim, R. Parulskim i W. Woydą. Zwycięstwa nad Wenezuelą 10:6 (2 zwycięstwa), Argentyną 11:5 (2 zwycięstwa) i Węgrami 9:4 (nie walczył) pozwoliły naszym zawodnikom wyjść z grupy eliminacyjnej. W ćwierćfinale Polacy pokonali RFN 9:4 (3 zwycięstwa), w półfinale przegrali z Francją 7:9 (3 zwycięstwa), natomiast w ostatnim meczu okazali swą wyższość nad reprezentacją Rumunii 9:3 (2 zwycięstwa), zdobywając w ten sposób brązowy medal olimpijski.

Bibliografia:

• Borzęcki B., Białą bronią urzeczeni, Warszawa 1994, s. 7, 13, 120 i dalsze.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 808, 809.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 322.
• Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 6, 7, 93 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 231, 232.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s.142.
• Samborska W., Wręczono tytuły honorowego obywatela miasta Jasła, [w:] twojejaslo.pl, 15.06.2013 [dostęp 1.11.2018]
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 34.

 

ZOFIA ANTONINA SZCZEŚNIEWSKA – BRYSZEWSKA (1943-1988) ps. „Zojda”, siatkarka z warszawskich Bielan, wychowanka AZS-AWF, medalistka mistrzostw Europy, dwukrotna medalistka olimpijska z Tokio (1964) i Meksyku (1968). Urodziła się 31 sierpnia 1943 w Warszawie jako córka Antoniego Longina (oficera WP, rozstrzelanego na Pawiaku w 1944) i Kazimiery Balcerzak. Po zdaniu matury w Liceum Ogólnokształcącym dla Pracujących, rozpoczęła studia eksternistyczne w bielańskiej Akademii Wychowania Fizycznego, których jednakowoż nie ukończyła. Zmarła przedwcześnie, na raka piersi, w Warszawie 2 grudnia 1988. Jej prochy spoczęły na Cmentarzu Komunalnym na Powązkach. Piłkę pod siatką odbijała już w szkole podstawowej i gimnazjum, ale najpierw skupiała swe wysiłki na koszykówce. Dopiero trener siatkarek AZS-AWF Jerzy Szewczyk skierował ją na „właściwą drogę”. Szybko się okazało, że „Zojda” jest „stworzona” do tej gry. Wedle zgodnej opinii, była „dzieckiem boiska” i mogła nic nie robić, tylko grać w siatkówkę. Uwielbiała tę zabawę. Klub (najpierw AZS-AWF, a w latach siedemdziesiątych AZS Warszawa) wiele jej zawdzięcza (1958-1975). W barwach akademickich była czterokrotną mistrzynią Polski (1963-1966), dwukrotną wicemistrzynią (1973, 1975), brązową medalistką MP (1974), a także finalistką Pucharu Europy Mistrzyń Krajowych (1962/1963 – jej drużyna zajęła wówczas drugie miejsce) i Pucharu Europy Zdobywczyń Pucharów (1973/1974 – czwarte miejsce). W 1963 r., nie mając ukończonych dwudziestu lat, rozpoczęła występy w reprezentacji Polski i jeszcze w tym samym roku zdobyła wraz z koleżankami srebrny medal na Mistrzostwach Europy w Konstancy, równocześnie zostając nieoficjalną gwiazdą tej imprezy. Kolejne wicemistrzostwo Europy wywalczyła w Izmirze w 1967 r., z kolei trzy lata później na Mistrzostwach Świata w Warnie przyczyniła się do zajęcia przez Polki dziewiątego miejsca. Spośród licznych przyznanych jej wyróżnień, warto wymienić tytuł Zasłużonej Mistrzyni Sportu, trzy srebrne Medale za Wybitne Osiągnięcia Sportowe (1964, 1967, 1968), Złoty Krzyż Zasługi (1979) oraz nadawany przez władze AZS-u Medal im. Bronisława Czecha. Na Igrzyskach Olimpijskich debiutowała w Tokio w 1964 r. Drużyna naszych siatkarek po zwycięstwach nad USA 3:0, Koreą Południową 3:0, Rumunią 3:0 oraz porażkach z ZSRR 0:3 i Japonią 1:3 (Polki, jako jedyne podczas całych igrzysk, „urwały” seta przyszłym mistrzyniom olimpijskim) zajęła w turnieju trzecie, „brązowe” miejsce. Po raz drugi stanęła do olimpijskiej rywalizacji na Igrzyskach w Meksyku w 1968 r. Biało-czerwone zwyciężyły wówczas w meczach z Koreą Południową 3:2, USA 3:0, Meksykiem 3:2, Czechosłowacją 3:0 oraz Peru 3:1, przegrały natomiast z ZSRR 0:3 i Japonią 0:3, co pozwoliło im zająć trzecie miejsce i obronić brązowy medal.

Bibliografia:

• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 894, 895.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 340.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 175 i dalsze.
• Olesińska-Pęczek J, Rotkiewicz M., [w:] Słownik WF, 1989, z. 2, s. 136, 137 = Wychowanie Fizyczne i Sport, nr 2, 1989, s. 136, 137.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 252.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 103.
• (-), Nasi zawodnicy w barwach olimpijskich: lekka atletyka, koszykówka, szermierka, wioślarstwo, siatkówka-kobiety, podnoszenie ciężarów, APS 5-6/1964 (28-29), s. 36, 37.

 

MIECZYSŁAW SZYPUŁA (1938--)  Urodził się 18 września 1938 r. Uprawiał wioślarstwo, występując w barwach AZS Wrocław. Czterokrotnie stawał na najwyższym miejscu podium Mistrzostw Polski, triumfując w dwójce bez sternika (1963) i w czwórce ze sternikiem (1964–1966). Wystąpił też w finałach Mistrzostw Europy w Amsterdamie w 1964 r. – do zdobycia medalu w czwórkach ze sternikiem polskiej osadzie zabrakło tylko jednego miejsca. Podczas Igrzysk Olimpijskich w Tokio w 1964 r. był zawodnikiem rezerwowym.

Bibliografia:

(-), Olimpijczycy, którzy nie wystąpili na arenie igrzysk – PZTW, [w:] [www.pztw.pl/files/Szkolenie/Mastersi/Wioslarze-rezerwowi_na_IO.docx] [Dostęp: 10.01.2019]

 

Wykaz zawodników Akademickiego Związku Sportowego uczestników letnich igrzysk olimpijskich w 1968 r.

ZDZISŁAW STANISŁAW AMBROZIAK (1944-2004) ps. „Dzidzia”, trener, dziennikarz, komentator TV, siatkarz AZS-AWF, olimpijczyk z Meksyku (1968) i Monachium (1972). Urodził się 1 stycznia 1944 w Warszawie jako syn Stanisława i Wacławy Anny Rozenthal. Ukończywszy miejscowe Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Prusa (1961), podjął studia na bielańskiej AWF (1972), gdzie otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego (kierunek trenerski). Z dziennikarstwem związał się w 1966 r. jeszcze jako siatkarz – przekazywał wówczas wiadomości ze zgrupowań do redakcji „Sportowca”. Po zakończeniu kariery zawodniczej w pełni poświęcił się pracy komentatora sportowego. Współpracował z kilkoma stacjami telewizyjnymi, jego artykuły ukazywały się m.in. w „Nowej Europie” i „Gazecie Wyborczej”. Najchętniej relacjonował znaną mu z własnych występów siatkówkę oraz zawody tenisa. Wystąpił w epizodycznych rolach w filmach Juliusza Machulskiego „Deja vu” i „Kiler-ów 2-óch”. Zmarł 23 stycznia 2004 roku po długiej i ciężkiej chorobie.Spośród licznych zainteresowań sportowych, największy entuzjazm odczuwał do siatkówki, ku której uprawianiu miał zresztą znakomite predyspozycje fizyczne (201 cm, 102 kg). Grał kolejno w stołecznych klubach: „Orle”, „Spójni”, AZS-AWF i „Skrze”, następnie przeszedł pod barwy klubów włoskich (1972-1984). Uchodził za zawodnika zdolnego, zaangażowanego, o wielkim zapale do gry. Największe sukcesy krajowe święcił w barwach warszawskiej drużyny akademickiej, wraz z którą trzykrotnie zdobywał mistrzostwo Polski (1965, 1966, 1968), dwukrotnie wicemistrzostwo (1967, 1970), ponadto brązowy medal MP (1969). W kadrze był podopiecznym trenerów Zygmunta Krausa i Tadeusza Szlagora. Wraz zresztą biało-czerwonych wywalczył drugie miejsce w Pucharze Świata w 1965 r., a dwa lata później – brązowy medal Mistrzostw Europy w Stambule. Ogółem w latach 1963-1972 zaliczył 220 występów w barwach narodowych. Na Igrzyskach Olimpijskich debiutował w Meksyku w 1968 r. Polscy siatkarze pokonali wówczas gospodarzy 3:1, Belgię 3:0, USA 3:0, Brazylię 3:0, Bułgarię 3:0 i Czechosłowację 3:1, przegrali natomiast z Japonią 0:3, ZSRR 0:3 i NRD 0:3 i ostatecznie zajęli w turnieju piąte miejsce. Cztery lata później w Monachium rywale okazali się jeszcze trudniejsi. Po zwycięstwie nad Tunezją 3:0 oraz porażkach z Czechosłowacją 0:3, Koreą Południową 1:3, Bułgarią 2:3 i ZSRR 2:3, Polacy zajęli w grupie piąte miejsce; zwycięstwo nad Kubą 3:0 w spotkaniu o miejsca 9-10 ostatecznie pozwoliło sklasyfikować naszych zawodników jako dziewiątą drużynę turnieju.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 148.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 109 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 21.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 107.
• Tuszyński B., Telewizja i sport, Warszawa 1996, s. 217.
• (-), [w:] Cynkier B. & al. (red.), Bąbel A.M. & al. (współprac.), Kto jest kim w Polsce, wyd. IV, Warszawa 2001,  s. 9.
• (-), Zmarł Zdzisław Ambroziak, Gazeta Pomorska, 25.01.2004.

 

WALDEMAR ROMUALD BASZANOWSKI (1935-2011) → Patrz Igrzyska w 1960 r.  

 

WIESŁAW BRASŁAW (19??--) Zawodnik AZS Olsztyn. Będąc aktualnym wicemistrzem Polski w klasie „Finn” otrzymał powołanie do reprezentacji – jako zawodnik rezerwowy – na Igrzyska w Meksyku w 1968 r.

Bibliografia:

• Kamiński A., Azetesiacy pod żaglami, Warszawa 1978, s. 15-17.
• Siwicki M., O najlepszych żeglarzach słów kilka, [w:] Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 334-336.
• Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 57, 538.
• (-), Nasi w kadrze olimpijskiej, APS 1/1968 (50), s. 23.

 

ZDZISŁAW BROMEK (1945--) inżynier, wioślarz, jeden z najlepszych skifistów przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, ośmiokrotny mistrz Polski, olimpijczyk z Meksyku (1968). Urodził się 18 listopada 1945 w Krakowie jako syn Karola i Aleksandry Glińskiej. Po zdaniu matury w miejscowym I Liceum Ogólnokształcącym im. Bartłomieja Nowodworskiego (1963), studiował w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, gdzie w 1971 r. otrzymał tytuł magistra inżyniera oraz tamtejszej AWF, w której w 1984 r. otrzymał absolutorium bez tytułu magistra. Mieszka w Krakowie, gdzie z powodzeniem trenuje grupy młodzieżowe w klubie AZS-AWF Kraków sekcji wioślarskiej. Uprawiał wioślarstwo, najlepiej czując się na skifach, przy czym od 1962 r. pływał w barwach krakowskiego AZS. Uchodził za godnego kontynuatora pięknych tradycji naszych skifistów i przez wiele lat gwarantował wysoki poziom krajowej rywalizacji w tej konkurencji. Osiem razy stawał na najwyższym miejscu podium Mistrzostw Polski w jedynkach (1968-1974, 1976). Startował także w innych osadach. Na arenie międzynarodowej odnotowywał raczej przeciętne wyniki. Czterokrotny brał udział w Mistrzostwach Europy: w Vichy 1967 r. zajął dwunaste, a w Klagenfurcie w 1969 r. dziesiąte miejsce w jedynkach, dwa lata później w Kopenhadze był jedenasty w dwójkach podwójnych, natomiast w Moskwie w 1973 r. odpadł w repesażu w jedynkach. Podczas Mistrzostw Świata w St. Catharines (Kanada) w 1970 r. ukończył turniej jedynek na dziesiątym miejscu, zaś w Lucernie w 1974 r. i w Nottingham rok później ścigał się w osadach czwórek podwójnych, kończąc zawody na – odpowiednio – siódmym i jedenastym miejscu. Na Igrzyskach Olimpijskich w Meksyku w 1968 r. startował w turnieju jedynek. Nie zdołał awansować do decydującego o medalach wyścigu, natomiast w finale B pokonał wszystkich rywali, dzięki czemu został sklasyfikowany na siódmym miejscu.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 162.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 68, 69, 81, 92, 93.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 39.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 877.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 535.

 

ZBIGNIEW JASIUKIEWICZ (1947-2005) ps. „Czwory”, siatkarz warszawskiego AZS i „Resovii”, srebrny i brązowy medalista mistrzostw Europy, olimpijczyk z Meksyku (1968). Urodził się 13 października 1947 w Nowogrodzie Bobrzańskim jako syn  Ignacego, z zawodu ślusarza i Kazimiery Pączek. Ukończywszy Liceum Ogólnokształcące im. Romualda Traugutta w Celestynowie (1966), studiował w warszawskiej AWF, gdzie w 1970  r. otrzymał magistra wychowania fizycznego. Po zakończeniu kariery zawodniczej pracował jako trener, m.in. reprezentacji RFN. Zmarł 10 marca 2005 w wieku 58 lat. Karierę sportową zaczął od uprawiania lekkoatletyki, przede wszystkim skoku w dal, w OKS Otwock (1965-1966), z którego wkrótce przeszedł do AZS Warszawa (1967-1968). W tym okresie reprezentował Polskę w jednym meczu międzypaństwowym (1967), a także uzyskał swój najlepszy rezultat w skoku w dal – 7.47 m. Zmieniwszy wiodącą dyscyplinę na siatkówkę występował w barwach „Mazowsza” Zegrze, stołecznego AZS i „Resovii” Rzeszów oraz klubów szwedzkich i niemieckich. Największe krajowe sukcesy odniósł jako zawodnik AZS, z którym zdobył jedno mistrzostwo Polski (1968) i „Resovii”, z którą powtórzył ów wyczyn cztery razy (1971, 1972, 1974, 1975); ponadto był dwukrotnym wicemistrzem (w 1970 r. z AZS-em i w 1973 r. z „Resovią”) oraz brązowym medalistą MP (1969, AZS). W barwach rzeszowskiego klubu wystąpił w finałach PEMK (1972/1973 – jego drużyna zajęła wówczas drugie miejsce) i PEZP (1973/1974 – trzecie). Powołany do reprezentacji narodowej, wywalczył z nią dwa medale Mistrzostw Europy: brązowy w Stambule w 1967 r. i srebrny w Belgradzie w 1975 r. Wystąpił także dwukrotnie w Pucharze Świata: w Lipsku w 1969 r. Polacy uplasowali się na ósmym miejscu, a w Pradze w 1973 r. – na drugim. U schyłku swej reprezentacyjnej kariery, który zbiegł się ze „złotym okresem” naszej męskiej siatkówki (1973-1976), nie miał stałego miejsca w reprezentacyjnej szóstce. „Mógł występować zamiast Boska – twierdził trener Wagner – ale nie miał przyjęcia, mógł grać w ataku, ale nie miał bloku. Sporo występował na mistrzostwach Europy, gdy odpuściliśmy pół drużyny. I tak na swoje możliwości dużo osiągnął”. Ogółem, w latach 1967-1976, reprezentował Polskę 162 razy. W 1968 r., jako członek narodowej kadry siatkarzy, wziął udział w Igrzyskach Olimpijskich w Meksyku. Polscy zawodnicy pokonali wówczas gospodarzy 3:1, Belgię 3:0, USA 3:0, Brazylię 3:0, Bułgarię 3:0 i Czechosłowację 3:1, przegrali natomiast z Japonią 0:3, ZSRR 0:3 i NRD 0:3 i ostatecznie zajęli w turnieju piąte miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 214.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 109 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 102.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s.124.
   

DANIELA TARKOWSKA – JAWORSKA (1946--) nauczycielka wf, jedna z najlepszych polskich oszczepniczek, mistrzyni Europy, uczestniczka IO w Meksyku (1968) i Monachium (1972). Urodziła się 4 stycznia 1946 w Wyborowie (powiat Łowicz) jako córka Józefa. Po ukończeniu Liceum Ogólnokształcącego w Skierniewicach (1964), rozpoczęła studia na Wydziale Wychowania Fizycznego WSWF w Poznaniu, gdzie w 1968 r. otrzymała tytuł mgr wf. Po zakończeniu kariery zawodniczej pracowała jako nauczycielka wf-u w Warszawie oraz w podstołecznym Izabelinie. Mieszka w Warszawie. Specjalizowała się w rzucie oszczepem, którą to konkurencję trenowała w „Visie” Skierniewice (1961-1963), ŁKS Łódź (1964), AZS Poznań (1965-1968) i warszawskich klubach „Skra” (1969-1975) i „Spójnia” (1976-1979). W pierwszym z wymienionych klubów wychowywał ją trener Jerzy Siurek, później została podopieczną (a prywatnie również żoną) trenera Edmunda Jaworskiego. Dziesięciokrotnie triumfowała w rzucie oszczepem na Mistrzostwach Polski (1964, 1966-1971, 1973, 1974, 1976), pięciokrotnie biła również krajowy rekord w tej  konkurencji. W latach 1963-1976 reprezentowała Polskę w 45 meczach międzypaństwowych, odnosząc w nich 21 indywidualnych zwycięstw. Dwukrotnie uczestniczyła w Uniwersjadach (1965, 1970) i za drugim występem, podczas zawodów w Turynie, pokonała w swej konkurencji wszystkie rywalki. Cztery razy wzięła udział w Mistrzostwach Europy (1966, 1969, 1971, 1974), przy czym największy sukces osiągnęła w Helsinkach (1971), gdzie zdobyła złoty medal, ciskając oszczepem na odległość 61.00 m. Podczas trzech startów w finale Pucharu Europy (1965, 1967, 1970) zajęła odpowiednio czwartą, pierwszą i druga lokatę. Otrzymała tytuł Zasłużonej Mistrzyni Sportu, a spośród odznaczeń – m.in. złoty Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Złoty i Srebrny Krzyż Zasługi. Z okazji 75-lecia PZLA, w plebiscycie „Kuriera Polskiego” została uznana za najlepszą polską oszczepniczkę w historii. Dwukrotnie startowała w igrzyskach olimpijskich. W Meksyku w 1968 r. zajęła piąte miejsce w gronie 16 rywalek. Cztery lata później w Monachium odpadła już na etapie eliminacji. Z perspektywy lat, podsumowała swój udział w igrzyskach słowami: „Tytuł olimpijczyka daje mi jedynie moralną satysfakcję. Moje życie nie różni się w żadnym stopniu od życia przeciętnego Polaka”.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 215.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s. 32.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 102, 103.
• Łojewski Z., Wołejko T., Historia spotkań międzypaństwowych reprezentacji Polski, cz. I: seniorki, Warszawa 1979, s. 12.
• Wachowski E., Wybitni trenerzy i sportowcy poznańskiej uczelni wychowania fizycznego, Monografie AWF w Poznaniu nr 155, Poznań 1979, s. 44.
• Wryk R., 90 lat Akademickiego Związku Sportowego w Poznaniu, Poznań 2009, s. 49.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 208 , 237, 248, 256, 259, 271.
   

GRZEGORZ HENRYK KORCZ (1946--) koszykarz, trener, wychowanek poznańskiego AZS, olimpijczyk z Meksyku (1968) i Monachium (1972). Urodził się 9 maja 1946 w Środzie Wielkopolskiej jako syn Gerwazego i Teresy Jadwigi Górnej. Absolwent WSWF we Wrocławiu. Przez wiele lat mieszkał we Francji, gdzie pracował jako trener, następnie powrócił do Polski. Karierę zawodnika koszykówki rozpoczął w 1964 r., grając w AZS Poznań, później zaś w  „Śląsku” Wrocław i „Legii” Warszawa. Tajników dyscypliny uczyli go klubowi trenerzy Stanisław Szafarkiewicz i Ryszard Stasik, a po powołaniu do kadry – Witold Zagórski i Stefan Majer. Najczęściej grał na pozycji skrzydłowego; technicznie był dobrze wyszkolony, wszechstronny, bardzo skuteczny w obronie, szybki i z dobrym rzutem. Panuje jednak opinia, że nie osiągnął wyników na miarę swoich możliwości, jakoby przez brak nerwu i zacięcia w grze. Czterokrotnie brał udział w rozgrywkach Mistrzostw Europy (1967, 1969, 1971, 1973), zdobywając, podczas swojego debiutu w europejskim czempionacie, brązowy medal. Łącznie, w latach 1967-1973 rozegrał w drużynie narodowej 196 spotkań, zdobywając w nich 1473 pkt.  Po zakończeniu kariery w Polsce grał jeszcze przez kilka sezonów we Francji, pracował tam także jako trener. W 1971 r. został powołany do reprezentacji „Gwiazd Europy” na Festiwal FIBA. Wraz z Edwardem Jurkiewiczem, pod wodzą trenera Witolda Zagórskiego, rozegrali spotkanie z reprezentacją Włoch, pokonując ją 96:64. Otrzymał tytuł Mistrza Sportu, był też dwukrotnie odznaczony brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Jako członek narodowej drużyny koszykówki dwukrotnie wziął udział w Igrzyskach Olimpijskich. Podczas turnieju w Meksyku, Polacy zwyciężyli Koreę Południową 77:67, Kubę 78:75, Maroko 85:48 i Bułgarię 69:67, przegrali natomiast z ZSRR 50:91, Brazylią 51:88 oraz z drużyną gospodarzy 63:68. Zająwszy czwarte miejsce w grupie eliminacyjnej, odpadli z rywalizacji o medale, a po zwycięstwie nad Włochami 66:52 i kolejnej porażce z Meksykiem 65:75, zostali ostatecznie sklasyfikowani na szóstym miejscu. Cztery lata później w Monachium drużyna naszych koszykarzy wygrała w eliminacjach tylko dwa mecze (z Filipinami 90:75 i Senegalem 95:59), co przy pięciu przegranych (z Jugosławią 64:85, ZSRR 64:94, Włochami 59:71, RFN 65:67 i Puerto Rico 83:85) dało jej szóste miejsce w grupie. Dwa ostatnie spotkania, w których polscy koszykarze pokonali Hiszpanię 87:76 i przegrali z Australią 83:91, przesądziły o zajęciu dziesiątego miejsca w całym turnieju.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 233.
• Łaszkiewicz K., Polska koszykówka męska 1928–2004, Inowrocław 2004.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 124.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 872, 885.

 

KRYSTYNA KRUPA – MALINOWSKA (1939--) → Patrz Igrzyska w 1964 r.

 

BOLESŁAW JAN KWIATKOWSKI (1942--) nauczyciel wf, trener, koszykarz warszawskiego AZS i ŁKS, medalista Mistrzostw Europy (1967), uczestnik Mistrzostw Świata (1969) i IO w Meksyku (1968). Urodził się 28 lipca 1942 w Warszawie jako syn Bolesława i Stanisławy Safjańskiej. Ukończył miejscowe Liceum im. Joachima Lelewela (1960), a następnie bielańską AWF, gdzie otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego (1965), a także Podyplomowe Studium na Wydziale Pedagogiki i Psychologii UW (1968). W 1981 r. wyemigrował do Australii, gdzie pracował jako nauczyciel wf-u w szkole średniej w Sydney, a potem przedsiębiorca. W 1999 r. został prezesem OLIMPOL-u, organizacji pomagającej polskim sportowcom przyjeżdżającym na przedolimpijski rekonesans do Australii. Podczas igrzysk w 2000 r. był głównym opiekunem i organizatorem spotkań ekipy olimpijskiej z mieszkańcami Sydney w Polskim Klubie Ashfield. Przygodę ze sportem rozpoczął od biegów na 800 m dla juniorów podczas czwartków lekkoatletycznych w Warszawie, potem grał w piłkę nożną w RKS Marymont, jednak od 1957 r. poświęcił się całkowicie koszykówce. Po wstąpieniu w szeregi AZS Warszawa, trafił pod trenerską opiekę Romy i Zygmunta Olesiewiczów. Z numerem „13” na koszulce przez 12 sezonów grał na pozycji rozgrywającego, będąc podporą, a  wkrótce i kapitanem słynnych „Czarodziejów z Bielan”. Miał ogromny wpływ na mobilizację drużyny w decydujących momentach, a jego wielkimi atutami były rzuty z dystansu oraz efektywna praca w obronie. Z drużyną stołecznego AZS zdobył mistrzostwo Polski juniorów (1960) i seniorów (1967), ponadto wicemistrzostwo (1962) i dwukrotnie Puchar Polski (1958, 1971). Znalazł też pewne miejsce w kadrze narodowej, w której trenował go Witold Zagórski. Razem z kolegami z reprezentacji zdobył brązowy medal Mistrzostw Europy w Helsinkach 1967 r., a dwa lata później na Mistrzostwach Świata w Urugwaju przyczynił się do zajęcia piątego miejsca. Ogółem, w latach 1961-1969 rozegrał w drużynie narodowej 114 spotkań zdobywając 617 pkt. W 1973 przeniósł się do Łodzi, gdzie reprezentował barwy tamtejszego ŁKS, awansując wraz z zespołem do I ligi. Następnie, do wyjazdu z kraju w 1981 r., był  trenerem wspomnianej drużyny. Spośród indywidualnych wyróżnień, otrzymał tytuł Mistrza Sportu oraz m.in. brązowy Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Ponadto, w 1968 r., został wybrany najlepszym koszykarzem roku w plebiscycie „Przeglądu Sportowego”. Jako członek narodowej drużyny koszykówki uczestniczył w Igrzyskach Olimpijskich w Meksyku w 1968 r.. Podczas turnieju Polacy zwyciężyli Koreę Południową 77:67, Kubę 78:75, Maroko 85:48 i Bułgarię 69:67, przegrali natomiast z ZSRR 50:91, Brazylią 51:88 oraz z drużyną gospodarzy 63:68. Zająwszy czwarte miejsce w grupie eliminacyjnej, odpadli z rywalizacji o medale, a po zwycięstwie nad Włochami 66:52 i kolejnej porażce z Meksykiem 65:75, zostali ostatecznie sklasyfikowani na szóstym miejscu.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 253.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 147.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 872.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 131.

 

ADAM MICHAŁ LISEWSKI (1944--) ps. „Lis”, pracownik naukowy PW, prezes PZS, florecista warszawskiego AZS, olimpijczyk z Meksyku (1968). Urodził się 20 stycznia 1944 w Warszawie jako syn Franciszka i Adeli Lesiak. Po zdaniu matury w miejscowym Liceum Ogólnokształcącym im. Bolesława Prusa (1962), podjął studia na Wydziale Mechaniczno-Technologicznym Politechniki Warszawskiej ze specjalnością obróbka metali i narzędzi. Ukończywszy studia (1970), pozostał na uczelni jako pracownik naukowy, pełniąc m.in. funkcję asystenta prof. Jerzego Dmochowskiego. Tajniki szermierki poznawał na planszach stołecznego AZS, w którego barwach występował od 1958 do 1972 r. Szkolony przez trenera Eugeniusza Kaźmierskiego stał się twardym i trudnym dla każdego rywala zawodnikiem. Walcząc lewą ręką, konsekwentnie narzucał i wymuszał swoje „racje” na planszy, czym – jak o nim mówiono – wręcz „zamęczał” przeciwników. Pojedynkował się w dwóch broniach, ale największe sukcesy odniósł w drużynowych starciach na florety. Był solidnym i pewnym atutem tych zespołów. Indywidualnie dwukrotnie triumfował na Mistrzostwach Polski we florecie (1967, 1971), a drużynowo aż sześć razy (1971-1976), ponadto wywalczył sześć srebrnych medali (indywidualny w 1974 r. i drużynowe w latach 1963, 1964, 1968-1970); miał też na koncie trzy drużynowe wicemistrzostwa w szpadzie (1963, 1965, 1967). W latach 1962-1972 wielokrotnie i z dużymi sukcesami reprezentował barwy narodowe. Na Uniwersjadzie w Porto Alegre w 1963 r. zdobył  złote medale w drużynowych turniejach floretu i szpady, w Budapeszcie w 1965 r. – brązowy medal w szpadzie, a w Turynie w 1970 r. – srebrny we florecie. Był czterokrotnym medalistą Mistrzostw Świata w drużynie floretowej: srebrnym w Paryżu (1965), brązowym w Moskwie (1966) i Montrealu (1967) oraz ponownie srebrnym we Wiedniu (1971). Wielokrotnie otrzymywał nagrody i odznaczenia, wśród których znalazły się m.in. tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu, srebrny Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe, Srebrny i Złoty Krzyże Zasługi oraz Krzyż Kawalerski OOP. Po zakończeniu kariery zawodniczej podjął się roli działacza sportowego – był członkiem zarządu PKOl (od 1980), komisji Sędziowskiej Międzynarodowej Federacji Szermierczej FIE (od 1980), sędzią międzynarodowym. W Polskim Związku Szermierczym pełnił funkcję wiceprezesa d/s. sportowych (1976-1980) oraz wiceprezesa (1988-1992) i prezesa urzędującego (1980-1988 i od 1992). Na igrzyskach w Meksyku wystartował w dwóch turniejach floretu – indywidualnym i drużynowym. W rywalizacji indywidualnej bez problemów przeszedł eliminacje, wygrywając pierwszą grupę, a następnie zajmując trzecią pozycje w grupie drugiej. W 1/32 finału zmierzył się z Japończykiem H. Ohkawą, którego pokonał, ale w 1/16 przegrał z G. Swiesznikowem z ZSRR. W tej sytuacji o awansie miał zdecydować barażowy pojedynek, ponownie z H. Ohkawą. Niestety, Japończyk zrewanżował się naszemu zawodnikowi za wcześniejszą przegraną i ostatecznie wyeliminował go z turnieju. Znacznie lepiej poszło Lisewskiemu w turnieju drużynowym floretu, w którym walczył wspólnie z E. Franke, R. Parulskim, Z. Skrudlikiem i W. Woydą. Zwycięstwa nad Wenezuelą 10:6 (Lisewski odniósł 1 zwycięstwo), Argentyną 11:5 (3 zwycięstwa) i Węgrami 9:4 (w tym meczu dał prawdziwy popis, odnosząc 4 zwycięstwa!) pozwoliły naszym florecistom wyjść z grupy eliminacyjnej. W ćwierćfinale Polacy pokonali RFN 9:4 (1 zwycięstwo), w półfinale przegrali z Francją 7:9 (pierwszy raz w karierze nie zdobył dla drużyny żadnego punktu), natomiast w ostatnim meczu okazali swą wyższość nad reprezentacją Rumunii 9:3 (nie walczył), zdobywając w ten sposób brązowy medal olimpijski.

Bibliografia:

• Borzęcki B., Białą bronią urzeczeni, Warszawa 1994, s. 6, 11, 81 i dalsze.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 509, 510.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 259.
• Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 67 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 153, 154.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 131, 132.
• (-), [w:] Cynkier B. et alt. (red.), Kto jest kim w Polsce, wyd. IV, Warszawa 2001, s. 519.
• (-), [w:] Kronika Sportu Polskiego 2001, Warszawa 2002, s. 198.

 

ADAM MARIA NIEMIEC (1947--) inżynier, koszykarz warszawskiego AZS, olimpijczyk z Meksyku (1968). Urodził się 8 września 1947 w Milanówku jako syn Alojzego i Marii Dobrogniewy Maciejewskiej. Ukończył stołeczne VI Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Reytana (1965), a następnie studia na Wydziale Inżynierii Sanitarnej i Wodnej Politechniki Warszawskiej (1970), gdzie otrzymał tytuł magistra inżyniera. Mieszka w Austrii. Swą koszykarską karierę związał z warszawskim AZS-em, gdzie trenował pod okiem słynnego Zygmunta Olesiewicza. Uchodził za osobę o szerokich horyzontach (poza sportem, interesował się nauką, muzyką, filatelistyką), zwano go „eleganckim skrzydłowym”. Łącząc wiele zainteresowań i ucząc się, nie mógł poświęcać zbyt dużo czasu na trening, toteż pozostał zawodnikiem średniej klasy. To wcale nie znaczy, że swoją inteligencją i dojrzałością taktyczną nie wzbogacał gry akademików. Największy sukces na „krajowym podwórku” odniósł w 1967 r., kiedy jego klub, AZS Warszawa, triumfował w rywalizacji o mistrzostwo Polski. W latach 1968-1969 rozegrał też, pod wodzą trenera Witolda Zagórskiego, 62 spotkania w drużynie narodowej, zdobywając łącznie 133 pkt. Został odznaczony m.in. Brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Wystąpił w reprezentacji olimpijskiej w Meksyku, grając – choć raczej na drugim planie – z takimi gwiazdami naszej koszykówki jak Łopatka, Likszo, Jurkiewicz, Trams, Frelkiewicz i Kwiatkowski. Podczas turnieju Polacy zwyciężyli Koreę Południową 77:67, Kubę 78:75, Maroko 85:48 i Bułgarię 69:67, przegrali natomiast z ZSRR 50:91, Brazylią 51:88 oraz z drużyną gospodarzy 63:68. Zająwszy czwarte miejsce w grupie eliminacyjnej, odpadli z rywalizacji o medale, a po zwycięstwie nad Włochami 66:52 i kolejnej porażce z Meksykiem 65:75, zostali ostatecznie sklasyfikowani na szóstym miejscu.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 281.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 180.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 872.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 135.

 

ANDRZEJ MIECZYSŁAW PASIOROWSKI (1946--) inżynier, handlowiec, koszykarz warszawskiego AZS, dwukrotny mistrz Polski (1967, 1975) i dwukrotny olimpijczyk z Meksyku (1968) i Monachium (1972). Urodził się 4 maja 1946 w Rawie Mazowieckiej jako syn Romana. Ukończył Państwowe Gimnazjum i Liceum w Nowym Mieście nad Pilicą (1963) a następnie studia na Wydziale Inżynierii Sanitarnej i Wodnej Politechniki Warszawskiej (1972), gdzie otrzymał tytuł magistra inżyniera. Mieszka we Francji. W trakcie kariery zawodnika koszykówki, trwającej od 1965 do 1988 r., występował w barwach AZS Warszawa, „Resovii” Rzeszów i „Polonii” Warszawa. Jego styl gry ukształtowali przede wszystkim trenerzy pierwszego z wymienionych klubów – Bohdan Przywarski i Zygmunt Olesiewicz. Dzięki nim, silny fizycznie (znany z ogromnej stopy) środkowy stał się „podkoszowym graczem”, który świetnie sobie radził zarówno w ataku jak i w obronie. W drużynach klubowych odgrywał dużą rolę, o czym mogą świadczyć choćby dwa tytuły mistrza Polski, z których pierwszy zdobył z AZS Warszawa (1967), następny zaś z „Resovią” (1975). W reprezentacji był zawodnikiem drugoplanowym, ale w drużynie Witolda Zagórskiego uczestniczył dwukrotnie w IO. Tylko raz wystąpił w Mistrzostwach Europy, mianowicie w Barcelonie w 1973 r., kiedy w naszej drużynie narodowej następowała pokoleniowa zmiana warty; notabene był to najgorszy start Polaków w historii koszykarskich ME, zakończony zajęciem dopiero dwunastego miejsca. Ogółem, w latach 1965-1973 rozegrał w reprezentacji narodowej 92 mecze. Otrzymał tytuł Mistrza Sportu, był też odznaczony m.in. Brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Jako członek narodowej drużyny koszykówki dwukrotnie wziął udział w Igrzyskach Olimpijskich. Podczas turnieju w Meksyku, Polacy zwyciężyli Koreę Południową 77:67, Kubę 78:75, Maroko 85:48 i Bułgarię 69:67, przegrali natomiast z ZSRR 50:91, Brazylią 51:88 oraz z drużyną gospodarzy 63:68. Zająwszy czwarte miejsce w grupie eliminacyjnej, odpadli z rywalizacji o medale, a po zwycięstwie nad Włochami 66:52 i kolejnej porażce z Meksykiem 65:75, zostali ostatecznie sklasyfikowani na szóstym miejscu. Cztery lata później w Monachium drużyna naszych koszykarzy wygrała w eliminacjach tylko dwa mecze (z Filipinami 90:75 i Senegalem 95:59), co przy pięciu przegranych (z Jugosławią 64:85, ZSRR 64:94, Włochami 59:71, RFN 65:67 i Puerto Rico 83:85) dało jej szóste miejsce w grupie. Dwa ostatnie spotkania, w których polscy koszykarze pokonali Hiszpanię 87:76 i przegrali z Australią 83:91, przesądziły o zajęciu dziesiątego miejsca w całym turnieju.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 293.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 196.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 872,  885.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 137.
   

BOGUSŁAWA MARCINKOWSKA – PIETKIEWICZ – TRECO (1944--) filolog, tłumaczka, skoczek do wody, mistrzyni i reprezentantka Polski w skokach z trampoliny i wieży, uczestniczka IO w Meksyku (1968). Urodziła się 16 sierpnia 1944 w Sokołowie Podlaskim. Po zdaniu matury w tamtejszym Liceum Ogólnokształcącym, rozpoczęła studia z romanistyki na Wydziale Filologicznym UW, których jednakowoż nie ukończyła ze względu na emigrację do USA. Po IO w Meksyku pozostała za oceanem. Mieszka w USA (70 km od Nowego Jorku). Uprawiała skoki do wody, trenując ów sport najpierw w stołecznym klubie MKS „Pałac Młodzieży”, a następnie w AZS Warszawa, pod okiem trenera Aleksandra Rękasa. Była wielką nadzieją skoków do wody. Rozpoczęła trening w „Pałacu Młodzieży” w styczniu 1958 r., a już w 1961 r. zdobyła po raz pierwszy tytuł mistrzyni Polski, przejmując niejako spadek po wieloletniej mistrzyni naszego kraju Halinie Chrząszcz-Bartkowiakowej. Ogółem w Mistrzostwach Polski triumfowała dziewięć razy, zdobywając złote medale zarówno w skokach z trampoliny (1961, 1965, 1966), jak i z wieży (1961, 1962, 1965-1968). Największy międzynarodowy sukces odniosła podczas Uniwersjady w Budapeszcie w 1965 r., gdzie zdobyła złoty medal w skokach z trampoliny i srebrny z wieży. Na igrzyskach w Meksyku reprezentowała Polskę w skokach do wody. W turnieju trampoliny po siedmiu skokach została sklasyfikowana na 20 miejscu, wyprzedzając zaledwie dwie rywalki. Znacznie lepiej poszło jej w skokach z wieży, w których – na 24 zawodniczki – zajęła piąte miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 299.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  60.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 203.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, 98, 99.
• Tuliszka M., 80 Lat Polskiego Związku Pływackiego 1922-2002, Warszawa 2002, s. 37, 64, 112, 114, 119, 133.
• Wierniuk A., Krynicki W., Historia sekcji skoków do wody Warszawskiego Pałacu Młodzieży w latach 1955-2013, b.m.w. 2013, [w:] [http://www.skokidowody.waw.pl/downloads/historia_PM_1955-2013.pdf] [dostęp:10.01.2019]
   

JAKUB PUCHOW (1947--) lekarz weterynarii, nauczyciel wf, skoczek do wody, wielokrotny mistrz i reprezentant Polski, olimpijczyk z Meksyku (1968) i Monachium (1972). Urodził się 13 listopada 1947 w Warszawie jako syn Aleksandra i Teresy Marii Ciszewskiej. Po zdaniu matury w miejscowym XXII Liceum Ogólnokształcącym, ukończył studia na Wydziale Weterynarii SGGW (1972) oraz w warszawskiej AWF (1986), gdzie otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego i uprawnienia trenera II klasy. Uprawianą przez niego dyscypliną były skoki do wody, które trenował w warszawskich klubach MKS „Pałac Młodzieży” i AZS-AWF, w tym pierwszym pod okiem trenera Józefa Włodarczyka. Ogółem w Mistrzostwach Polski triumfował osiem razy, zdobywając złote medale zarówno w skokach z trampoliny (1968, 1970, 1971, 1973), jak i z wieży (1971, 1972, 1973, 1974). Na Uniwersjadzie w Turynie w 1970 r. zdobył brązowy medal w turnieju skoków z wieży, z kolei w Moskwie w 1973 r. zajął w tej samej konkurencji czwarte miejsce. Podczas swych pierwszych Igrzysk Olimpijskich, w Meksyku w 1968 r., wziął udział w dwóch turniejach. W skokach z trampoliny odpadł po siedmiu skokach, a więc jeszcze na etapie eliminacji – ostatecznie zajął piętnaste miejsce na 28 startujących. Zbliżonym dla naszego zawodnika rezultatem zakończył się również turniej skoków z wieży, w którym sklasyfikowano go na dwudziestej pierwszej lokacie, w nieco większym gronie 35 rywali. Na swych kolejnych Igrzyskach, w Monachium w 1972 r., znów próbował swych sił w skokach z wieży, nie wszedł jednak do finału i zakończył turniej w połowie stawki, tzn. na siedemnastym miejscu (ogółem startowało 35 zawodników).

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 306.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 210.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 138, 139.
• Tuliszka M., 80 Lat Polskiego Związku Pływackiego 1922-2002, Warszawa 2002, s. 67, 112, 119, 134.
• Wierniuk A., Krynicki W., Historia sekcji skoków do wody Warszawskiego Pałacu Młodzieży w latach 1955-2013, b.m.w. 2013, [w:] [http://www.skokidowody.waw.pl/downloads/historia_PM_1955-2013.pdf] [dostęp:10.01.2019]

 

KAMILA MARIA SKŁADANOWSKA – MAZUROWSKA (1948-2010) nauczyciel akademicki, florecistka warszawskiego AZS, czterokrotna uczestniczka IO w Meksyku (1968), Monachium (1972), Montrealu (1976) i Moskwie (1980). Urodziła się 12 stycznia 1948 w Warszawie jako córka Stefana Wincentego i Krystyny Ludwiki. Po zdaniu w 1966 r. matury w miejscowym X Liceum Ogólnokształcącym im. Królowej Jadwigi ukończył studia w bielańskiej AWF, gdzie w 1971 r. otrzymała tytuł magistra wychowania fizycznego, a po kolejnych ośmiu latach – obroniła doktorat z tej dziedziny nauk. Pracowała jako nauczyciel akademicki w AWF w Warszawie. Po zakończeniu kariery zawodniczej działała w ruchu sportowym, pełniąc m.in. funkcje członkini prezydium zarządu Polskiego Stowarzyszenia Sportu Kobiet oraz klubu AZS-AWF Warszawa. Zmarła 9 września 2010 roku. Od najmłodszych lat była związana z ruchem i sportem, uprawiając balet, narciarstwo oraz szermierkę. W 1962 r. została zawodniczką warszawskiego AZS-u, gdzie pod kierunkiem trenera Zygmunta Składanowskiego wyrosła na czołową polską florecistkę. W 1970 r. zdobyła we florecie tytuł indywidualnej mistrzyni Polski, do którego w następnych latach (1971, 1974, 1976) dołożyła trzy tytuły wicemistrzowskie. Drużynowo na najwyższym miejscu podium Mistrzostw Polski stawała w sumie pięć razy (1969, 1975, 1978-1980). Dołączywszy do kadry narodowej florecistek wzięła udział w drużynowym finale Mistrzostw Świata w Hawanie w 1969 r., a na późniejszej o cztery lata Uniwersjadzie w Moskwie zdobyła brązowy medal. Została wyróżniona tytułem Zasłużonej Mistrzyni Sportu oraz odznaczona m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi, a także nagrodą Fair Play PKOl w 1985 r. Podczas Igrzysk w Meksyku w 1968 r. wzięła udział w dwóch turniejach floretu. W indywidualnym, po odniesieniu dwóch zwycięstw, zajęła przedostatnie miejsce w grupie eliminacyjnej i odpadła z dalszej rywalizacji. W konkursie drużynowym polskie florecistki – partnerkami Składanowskiej były wówczas H. Balon, E. Cymerman, W. Fukałowa i E. Pawlas – przegrały z ZSRR 4:12 (Składanowska nie zdołała wygrać żadnego pojedynku) oraz z Rumunią 6:10 (2 zwycięstwa) i zająwszy trzecie miejsce grupie, również pożegnały się z turniejem. Na swych drugich Igrzyskach, w Monachium w 1972 r., indywidualny występ we florecie zakończyła na etapie eliminacji, po których była piąta w grupie sześciu rywalek. W konkursie drużynowym Polki – oprócz Składanowskiej do zespołu należały H. Balon, E. Franke, K. Machnicka i J. Rzymowska – nie poradziły sobie lepiej. Pojedyncze zwycięstwo nad florecistkami USA 8:8, w trafieniach 43:47 (3 zwycięstwa) oraz porażki z RFN 8:8, w trafieniach 48:42 (3 zwycięstwa) i Włochami 3:10 (1 zwycięstwo) dały naszym zawodniczkom trzecie miejsce w grupie, eliminujące z dalszej części turnieju. Podczas trzeciej Olimpiady, rozgrywanej w Montrealu w 1976 r., rywalizowała tylko w drużynie. Polskie florecistki, w składzie K. Składanowska, J. Bebel, K. Machnicka, G. Staszak i B. Wysoczańska, wygrały w eliminacjach z Kanadą 9:7 (2 zwycięstwa) i przegrały z ZSRR 2:9 (żadnego zwycięstwa). Zająwszy drugie miejsce w grupie, uległy w ćwierćfinale Francuzkom 5:9 (żadnego zwycięstwa) i odpadły z rywalizacji o medale. Pozostałe mecze, zakończone pokonaniem Wielkiej Brytanii 8:8, w trafieniach 64:66 (3 zwycięstwa) i przegraną z Włochami 7:9 (żadnego zwycięstwa) zadecydowały o tym, że nasza drużyna została sklasyfikowana na szóstym miejscu. Ostatnia Olimpiada, w której startowała Składanowska, miała miejsce w Moskwie w 1980 r., a jej partnerkami w rywalizacji drużynowej były A. Dubrawska, J. Królikowska, D. Skąpska i B. Wysoczańska. Wygrawszy z Wielką Brytanią 12:4 (2 zwycięstwa) i przegrawszy z Węgrami 6:10 (żadnego zwycięstwa), nasze florecistki wyszły z grupy eliminacyjnej na drugim miejscu. W ćwierćfinale udało im się pokonać Kubę 9:7 (2 zwycięstwa), jednak w półfinale musiały uznać wyższość zawodniczek ZSRR 3:9 (żadnego zwycięstwa). W ostatnim, decydującym o brązowym medalu meczu ponownie lepsze okazały się florecistki węgierskie 7:9 (żadnego zwycięstwa) i Polki musiały zadowolić się czwartym miejscem. Z późniejszej perspektywy pisała, że: „Tytuł olimpijczyka wywarł znaczący wpływ na moje życie rodzinne i zawodowe oraz na cały etos życia. Ukształtował moją osobowość, zasady postępowania w życiu codziennym i w stosunkach z innymi ludźmi. Spowodował stawianie sobie wysokiej poprzeczki we wszystkich poczynaniach, nauczył szacunku dla pracy nad sobą, wykazał sens wielu wartości życia. Trud włożony w przygotowanie formy sportowej utwierdził mnie w pokonywaniu wszelkich trudności i nauczył znajdowania przyjemności w różnych dziedzinach, uodpornił na przyjmowanie porażek, wykształcił szacunek do osiągnięć innych ludzi. Udział w Igrzyskach Olimpijskich umożliwił mi nawiązanie stałych przyjaźni z zawodnikami innych krajów, które owocują do dnia dzisiejszego, a z których korzystają również moje dzieci”.

Bibliografia:

• Borzęcki B., Białą bronią urzeczeni, Warszawa 1994, s. 7, 13, 87 i dalsze.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 321.
• Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 14, 127 i dalsze.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s. 70.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 230.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 99, 100.

 

ZBIGNIEW ANDRZEJ SKRUDLIK (1934--) → Patrz Igrzyska w 1964 r.  

 

DANUTA STRASZYŃSKA – KOSSEK (1942--) fizyk, czołowa płotkarka Polski z przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, olimpijka z Meksyku (1968) i Monachium (1972). Urodziła się 4 lutego 1942 w Ostrowcu Świętokrzyskim jako córka Witolda i Janiny Bubel. Po zdaniu matury w Liceum Ogólnokształcącym w Zabrzu (1962), studiowała na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, gdzie otrzymała w 1968 r. stopień magistra fizyki. Pracowała w Instytucie Fizyki na Politechnice Krakowskiej oraz przez 4 lata w firmie komputerowej w Niemieckiej Republice Federalnej. Po zakończeniu kariery zawodniczej w 1980 r. uzyskała stopień doktora nauk o kulturze fizycznej w Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu. Aktualnie mieszka w Warszawie i mając uprawnienia instruktorskie od 15 lat prowadzi zajęcia z dziećmi ucząc ich podstaw łyżwiarstwa figurowego. Sportem, a zwłaszcza biegami sprinterskimi zainteresowała się, gdy była uczennicą szkoły średniej, a swoją karierę sportową kontynuowała także podczas studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przez wiele lat (1962-1968) była zawodniczką krakowskiego AZS; później przeniosła się do „Skry” Warszawa (1970-1973). Pięciokrotnie zdobywała tytuł mistrzyni Polski w biegach sztafetowych (1963, 1971) i przez płotki (1971, 1972), także pięciokrotnie biła krajowe rekordy. Wielokrotnie występowała w lekkoatletycznej reprezentacji Polski, gdzie nad jej formą czuwał trener Emil Dudziński. W latach 1964-1972 wzięła udział w 16 meczach międzypaństwowych, w których 21 razy stawała na linii startu i odniosła 6 zwycięstw indywidualnych. Podczas Uniwersjady w Budapeszcie w 1965 r. zdobyła złoty medal w biegu na 80 m przez płotki, a srebrny w sztafecie 4x100 m. Największy sukces odniosła podczas mistrzostw Europy w Budapeszcie (1966), gdzie biegnąc wraz z E. Bednarek, I. Kirszenstein i E. Kłobukowską zdobyła złoty medal w sztafecie 4x100 m. Za swoje osiągnięcia sportowe została odznaczona m.in. Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalami za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz otrzymała tytuł Mistrzyni Sportu. W rankingu światowym biegu płotkarskiego pisma „Track & Field News” zajęła w 1966 r. ósme miejsce, w 1968 r. – siódme, w 1971 r. – trzecie, w 1972 r. – piąte. Dwukrotnie startowała na Igrzyskach Olimpijskich. W Meksyku w 1968 r. wzięła udział w turnieju sztafet 4x100 m, w którym Polki – jej partnerkami były wówczas U. Jóźwik, M. Sarna i I. Szewińska – odpadły w półfinale. Nieco lepiej poszło jej w konkursie biegu na 80 m przez płotki – w eliminacjach i półfinale zajęła trzecie miejsca, a w decydującym o medalach wyścigu dotarła na metę szósta. Cztery lata później w Monachium rywalizowała z płotkarkami na dystansie 100 m. Po niezłych eliminacjach i półfinale, w których była druga, powtórzyła w finale swoje osiągnięcie z Meksyku, zajmując szóste miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 334.
• Łojewski Z., Wołejko T., Historia spotkań międzypaństwowych reprezentacji Polski, cz. I: seniorki, Warszawa 1979, s. 18.
• zur Megede E., Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, Bd. 2: 1948-1968, Berlin 1970, s. 385, 386, 394.
• Michalski Cz., Akademicki Związek Sportowy w Krakowie, cz. 2: 1945-2009, Kraków 2012, s. 363.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 245.
• Porada Z., Olimpijczycy z Politechniki Krakowskiej, [w:] Majka J. & alt. (red.), Sport na PK: 70 lat Politechniki Krakowskiej. Najważniejsze wydarzenia sportowe, olimpijczycy, mistrzowie i medaliści, zasłużeni ludzie kultury fizycznej, rozwój bazy naszej uczelni, Kraków 2015, s. 39.
• Rak A., Sylwetki sportowe polskich olimpijczyków urodzonych na Kielecczyźnie, [w:] Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Seria: Kultura Fizyczna, z. 10, 2011, s. 185, 186.
• (-), Lekkoatletyka, nr 11, 1972, s. 24.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 170, 176, 191, 232, 233, 253, 256, 258.

 

ZOFIA ANTONINA SZCZEŚNIEWSKA – BRYSZEWSKA (1943-1988) → Patrz Igrzyska w 1964 r.

 

HUBERT JERZY WAGNER (1941-2002) ps. „Kat”, zawodnik AZS-AWF Warszawa, siatkarz i trener siatkarski, olimpijczyk z Meksyku (1968). Urodził się 4 marca 1941 w Poznaniu. Ukończył Akademię Wychowania Fizycznego w Warszawie (1974). Jako trener był twórcą największych sukcesów polskiej siatkówki. Znany z wielkiej surowości i wymagań, przez co zyskał sobie przydomek „Kat”. Był trenerem bardzo konsekwentnym. Prowadzona przez niego męska drużyna zdobyła mistrzostwo świata w Meksyku w 1974 roku i złoty medal olimpijski w Montrealu w 1976. W mistrzostwach Europy w 1975 roku Polacy wywalczyli srebrny medal. W latach 1978-1979 prowadził kobiecą reprezentację Polski. Po raz drugi trenował reprezentację męską w latach 1983-1985, zdobywając kolejny srebrny medal w mistrzostwach Europy w 1983 roku. Zakwalifikowała się również na igrzyska olimpijskie w Los Angeles. Wskutek bojkotu przez Polskę igrzysk olimpijskich polscy siatkarze nie mogli wziąć udziału w igrzyskach pomimo wywalczonego sportowo awansu. W zamian za to reprezentacja wystąpiła w alternatywnych dla sportowców z krajów socjalistycznych zawodach Przyjaźń-84 gdzie Polacy zdobyli brązowy medal. Na kolejnych mistrzostwach Europy w 1985 roku reprezentacja zajęła czwarte miejsce. Był ponadto trenerem reprezentacji Tunezji, pracował w Turcji, a w Polsce z klubowymi drużynami Legii Warszawa (z którą w 1983 r. zdobył Mistrzostwo Polski), Stilonu Gorzów i Morza Szczecin. W październiku 1996 roku został ponownie trenerem reprezentacji mężczyzn, którą prowadził do stycznia 1998 roku. Pełnił również funkcję sekretarza generalnego Polskiego Związku Piłki Siatkowej. Był też komentatorem telewizyjnym. W 1987 roku zagrał epizodyczną rolę w serialu Dorastanie. Wystąpił w piątym odcinku grając samego siebie. Zginął w wypadku samochodowym w Warszawie przy ul. Wspólnej 13 marca 2002 roku. Około godziny 11 stracił panowanie nad samochodem i uderzył w inne pojazdy. Przyczyną był zawał serca. Zmarł pomimo szybko udzielonej pomocy medycznej. 22 października 2010 roku został przyjęty do amerykańskiej galerii siatkarskich sław (ang. Volleyball Hall of Fame). Jako zawodnik grał w AZS Poznań, AZS-AWF Warszawa i „Skrze” Warszawa. Zdobył cztery tytuły mistrza Polski (1963, 1965, 1966, 1968), ponadto wicemistrzostwo (1967) i brązowy medal MP (1969) – wszystkie z AZS-AWF Warszawa. W reprezentacji Polski występował w latach 1963-1971, będąc przez wiele lat kapitanem drużyny; w tym czasie zaliczył łącznie 194 występy w barwach narodowych. Wraz z kolegami zdobył brązowy medal mistrzostw Europy w 1967 roku.

Jako członek narodowej drużyny siatkarzy wziął udział w Igrzyskach w Meksyku w 1968 r. Polscy zawodnicy pokonali wówczas gospodarzy 3:1, Belgię 3:0, USA 3:0, Brazylię 3:0, Bułgarię 3:0 i Czechosłowację 3:1, przegrali natomiast do zera z Japonią, ZSRR i NRD i ostatecznie zajęli w turnieju piąte miejsce.

Bibliografia:

• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS–AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2008, Warszawa 2009, s. 145.
• Wagner G., Mecner K, Kat – Biografia Huberta Wagnera, Warszawa 2014.
• (-), [w:] [https://pl.wikipedia.org/wiki/Hubert_Wagner] [dostęp. 12.01.2019]
   

JAN WERNER (1946-2014) nauczyciel wf, trener, jeden z najlepszych czterystumetrowców w historii polskiej lekkoatletyki, rekordzista i mistrz Europy z Aten (1969), srebrny medalista olimpijski (4x400 m) z Montrealu (1976). Urodził się 25 lipca 1946 w Brzezinach (powiat Wieluń, woj. łódzkie) w rodzinie chłopskiej Stanisława i Bronisławy Marianny Jurczyńskiej. Ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Wieluniu (1964) i warszawską AWF (1968), gdzie otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego.  Po zakończeniu kariery zawodniczej pracował jako trener „Gwardii” i kadry narodowej, w której współpracował z Zygmuntem Zabierzowskim. Był wieloletnim kierownikiem wyszkolenia sportowego WKS „Gwardia” Warszawa, jak również prezesem Stowarzyszenia Trenerów Polskich w stolicy oraz dyrektorem i wiceprezesem do spraw organizacyjnych i sportowych „Gwardii”, klubu, któremu oddał wszystkie swoje siły i umiejętności. Zmarł po ciężkiej chorobie w Warszawie 21 września 2014 roku. Zawodnik o świetnych warunkach fizycznych (190 cm, 84 kg), zaczął od koszykówki (1962), ale już rok później wystartował jako sprinter w biegu na 200 m podczas Wojewódzkiej Spartakiady Młodzieży w Pabianicach. Występował w barwach warszawskich klubów: AZS (1965-1968) i „Gwardii” (1969-1976), a jego koronną konkurencją stały się biegi na 400 m. Wedle swego szkoleniowego kreatora, niezapomnianego trenera Włodzimierza Drużbiaka (był prawdziwym, nie tylko sportowym wychowawcą młodzieży), miał być kandydatem na rekordzistę świata; został „tylko” mistrzem Europy. Długa i piękna droga wspaniałego sprintera. Był 32-krotnym reprezentantem Polski w meczach międzypaństwowych 1966-1976 (66 startów, 19 zwycięstw indywidualnych), trzykrotnym rekordzistą Europy (200 m, 4x200 i 4x400 m), dziewięciokrotnym rekordzistą kraju (poza biegiem na 200 m w sztafetach) i dziesięciokrotnym mistrzem Polski: na 200 m (1967, 1969, 1971), 400 m (1968, 1970, 1971, 1976), 4x100 m (1974, 1975) i 4x400 m (1969). Podczas czterech startów w mistrzostwach Europy zdobył tyleż samo medali: w Budapeszcie w 1966 r. złoty w sztafecie 4x400 m, w Atenach w 1969 r. złoty w biegu na 400 m, wreszcie w Helsinkach w 1971 r. brązowy w biegu na 400 m i srebrny w sztafecie 4x400 m. Równie udanie startował (trzykrotnie) w finałach Pucharu Europy – w 1967 r. w nim wygrał sztafetę 4x400 oraz zajął drugie miejsce w biegu na 200 m, w Sztokholmie w 1970 r. był pierwszy w biegu na 400 m i startował w zwycięskiej sztafecie 4x400 m; w Nicei w 1975 r. sztafeta z jego udziałem była piąta. Wiele sukcesów (wraz z kolegami) odniósł podczas startów w halach głównie w biegu rozstawnym 4x2 okrążenia. Polacy wygrywali tę konkurencję podczas Europejskich Igrzysk Halowych w Madrycie (1968) i Belgradzie (1969) i w czasie Halowych Mistrzostw Europy w Sofii (1971) i Grenoble (1972). Zdobył także złoty medal podczas Uniwersjady w Turynie w 1970 r. w sztafecie 4x100 m (wraz z S. Wagnerem, G. Gramse i Z. Nowoszem). Z uwagi na swe dokonania, został wyróżniony tytułem Zasłużonego Mistrza Sportu.

Na Igrzyskach w Meksyku w 1968 r. wystartował w dwóch konkursach. W biegu na 400 m zwyciężył w eliminacjach i ćwierćfinale, ale w półfinale był piąty i odpadł z rywalizacji o medale. Z kolei w sztafecie 4x400 m Polacy – poza nim byli to A. Badeński, J. Balachowski i S. Grędziński – wygrali wyścig eliminacyjny, a w olimpijskim finale pobili rekord Europy (z czasem 3.03.0), co jednak nie wystarczyło, by zdobyć choćby brązowy medal; ostatecznie zajęli pechowe, czwarte miejsce. Cztery lata później w Monachium jego starty zakończyły się podobnymi wynikami – w indywidualnym konkursie biegu na 400 m odpadł w półfinale, a sztafeta 4x400 m z jego udziałem (partnerowali mu wówczas A. Badeński, J. Balachowski i Z. Jaremski) zakończyła finałowy wyścig na piątym miejscu. Upragniony, olimpijski medal udało mu się zdobyć dopiero w Montrealu w 1976 r., kiedy miał już prawie 30 lat. Dokonał tego w sztafecie 4x400, razem z Z. Jaremskim, J. Pietrzykiem i R. Podlasem – nasi biegacze wygrali swoje eliminacje, a w finale dali się wyprzedzić tylko reprezentantom USA. Warto odnotować, że Polacy zdobyli srebrny medal mając nieco gorszy czas (3.01.43), niż przed ośmioma laty w Meksyku. Natomiast w konkursie biegu na 400 m Werner po raz pierwszy zakwalifikował się do olimpijskiego finału, ale w medalowym wyścigu uległ wszystkim rywalom i zakończył go na ósmym miejscu.

Bibliografia:

• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 993, 994.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 361, 362.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 53, 368.
• zur Megede E., Die Geschichte der olympischen Leichtathletik, Bd. 2: 1948-1968, Berlin 1970, s. 338 , 377, 378.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 280.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 146, 147.
• (-), Lekkoatletyka, nr 11, 1972, s. 10, 11, 14; nr 10, 1976, s. 17, 19.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 143 i dalsze.

 

ELŻBIETA WIERNIUK – JÓŹWIAK – MIRONOWICZ (1951-2017) skoczek do wody (trampolina), olimpijka z Meksyku (1968) i Monachium (1972). Urodziła się 13 marca 1951 w Jaworznie. Ukończyła studia w AWF w Warszawie, gdzie otrzymała tytuł magistra wychowania fizycznego. Po zakończeniu kariery zawodniczej pracowała jako instruktorka w pracowni skoków do wody Pałacu Młodzieży. Przez ostatnie 30 lat życia mieszkała w Sydney w Australii, gdzie m.in. działała w polonijnej organizacji „Olimpol”, która okazała wielką pomoc polskim sportowcom przed i podczas igrzysk olimpijskich w Sydney (2000). Zmarła 16 września 2017 w Australii w wieku 66 lat. Od 1959 do 1972 r. uprawiała skoki do wody, trenując ową dyscyplinę najpierw w stołecznym klubie MKS „Pałac Młodzieży”, gdzie była wychowanką trenera Józefa Włodarczyka, a następnie w AZS-AWF Warszawa. W latach 1968-1974 osiem razy zdobywała tytuł mistrzyni Polski, była też brązową medalistką Uniwersjady w Turynie w 1970 r. w skokach z trampoliny 3 metrowej. Została odznaczona złotą odznaką AZS.  Na igrzyskach w Meksyku zajęła 11. miejsce w skokach z trampoliny 3 metrowej i 15. miejsce w skokach z wieży. Na igrzyskach w Monachium zajęła 8. miejsce w skokach z trampoliny 3 metrowej i 11. miejsce w skokach z wieży.

Bibliografia:

• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  79.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS–AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2008, Warszawa 2009, s. 104, 105.
• Wierniuk A., Krynicki W., Historia sekcji skoków do wody Warszawskiego Pałacu Młodzieży w latach 1955-2013, b.m.w. 2013, [w:] [http://www.skokidowody.waw.pl/downloads/historia_PM_1955-2013.pdf] [dostęp:10.01.2019]
• (PKOl), Zmarła Elżbieta Wierniuk - Mironowicz, [w:] [http://www.olimpijski.pl/pl/aktualnosci,89/1774,zmarla-elzbieta-wierniuk -mironowicz.html] [dostęp. 12.01.2019]
• (-), Elżbieta Wierniuk, [w:] [https://pl.wikipedia.org/wiki/El%C5%BCbieta_Wierniuk] [dostęp. 12.01.2019]

 

ZBIGNIEW ZARZYCKI (1946--) ps. „Zuzu”, nauczyciel wf, trener, mistrz świata z Meksyku (1974), uczestnik trzech igrzysk olimpijskich (1968, 1972, 1976) i mistrz olimpijski z Montrealu (1976). Urodził się 8 września 1946 w Lęborku jako syn Zygmunta i Heleny z domu Zygmuncik. Był absolwentem Liceum Ogólnokształcącego nr 22 w Łodzi (1964) i warszawskiej AWF (1969), gdzie otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego. Po zakończeniu kariery zawodniczej pracował jako trener, m.in. reprezentacji Polski (1992-1993), w klubach włoskich, niemieckich, tureckich i belgijskich oraz w Polsce: w „Azotach” Chorzów (kobiety) i w „Skrze” Bełchatów. Szlify zawodnika siatkówki zdobywał w łódzkich klubach „Starcie” (1963-1967) i „Anilanie” (1971), następnie grał w AZS-AWF Warszawa (1968-1971) i „Płomieniu” Milowice (1972-1979). Dwukrotnie zdobył tytuł mistrza Polski (w 1968 r. z AZS-em i 1977 z „Płomieniem”), podobnie jak wicemistrzostwo (1975, 1976 –  z „Płomieniem”) oraz brązowy medal MP (w 1969 r. z AZS-em i 1974 z „Płomieniem”). W latach 1968-1976 wystąpił 159 razy w barwach narodowych. Mistrz świata z Meksyku (1974) i srebrny medalista Pucharu Świata z Pragi (1973) był jednym z najwszechstronniejszych i najciekawszych polskich zawodników, ale przeszedł do historii jako... „gwiazda drugiej zmiany”, gdyż nie grał w pierwszej „6”. Specjalne „credo w ampułce” o tym zawodniku zawarł trener Hubert Wagner w swoim niekompletnym alfabecie na łamach „Przeglądu Sportowego”: „Zarzycki Zbigniew. Zawsze będę powtarzał, że to najlepszy zmianowy świata. Zawodnik właściwie kompletny. Biorąc pod uwagę wszystkie jego cechy, powinien grać w szóstce. Charakteryzował się jednak tak wielką zapalczywością, agresją, tak pobudzał zespół do walki, że nieraz go nie można było przepuścić przez sześć kolejek, które trwały więcej niż trzy minuty, bo ta jego wola walki, zapalczywość przynosiła ujemny skutek, rozpraszała drużynę. On był bombą zegarową, której nie wolno było zdetonować, facetem, którego trzeba było w odpowiednim momencie zahamować. Nie pamiętam, żeby na zmianie popełnił jakikolwiek błąd, który by o czymś miał zdecydować. Godna podziwu była jego psychika – „Zuzu” z klubowej gwiazdy stał się w reprezentacji gwiazdą drugiej zmiany”.Wspominając „złote osiągnięcia” polskiej reprezentacji mówił o sobie: „Gdy powiedziałem Gawłowskiemu wchodząc na boisko – zagraj do tyłu, bo Rosjanie czekają na podwójną z przodu, albo – pchnij szeroko na lewy, bo stoją blisko środka, to wiedziałem, że Gawłowski kupi te porady. Tak sobie tłumaczę, że jednak się na coś przydałem, że mam w tych wszystkich zwycięstwach jakiś swój udział, ale nie jestem, bo nie mogę być w pełni zadowolony”. Po zakończeniu kariery zawodniczej w Polsce, grał przez wiele lat we Włoszech („Petrarca” Padwa, „Paoletti” Catania, „Eudmor” Salerno, „Victor Village” Ugento). Otrzymał tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu, a z odznaczeń – m.in. złoty Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Był jedynym polskim siatkarzem, który uczestniczył w trzech igrzyskach olimpijskich. W Meksyku w 1968 r. drużyna z jego udziałem pokonała gospodarzy 3:1, Belgię 3:0, USA 3:0, Brazylię 3:0, Bułgarię 3:0 i Czechosłowację 3:1, przegrała natomiast z Japonią 0:3, ZSRR 0:3 i NRD 0:3 i ostatecznie zajęła w turnieju piąte miejsce. Cztery lata później w Monachium rywale okazali się jeszcze trudniejsi. Po zwycięstwie nad Tunezją 3:0 oraz porażkach z Czechosłowacją 0:3, Koreą Południową 1:3, Bułgarią 2:3 i ZSRR 2:3, Polacy zajęli w grupie piąte miejsce; zwycięstwo nad Kubą 3:0 w spotkaniu o miejsca 9-10 ostatecznie pozwoliło sklasyfikować naszych zawodników jako dziewiątą drużynę turnieju. Diametralnie odmiennie dla biało-czerwonych potoczył się natomiast turniej siatkówki na igrzyskach w 1976 r. W Montrealu, po zwycięstwach nad Koreą Południową 3:2, Kanadą 3:0, Kubą 3:2 i CSRS 3:1, nasza drużyna zajęła pierwsze miejsce w grupie; w półfinale pokonała Japonię 3:2, a w meczu finałowym wygrała z ZSRR 3:2, zdobywając złoty medal.

Bibliografia:

• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 1069, 1070.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 375.
• Klimontowicz W., Ruch olimpijski na terenie Śląska i Zagłębia (leksykon). Olimpijczycy 1924-1994, Katowice 1996, s. 86.
• Kmiecik J., Alfabet (niekompletny) Huberta Wagnera, Przegląd Sportowy, nr 44/1996.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 14, 109 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 295.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 151.
• Zarzycki Z. (współaut. Mecner K.), Kariera spełnionych marzeń, Katowice 2015.

 

ANDRZEJ JAN ZAWIEJA (1940--) ps. „Andy” trener, żeglarz-finnista, mistrz Polski, pierwszy powojenny olimpijczyk w żeglarstwie (Meksyk 1968). Urodził się 5 lipca 1940 w Kaliszu jako syn Jana, z zawodu administratora rolnego. Ukończył Prywatne Gimnazjum Ogólnokształcące im. ks. Stanisława Konarskiego OO Pijarów w Krakowie (1958), a następnie studia w warszawskiej AWF, gdzie w 1975 r. otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego i uprawnienia trenera II kl. w żeglarstwie, narciarstwie i rugby. W czasie swojej pracy zawodowej był nauczycielem wf, kierownikiem i trenerem AZS Warszawa, żaglomistrzem i budowniczym łodzi klasy Finn. Największe sukcesy  odniósł jednak jako wybitny trener. Sprawując pieczę nad polską kadrą narodową w latach 1976-1987 zerwał  z bezsensownymi stereotypami dawnych metod szkoleniowych, dzięki czemu odkrył i wychował sporą grupę wybitnych finnistów (Henryk Blaszka, Jacek Sobkowiak, Mirosław Rychlik, Jarosław Maciuk i nieco starszy Ryszard Skarbiński). Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce pozostał na emigracji w Hiszpanii. Był kolejno szkoleniowcem reprezentacji tego kraju (1987-1992), potem kadry olimpijskiej USA (1992-1996) i Niemiec (1998-2003). Obecnie mieszka w Miami na Florydzie (USA), pracuje w klubie tenisowym, organizuje turnieje, jest konsultantem żeglarskim. Bywa w kraju. Początkowo uprawiał lekkoatletykę i koszykówkę w krakowskiej „Olszy”, wkrótce jednak poświęcił swe siły żeglarstwu sportowemu. Był wychowankiem i reprezentantem stołecznego AZS w klasach: Słonka (załogant), Finn (1964-1976) i Soling (1973). Pierwszy polski żeglarz regatowy klas olimpijskich (rozpoczynał jako 19-latek), którego świat uznał za autorytet. Wybitny finnista. W latach 1969-1975 czterokrotnie triumfował w Mistrzostwach Polski. Zwyciężył w regatach Ski-Yachting Cannes (1969) i Memorial Bistuera we Francji (1968), był trzecim finnistą w Kieler Woche (1973), zajmował też niezłe miejsca w ME w 1968 (7), 1969 (7) i MŚ 1969 r. (8). Ciekawostką może być fakt, że podróż na MŚ 1969 (Bermudy) odbył statkiem handlowym, wodowanie Finna nastąpiło na środku oceanu, po czym na miejsce startu Polak dopłynął już na własnej łodzi. Został wyróżniony tytułami Zasłużonego Mistrza Sportu i Zasłużonego Działacza Kultury Fizycznej, a z odznaczeń otrzymał m.in. Złoty Krzyż Zasługi. Był pierwszym powojennym polskim olimpijczykiem w żeglarstwie, chociaż stało się tak poniekąd przypadkiem – niefortunny termin ucieczki z Polski do Szwecji Romana Bidermana spowodował, że polscy żeglarze nie pojechali do Neapolu na IO 1960, co dało powojenny debiut Zawiei. W Meksyku startował w klasie Finn, zajmując dwunaste miejsce na 36 rywali. Co ciekawe, pojawił się również na IO w Los Angeles w 1984 r., skądinąd zbojkotowanych przez ZSRR i ich niektórych sojuszników, w tym Polskę – zaproszony przez MKOl poleciał do USA w charakterze trenera i opiekuna reprezentantów państw tzw. trzeciego świata.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 376.
• Kamiński A., Azetesiacy pod żaglami, Warszawa 1978, s. 15-17.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 296.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 878.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 151, 152
• Rymkiewicz A., Trzydzieści lat klasy „Finn”, Żagle, nr 8, 1982.
• (JF), Z Finnem przez życie, Żagle, nr 3, 1992.
• (-), [w:] Cieśliński J. (red.), Iskier przewodnik sportowy, Warszawa 1976, s. 898.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 541.

 

STANISŁAW ZDUŃCZYK (1942--) inżynier, siatkarz olsztyńskiego AZS, 140-krotny reprezentant Polski, olimpijczyk z Meksyku (1968). Urodził się 26 lutego 1942 w Łucku. Ukończył studia w olsztyńskiej Wyższej Szkole Rolniczej, gdzie otrzymał tytuł  inżyniera rolnika. Obecnie mieszka na stałe w Holandii, ma również obywatelstwo tego kraju. Przez cały polski okres swojej kariery sportowej, od 1957 do 1974 r., pozostawał wierny jednemu klubowi – olsztyńskiemu AZS. W jego barwach zdobył tytuł mistrza Polski (1973), dwa tytuły wicemistrza (1972, 1974), jeden brązowy medal (1971) i dwukrotnie Puchar Polski (1971, 1972). Powołany do kadry, w latach 1961-1971 reprezentował Polskę 140 razy. Uchodził za wszechstronnego gracza, był wykorzystywany w drużynie narodowej na każdej pozycji. Wywalczył z nią brązowy medal Mistrzostw Europy w Stambule  w 1967 r., później był jeszcze finalistą Mistrzostw Świata w Sofii w 1970 r. (Polacy zajęli w nim piąte miejsce) i uczestnikiem Pucharu Świata 1969 w Lipsku (ósme miejsce). Po zakończeniu kariery zawodniczej w Polsce grał w Holandii. Otrzymał tytuł Mistrza Sportu, a z odznaczeń m.in. brązowy Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Podczas Igrzysk w Meksyku w 1968 r. drużyna siatkarzy z jego udziałem pokonała gospodarzy 3:1, Belgię 3:0, USA 3:0, Brazylię 3:0, Bułgarię 3:0 i Czechosłowację 3:1, przegrała natomiast z Japonią 0:3, ZSRR 0:3 i NRD 0:3 i ostatecznie zajęła w turnieju piąte miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 376.
• Grygołowicz A., Krótka historia kortowskiej siatkówki, [w:] Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 97-149.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 296, 297.
• Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 57.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 109 i dalsze.
• Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 57.

 

LIDIA TERESA ŻMUDA – CHMIELNICKA – OBŁONCZEK (1939-2002) ps. „Cizia”, nauczycielka wf, trener, siatkarka z Opola, wielokrotna mistrzyni Polski, brązowa medalistka olimpijska z Meksyku (1968). Urodziła się 8 marca 1939 w Lublińcu (woj. katowickie) jako córka Bolesława (oficera 74. Górnośląskiego pp) i Haliny z domu Grzegorczyk. Po zdaniu matury w Liceum Ogólnokształcącego TPD nr 11 w Opolu (1957), ukończyła studia w warszawskiej AWF, gdzie w 1964 r. otrzymała tytuł magistra wychowania fizycznego. Przez kilka lat mieszkała i pracowała jako trener we Włoszech, po powrocie do kraju prowadziła klub rekreacyjny dla pań. Zmarła w Opolu 27 września 2002; jej prochy spoczywają na cmentarzu Półwieś (dzielnica Opola). Uchodziła za jedną z najsympatyczniejszych i najładniejszych polskich siatkarek. Karierę zawodniczą rozpoczęła w „Budowlanych” Opole, gdzie jej pierwszym trenerem był Gerard Obłonczek, z zawodu lekarz, a prywatnie od 1978 r. jej drugi mąż. Po rozpoczęciu studiów zmieniła klub na AZS-AWF Warszawa, w którego barwach grała w latach 1959-1968 (tu jej trenerem był Jerzy Szewczyk), następnie zaś na „Start” Łódź (1968-1971). W tym czasie osiem razy zdobyła tytuł mistrzyni Polski (1960, 1962-1966, 1971 i 1972), do tego dwa tytuły wicemistrzowskie (1961, 1970) oraz brązowy medal MP (1969). W barwach AZS-AWF wystąpiła dwa razy w finałach Pucharu Europy Mistrzyń Krajowych (w 1960/1961 i 1962/1963 r., zajmując za każdym razem drugie miejsce), a w barwach „Startu” – raz (w 1971/1972; łódzka drużyna zakończyła te rozgrywki na czwartym miejscu). Powołana do kadry narodowej stała się w zespole swojego rodzaju „buforem”, rozładowującym wszelkie nieporozumienia i konflikty. W ocenie koleżanek, miała wspaniałą „konstrukcję” psychiczną – była zawsze pogodna, uśmiechnięta, pomocna etc. Ogółem od 1963 do 1968 r. wystąpiła w reprezentacji 119 razy, zdobyła przy tym dwa srebrne medale mistrzostw Europy – w Konstancy w 1963 r. oraz w Izmirze w 1967 r. Ostatnie lata kariery zawodniczej (1972-1978) spędziła we Włoszech, gdzie związała się z zespołem „Fano” Ancona, w którym była zawodniczką, trenerem i kierownikiem sekcji. Otrzymała tytuł Zasłużonej Mistrzyni Sportu, a także Wielką Nagrodą za Zasługi dla włoskiej Ancony (notabene jej ojciec walczył pod tym miastem w 1944 r. w składzie Drugiego Korpusu), była też wielokrotnie odznaczana – m.in. srebrnym i brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi. Na Igrzyskach w Meksyku w 1968 r. była podstawową zawodniczką pierwszej „szóstki” drużyny siatkarek, prowadzonej przez trenera Benedykta Krysika. Nasze zawodniczki zwyciężyły w meczach z Koreą Południową 3:2, USA 3:0, Meksykiem 3:2, Czechosłowacją 3:0 oraz Peru 3:1, przegrały natomiast z ZSRR 0:3 i Japonią 0:3, co pozwoliło im zająć trzecie miejsce i obronić brązowy medal z Tokio.

Bibliografia:

• Bogusz A., Łódzcy olimpijczycy 1924-1984, Łódź 1984, s. 174, 175, 179.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 98, 99.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 381.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 175 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 303.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 106.

 

Wykaz zawodników Akademickiego Związku Sportowego uczestników letnich igrzysk olimpijskich w 1972 r.

WALDEMAR ROMUALD BASZANOWSKI (1935-2011) →Patrz Igrzyska w 1960 r.  

 

RYSZARD ZENON BLASZKA (1951--) inżynier, przedsiębiorca, żeglarz klubów akademickich, jeden z najwybitniejszych polskich finnistów, jedyny nasz żeglarz, który wziął udział w IO w Montrealu (Kingston) 1976.  Urodzony 2 marca 1951 w Poznaniu w rodzinie żeglarskiej Zenona (wielokrotny mistrz Polski w klasie Słonka, a potem trener żeglarski) i Cecylii Dreczkowskiej (żaglomistrz), absolwent miejscowej Akademii Rolniczej (1976), gdzie otrzymał tytuł magistra inżyniera mechanicznej technologii drewna. Jest właścicielem firmy (od 1981) produkującej łodzie wyczynowe klasy Cadet i Ok-Dinghy (wykonał ponad 200 egzemplarzy). Obecnie produkuje meble sosnowe. Mistrz Sportu (1975). Żonaty (Dobrosława, inżynier rolnik), ma troje dzieci: Michała, Agatę (trzykrotna mistrzyni Polski w klasie Optymist) i Annę. Kuzyn olimpijczyka Henryka Blaszki. Mieszka w Poznaniu. Żeglarz, reprezentant AZS Poznań i AZS Warszawa, w klasach Słonka (1963), Ok-Dinghy (1965-1971) i Finn (1971-1979), wychowanek ojca – Zenona.  Czterokrotny mistrz Polski: w klasach Ok-Dinghy (1968, 1969, 1971) i Finn (1974), wiele sukcesów odniósł w kategorii juniorów zdobywając m. in. wśród finnistów  tytuł mistrza Europy (1972). Był potem jeszcze w ME: w 1973 szósty i 1976 – piąty. Talent niespełnionych nadziei, ale niewątpliwie jeden z najwybitniejszych przedstawicieli pokolenia pionierów, bez których nie byłoby współczesnych sukcesów polskiego żeglarstwa. W dalszym ciągu jego największą pasją jest wybrana i ukochana w młodości dyscyplina sportu. W 1972 w Monachium był zawodnikiem rezerwowym. Cztery lata później, uznawany już za jednego z najwybitniejszych polskich finnistów dostąpił zaszczytu wyjazdu na Igrzyska Olimpijskie w Montrealu. W wyprawie towarzyszyli mu trener Lech Podlewski i sparing-partner Tomasz Rumszewicz. Olimpijskie zawody zostały rozegrane w Kingston, a Blaszka był jedynym polskim żeglarzem, który reprezentował wówczas nasze barwy. Startując w klasie „Finn”, zajął w końcowej klasyfikacji szesnastą lokatę.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 159.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 34.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 907.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 456, 541.
• (M.J.), Ważą się losy olimpijskich medali, Żagle, nr 7, 1976.

 

RYSZARD BOSEK (1950--) ps. „Bubu”, technik szkła, przedsiębiorca, trener, jeden z najlepszych polskich siatkarzy wszystkich czasów, mistrz świata (1974) i mistrz olimpijski (1976). Urodzony 12 kwietnia 1950 w Kamiennej Górze, syn Anatola i Władysławy Rasińskiej, absolwent Technikum Przemysłu Szklarskiego w Wołominie 1969 (technik szkła), a następnie przez kilka lat student bielańskiej AWF. Po zakończeniu kariery zawodniczej trener: w Padwie, Milowicach, Częstochowie (u boku Stanisława Gościniaka), gdzie z AZS zdobył tytuł mistrza Polski (1990), wreszcie trener kadry narodowej mężczyzn (2000-2001). Mieszka w Częstochowie. Zawodnik (189 cm, 88 kg) „Błękitnych” Wołomin (od 1966, odkryty na zawodach szkolnych przez przyszłego trenera reprezentacji Tadeusza Szlagora), potem „Mazowsza” Zegrze, AZS Warszawa (1968-1972) i „Płomienia” Milowice (1973-1980) oraz klubów włoskich z Padwy – „Petrarci” i „Termoroeca”. Dwukrotny mistrz Polski w barwach Płomienia Milowice (1977, 1979), trzykrotny wicemistrz: 1970 (AZS Warszawa), 1975, 1976 (Płomień Milowice) i dwukrotny brązowy medalista MP: 1972 (AZS Warszawa) i 1974 (Płomień Milowice). W barwach tego klubu zdobywca PEMK (1977/78), a w następnym sezonie 1978/1979 – trzeciego miejsca. 359-krotny reprezentant Polski (1969-1986). Mistrz świata z Meksyku (1974) i finalista MŚ w latach 1970 (Sofia) - 5 m. i 1978 (Rzym) - 8. msc. Trzykrotny srebrny medalista ME: w Belgradzie (1975), Helsinkach (1977) i Paryżu (1979). Finalista ME w Mediolanie (1971) - 6. msc. Najlepszy siatkarz w klasyfikacji „PS” (1971). Zasłużony Mistrz Sportu odznaczony m.in. trzykrotnie złotym i dwukrotnie srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe i Złotym Krzyżem Zasługi. Działacz sportowy. Monachium 1972: członek drużyny siatkówki, która po zwycięstwie nad Tunezją 3:0 oraz porażkach z CSRS 0:3, Koreą Płd. 1:3, Bułgarią 2:3 i ZSRR 2:3 zajęła w grupie 5. msc; w spotkaniu o miejsca 9-10 pokonała Kubę 3:0 i zajęła 9. msc w turnieju (zw. Japonia). Montreal 1976: członek drużyny siatkówki, która po zwycięstwach nad Koreą 3:2, Kanadą 3:0, Kubą 3:2 (mecz ten uznano za najdramatyczniejszy w historii polskiej siatkówki) i CSRS 3:1 zajęła 1. msc w grupie; w spotkaniu o lokaty 1-4 pokonała Japonię 3:2 (znów pięciosetowy „dreszczowiec”); w meczu o miejsca 1-2 wygrała z ZSRR 3:2, zdobywając złoty medal. Był to jeden z najbardziej spektakularnych sukcesów polskiego sportu. Pierwsza „szóstka” grała w składzie: Gawłowski, Skorek, Wójtowicz, Rybaczewski, Stefański, Bosek. Na zmiany wchodzili: Zarzycki, Karbarz i Lubiejewski (w drugim secie Wagner zdecydował się na zasadniczą zmianę - za Rybaczewskiego wszedł Karbarz).

Moskwa 1980: członek drużyny siatkówki, która po zwycięstwach nad Jugosławią 3:1, Rumunią 3:1 i Libią 3:0 oraz porażce z Brazylią 2:3 zajęła 1. miejsce w grupie; w spotkaniu o pozycje 1-4 przegrała z Bułgarią 0:3; w meczu o lokaty 3-4 uległa Rumunii 1:3, zajmując 4. miejsce w turnieju (zw. ZSRR). Bosek grał we wszystkich meczach. Jego partnerami w drużynie byli: W. Czaja, W. Drzyzga, W. Gawłowski, M. Jarosz, B. Kanicki, W. Kustra, L. Łasko, R. Malinowski, L. Molenda, W. Nalazek i T. Wójtowicz.

Bibliografia:

• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 78, 79.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 161.
• Klimontowicz W., Ruch olimpijski na terenie Śląska i Zagłębia (leksykon). Olimpijczycy 1924-1994, Katowice 1996, s. 51.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 14, 109 i dalsze.
• Musiałowicz R., O Ryszardzie Bosku, Rocznik Wołomiński, nr 10, 2014, s. 319-328.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 38.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 110.

 

ANDRZEJ CHUDZIŃSKI (1948-1985) nauczyciel wf, pływak z Gdyni, olimpijczyk z Monachium (1972). Urodził się 17 września 1948 w Gdyni jako syn Leona, z zawodu cukiernika, i Danieli Majchrzak. Absolwent Liceum Ogólnokształcącego w Rumi (1966) i warszawskiej AWF (1971), gdzie otrzymał tytuł magistra wf. Pracował jako trener w Puławach. Wydawało się, że jest okazem zdrowia. Niestety ciężko chorował na nerki (chorobę zbyt późno zdiagnozowano, dopiero w 1976). Zmuszony do codziennych dializ walczył z chorobą próbując jeszcze pracować na pół etatu. Miał nadzieje na wyzdrowienie. Zmarł w Puławach 4 września 1985. Pływak (182 cm, 75 kg), reprezentant MZKS (1960), „Arki” Gdynia 1961-1967 (trenerzy: Czermak, Frankiewicz, Żukowska), AZS Warszawa 1967-1972 (trener Edmund Bartkowiak) i „Wisły” Puławy (1973-1974). Karierę sportową rozpoczął w Gdyni, mając zaledwie 12 lat, ale klasę międzynarodową w pływaniu osiągnął dopiero podczas studiów w bielańskiej AWF, które rozpoczął w 1967 r. Po igrzyskach w Monachium przeniósł się do Puław, gdzie rozpoczął pracę trenerską z uczniami, kontynuując jeszcze przez ponad dwa lata karierę pływacką. Pięciokrotnie zdobywał tytuły Mistrza Polski w wyścigach na 100 (1968, 1971, 1972) i 200 m stylem motylkowym (1971, 1972). Był też wielokrotnym rekordzistą Polski w wyścigach na 100 i 200 m stylem motylkowym, zarówno na „krótkim”, jak i na „długim” basenie. Mistrz Sportu. Na  Igrzyskach Olimpijskich w Monachium startował w pływackich wyścigach na 100 i 200 m stylem motylkowym oraz w sztafecie 4x200 m stylem zmiennym. We wszystkich konkursach odpadł na etapie eliminacji.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 170.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 47.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 112, 113.
• Tuliszka M., 80 Lat Polskiego Związku Pływackiego 1922-2002, Warszawa 2002, s. 112.
• Waśko J., Krótki basen w liczbach, 1999, s. 13, 14.
• Waśko J., Długi  basen w statystyce, Zamość 2006, s. 10, 28.

 

JERZY CZERBNIAK (1947--) nauczyciel akademicki, sprinter, członek reprezentacyjnej sztafety 4x100 m., olimpijczyk z Monachium (1972). Urodzony 29 września 1947 w Kutnie, syn Jana (krawiec) i Marianny Różyckiej. Absolwent tamtejszego Liceum Ogólnokształcącego im. H. Dąbrowskiego i Wydziału Matematyczno-Fizycznego Uniwersytetu Łódzkiego, który ukończył z  wyróżnieniem (1970). Pracownik naukowy UŁ, wykładowca akademicki, dr fizyki 1979, dr hab. 1993, prof. nadzw. UŁ 1994 , obecnie kierownik Zakładu Fizyki Powierzchni w Katedrze Fizyki Ciała Stałego UŁ i prorektor ds. nauki i rozwoju Wyższej Szkoły Informatyki w Łodzi 2001. Mieszka w Łodzi. Sport (sprint) zaczął uprawiać dopiero podczas studiów  w MKS-AZS Łódź (1965-1976) pod kierunkiem Władysława Kwiatkowskiego. W ciągu krótkiej kariery sportowej był pięciokrotnym reprezentantem Polski w meczach międzypaństwowych 1972-1973 (7 startów, 1 zwycięstwo indywidualne). Mistrz (1972) i wicemistrz (1974) kraju w biegu na 200 m, trzykrotny rekordzista Polski w reprezentacyjnej sztafecie 4x100 m. Na  Igrzyskach Olimpijskich w Monachium startował w sztafecie 4x100 m, która zajęła w finale szóste miejsce.

Bibliografia:

• Bogusz A., Łódzcy olimpijczycy 1924-1984, Łódź 1984, s. 38.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 174, 175.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 53.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 39.
• (-), Lekkoatletyka, nr 11, 1972, s. 13.
• (-), Poznajmy ich bliżej. Naukowiec na bieżni, Lekkoatletyka, nr 6, 1973, s. 27, 28.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 17 , 23, 26, 130.
   

MAREK ROMAN DĄBROWSKI (1949--) nauczyciel wf, trener, jeden z czołowych florecistów świata lat siedemdziesiątych, złoty medalista olimpijski w turnieju drużynowym IO w Monachium (1972). Urodzony 28 listopada 1949 w Gliwicach, syn Jana i Jadwigi Garbaczowej. Absolwent miejscowego Technikum Chemicznego (1968) i warszawskiej AWF (1977), gdzie otrzymał tytuł magistra wf.  Szermierz (175 cm, 64 kg) Piasta Gliwice (1966-1967) i AZS Warszawa (1968-1976). Przykład świetnego zawodnika (floret) i studenta (średnia ponad 4,5 w pięciostopniowej skali). Wyrósł w klubie (zaczynał mając 11 lat pod kierunkiem Horsta Tella) szermierczych sław i mistrzów olimpijskich (Egon Franke, Ryszard Zub, Bogdan Gonsior, Mikołaj Pomarnacki, Zbigniew Czajkowski) osiągając pierwsze międzynarodowe sukcesy w kategorii juniorów: brązowy medal mistrzostw świata w Teheranie (1967) i tytuł wicemistrzowski w Genui (1969). Potem przyszły sukcesy już w gronie „dorosłych” florecistów. Dwukrotny indywidualny mistrz Polski (1970, 1976) i sześciokrotny mistrz kraju w drużynie (1971-1976), był także sześciokrotnym medalistą mistrzostw świata we florecie: w Hawanie (1969) - 2. msc (druż.), w Ankarze (1970) - 3. msc (ind.), w Wiedniu (1971) - 2. msc (ind.) i 2. msc (druż.), w Goeteborgu (1973) - 3. msc (druż.), w Grenoble (1974) - 2. msc (druż.). Największe sukcesy odniósł jednak na olimpijskich planszach pod wodzą swojego trenera klubowego Zbigniewa Skrudlika. Panuje opinia, że wielki „gentleman planszy”, bardzo lubiany i szanowany nie tylko w środowisku szermierczym, zbyt wcześnie zakończył karierę sportową. Odznaczony m.in. Złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe i Złotym Krzyżem Zasługi. Monachium 1972: floret ind. - 3. msc w grupie elim. (6 zaw.) z 3 zw., 2. msc w drugiej elim. grupowej (6 zaw.) z 4 zw., 3. msc w grupie ćwierćfinałowej (6 zaw.) z 3 zw., 1. msc w grupie półfinałowej (6 zaw.) z 4 zw.; 6. msc w finale (6 zaw.) z 0 zw. (zw. W. Woyda, Polska - 5 zw.); floret druż. - w grupie elim. (3 druż.) po zwycięstwie z Włochami 11:5 (3 zw.) i porażce z RFN 7:8 (3 zw.) Polacy zajęli 2. msc; w ćwierćfinale pokonali Japonię 9:5 (2 zw.); w półfinale zwyciężyli Węgry 8:7 (2 zw.); w finale wygrali z ZSRR 9:5 (1 zw.), zdobywając złoty medal. Partnerami Dąbrowskiego byli: A. Godel, J. Kaczmarek, L. Koziejowski i W. Woyda.

Montreal 1976: floret ind. - 3. msc w grupie elim. (6 zaw.) z 2 zw., 4. msc w drugiej elim. grupowej (6 zaw.) z 2 zw., 4. msc w trzeciej elim. grupowej (6 zaw.) z 2 zw.; w walkach pucharowych pokonał Francuza C. Noela 10:9, następnie przegrał z W. Stankowiczem ZSRR 3:10, w repasażu ponownie walczył z Francuzem ulegając mu 5:10, odp. z turnieju zajmując miejsca 9-12 (zw. F. Dal Zotto Włochy); floret druż. - w grupie elim. (4 druż.) po zwycięstwach nad Hongkongiem 15:1 (Dąbrowski nie walczył), Iranem 13:3 (4 zw.) i USA 9:2 (2 zw.) Polacy zajęli 1. msc w grupie; w ćwierćfinałowej przegrali z RFN 4:9 (1 zw.); w meczu o lokaty 5-8 pokonali Węgry 9:3 (nie walczył), zajmując 5. miejsce w turnieju. Partnerami w drużynie byli: A. Godel, L. Koziejowski, L. Martewicz i Z. Wojciechowski.

Bibliografia:

• Borzęcki B., Białą bronią urzeczeni, Warszawa 1994, s. 31 i dalsze.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 148, 149.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 178.
• Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 93 i dalsze.
• Marzec H., Historia medalami pisana. 75 lat śląskiej szermierki, Katowice 2002, s. 77, 85, 96.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 57, 58.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 115, 116.
• (-), Arystokrata z przypadku, Przegląd Sportowy, nr 172, 1993.
• (-), [w:] Hądzelek K. et alt. (red.), Najlepsi z najlepszych: polscy złoci medaliści olimpijscy, Warszawa 2001, s. 188-193.

 

WIESŁAW DŁUGOSZ (1948--) wioślarz, ps. „Długi”, olimpijczyk z Monachium, technik. Urodzony 10 maja 1948 roku w Bodzanowie. Absolwent średniej szkoły technicznej.  Wioślarz (186 cm, 90 kg), reprezentant AZS-MKSW Szczecin i AZS Warszawa. Dwukrotny uczestnik Mistrzostw Europy – w Klagenfurt w 1969 r. zajął jedenaste miejsce w dwójce podwójnej, a dwa lata później w Kopenhadze – piąte w dwójce ze sternikiem. Na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium wystartował w wioślarskim turnieju dwójek ze sternikiem, a jego partnerami byli Wojciech Repsz i sternik Jacek Rylski. Polska osada pomyślnie przeszła eliminacje, ale w olimpijskim finale zajęła ostatnie, szóste miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 179.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 68, 69, 83.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 59.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 892.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 116, 117.

 

WIESŁAW STANISŁAW GAWŁOWSKI (1950-2000), ps. „Mały”, nauczyciel wf, trener, przedsiębiorca, siatkarz, mistrz świata z Meksyku (1974) i mistrz olimpijski z Montrealu (1976). Urodzony 19 maja 1950 w Tomaszowie Mazowieckim (woj. łódzkie), syn Józefa i Marii Hajda. Absolwent miejscowego I Liceum Ogólnokształcącego (1968) i warszawskiej AWF (1974), gdzie otrzymał tytuł magistra wf. Po zakończeniu kariery zawodniczej powrócił z Włoch do Polski i zajął się interesami (import urządzeń grzewczych z Włoch). Zginął w wypadku samochodowym na trasie z Budzanowa do Białołęki koło Płocka 14 listopada 2000. Żegnali go koledzy pisząc m.in. „Pogodny, uśmiechnięty, skromny, pracowity, niezależny. Człowiek sukcesu. Potrafił wlać w innych wiarę w zwycięstwo, przekonać do ciężkiej pracy i sprawić, że stawali się lepsi. »Mały«, ale »Wielki«”. Od najmłodszych lat (szkoła podstawowa) grał w siatkówkę, dyscyplinie nader popularnej w jego rodzinnym mieście dzięki Edmundowi Wojewódzkiemu. Z „Lechii” Tomaszów (grał tam jako zawodnik atakujący) trafił do stołecznego AZS (1969-1973), gdzie spotkał nie tylko wspaniałych starszych (Szlagor, Szuppe) i młodszych (Bosek) kolegów, ale przede wszystkim jednego z twórców naszej siatkówki w latach pięćdziesiątych – trenera Zygmunta Krausa. Po studiach zasilił szeregi „Płomienia” Milowice (1973-1980), gdzie zdobył najwięcej zaszczytów zarówno krajowych jak i międzynarodowych (klubowych). Dwukrotny mistrz Polski (1977, 1979) oraz trzykrotny wicemistrz: 1970 (AZS Warszawa), 1975, 1976 (Płomień) i trzykrotny brązowy medalista MP: 1969, 1972 (AZS Warszawa), 1974 (Płomień). Z tym klubem (grał w nim wówczas m.in. R. Bosek) wywalczył też Puchar Europy Mistrzów Krajowych (1977/78) oraz zajął 3. msc w sezonie 1978/1979. Znacznie dłuższa jest lista jego międzynarodowych sukcesów w drużynie reprezentacyjnej, do której trafił gdy miał 16 lat i w której przezwano go „Małym” (mierzył „tylko” 180 cm). Ogółem w barwach narodowych rozegrał 366 spotkań (1969-1980), co jest absolutnym rekordem wśród biało-czerwonych! Mistrz świata z Meksyku (1974) oraz finalista MŚ z: 1970 Sofia (5.) i 1978 Rzym (8.). Trzykrotny srebrny medalista ME z Belgradu (1975), Helsinek (1977) i Paryża (1979), również finalista z Mediolanu (1971) - 6. Także trzykrotny uczestnik Pucharu Świata: 1969 Lipsk (8.), 1973 Praga (2.) i 1977 Tokio (4.). Najlepszy siatkarz Polski w klasyfikacji „PS” (1979). „Mały” lub „Gaweł” – jak go nazywano – przeszedł w swojej karierze siatkarza dość zasadniczą metamorfozę wynikającą głównie z potrzeb reprezentacji (a także warunków fizycznych): z zawodnika atakującego (klub) stał się rozgrywającym i w tej roli zaliczany był do czołówki światowej. Panowało powszechne przekonanie, że gdyby Gawłowski miał dodatkowe 10 cm wzrostu, byłby najlepszym siatkarzem świata. Jego wszechstronność pod siatką, zarówno w ataku jak i obronie była imponująca. Podczas mistrzostw świata w Meksyku (1974) naszym rozgrywającym (uznany potem za najlepszego siatkarza mistrzostw) był niezrównany Stanisław Gościniak, którego chwilami zastępował na boisku „Mały”. A jednak trener Wagner przygotowując drużynę do występu olimpijskiego w Montrealu dokonał niespodziewanej – a przez wielu uważanej za bardzo kontrowersyjną – wymiany Gawłowskiego za Gościniaka, który notabene wyjechał obrażony do USA i nie wrócił już do reprezentacji. Trener postawił na wszechstronność „Pawła” (lepszy blok, większe zagrożenie atakiem przy tylko nieco mniejszych umiejętnościach wystawy). I miał rację. Wygrał. A zwycięzców się nie sądzi. A poza wszystkim lubiany powszechnie „Mały” był opanowany i pracowity, potrafił rozładować konflikty na linii trener – zawodnicy. Jednym słowem – łagodził obyczaje. Mówił w jednym z wywiadów: Marzyłem od dziecięcych lat o Igrzyskach Olimpijskich, o tym, by się na nich znaleźć. I marzyłem o sławie. Z czasem myśl ta stawała się coraz bardziej natrętna. Wydawało się, że możliwość zdobycia medalu olimpijskiego jest coraz bliższa. Przyjście trenera Huberta Wagnera wyraźnie ją urealniło. Po zakończeniu reprezentacyjnej kariery wyjechał do Włoch, gdzie występował w zespole „Vianello” w Pescarze (grał w lidze, uczył młodzież). Zasłużony Mistrz Sportu, odznaczony m.in. Złotym i Srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. 1972 Monachium: członek drużyny siatkówki, która po zwycięstwie nad Tunezją 3:0 oraz porażkach z CSRS 0:3, Koreą Płd. 1:3, Bułgarią 2:3 i ZSRR 2:3 zajęła w grupie 5. msc; w spotkaniu o miejsca 9-10 pokonała Kubę 3:0, zajmując 9. msc w turnieju (zw. Japonia). 1976 Montreal: członek drużyny siatkówki, która po zwycięstwach nad Koreą Płd. 3:2, Kanadą 3:0, Kubą 3:2 i CSRS 3:1 zajęła 1. msc w grupie; w spotkaniu o lokaty 1-4 pokonała Japonię 3:2, w meczu o miejsca 1-2 wygrała z ZSRR 3:2, zdobywając złoty medal.

1980 Moskwa: członek drużyny siatkówki, która po zwycięstwach nad Jugosławią 3:1, Rumunią 3:1 i Libią 3:0 oraz porażce z Brazylią 2:3, zajęła 1. msc w grupie; w spotkaniu o pozycje 1-4 przegrała z Bułgarią 0:3; w meczu o lokaty 3-4 uległa Rumunii 1:3 zajmując w turnieju 4. msc (zw. ZSRR). Wystąpił we wszystkich meczach.

Bibliografia:

• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 203, 204.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 193.
• Klimontowicz W., Ruch olimpijski na terenie Śląska i Zagłębia (leksykon). Olimpijczycy 1924-1994, Katowice 1996, s. 57.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 109 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 76.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 119, 120.
   

ARKADIUSZ GODEL (1952--), prawnik, florecista z Lublina, zawodnik z bezpośredniego zaplecza wielkich mistrzów, złoty medalista olimpijski z Monachium (1972) w drużynie biało-czerwonych, mistrz świata z Hamburga (1978). Urodzony 4 lutego 1952 w Lublinie, syn Wiktora i Stanisławy Potępskiej. Absolwent Wydziału Prawa UW (mgr praw).  Florecista (188 cm, 83 kg) AZS Lublin i warszawskich klubów: „Marymontu”, „Legii” i AZS. Wielki talent (obok znakomitych warunków fizycznych miał także wrodzone, miękkie skoordynowane ruchy) „odkrył” go dla szermierki, zawodnik i trener lubelskich akademików (w latach siedemdziesiątych także kadry narodowej kobiet) Andrzej Gottner, który w poszukiwaniu sparing partnerów i godziwych warunków do treningu wyemigrował wraz ze swym podopiecznym do stolicy. Mimo, iż wdarcie się do czołówki polskich florecistów nie było wtedy łatwe (Franke, Parulski, Woyda), przybysz z Lublina miał szczęście. W kwietniu 1972 w pięknym stylu zdobył w Madrycie tytuł mistrza świata juniorów. Był potem m. in. dwukrotnym mistrzem Polski w walce na florety indywidualnie (1973, 1978) i sześciokrotnie w drużynie (1974-1976, 1982, 1984-1985), ale dopiero podczas mistrzostw świata na planszach w Hamburgu (1978) spłacił swój dług z Monachium. Tym razem to on, jako „senior” (ostatni ze „starej drużyny”) prowadził do boju debiutantów (Sypniewski, Robak, Martewicz, Zych). Walczył znakomicie. Polacy roznieśli rywali zdobywając tytuł mistrza świata i przypomnieli, że znów mogą być i są najlepsi. Odznaczony m. in. dwukrotnie złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Adwokat.

W 1972 r. znalazł się w drużynie floretowej na IO w Monachium. Trener Zbigniew Skrudlik – nie bez oporu fachowców – wybrał młodość, a nie doświadczenie (zrezygnował z udziału w igrzyskach Ryszarda Parulskiego). Tymczasem trema całkowicie „zjadła” debiutanta. Wystąpił (drugi pojedynek eliminacji) tylko w jednym meczu z Niemcami. I choć nie wygrał żadnej walki, zdobył złoty medal olimpijski dzięki wspaniałej postawie starszych kolegów (jego partnerami w drużynie byli: M. Dąbrowski, J. Kaczmarek, L. Koziejowski i W. Woyda).

1976 Montreal: floret druż. - w grupie elim. (4 druż.) po zwycięstwach nad Hongkongiem 15:1 (Godel 4 zw.) i USA 9:2 (3 zw.) Polacy zajęli 1. msc w grupie; w ćwierćfin. przegrali z RFN 4:9 (0 zw.); w meczu o miejsca 5-8 pokonali Węgry 9:3 (2 zw.); w meczu o lokaty 5-6 zwyciężyli W. Brytanię 9:1 (1 zw.), zajmując 5. miejsce w turnieju (zw. RFN). Partnerami w drużynie byli: M. Dąbrowski, L. Koziejowski, L. Martewicz i Z. Wojciechowski.

Bibliografia:

• Borzęcki B., Białą bronią urzeczeni, Warszawa 1994, s. 6 i dalsze.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 211.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 198.
• Lipski J., Krychowski A., Powała-Niedźwiecki M., Chmura T. (oprac.), Olimpijczycy Lubelszczyzny, Lublin 2006, s. 14.
• Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 258 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 181.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 120.
• (-), [w:] Hądzelek K. et alt. (red.), Najlepsi z najlepszych: polscy złoci medaliści olimpijscy, Warszawa 2001, s. 192, 193.

 

LUCJAN HAŁABUDA (19xx--) Wioślarz AZS Wrocław, był zawodnikiem rezerwowym polskiej kadry na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium w 1972 r.

 

JERZY PIOTR HOMZIUK (1949--) trener, skoczek i sprinter warszawskich akademików, olimpijczyk z Monachium. Urodzony 8 marca 1949 w Międzyrzecu Podlaskim, pow. Radzyń Podlaski, woj. lubelskie w rodzinie Zdzisława i Cecylii Kozłowskiej. Ukończył miejscowe Liceum Ogólnokształcące (1967) i warszawską AWF (1976), gdzie otrzymał tytuł mgr wf. Pracował jako trener, m.in. w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Mieszka w  Warszawie. Debiutował w „Huraganie” Międzyrzec (1967-1968) kontynuując karierę skoczka w dal i sprintera w stołecznym MKS-AZS (1968-1973) i SZS - AZS (1974). Pięciokrotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1971-1973 (5 startów, bez zwycięstw indywidualnych), dwukrotny mistrz kraju: w sztafecie 4x100 m (1973) i w skoku w dal (1972). Na  Igrzyskach Olimpijskich w Monachium startował w turnieju skoku w dal.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 208.
• Lipski J., Krychowski A., Powała-Niedźwiecki M., Chmura T. (oprac.), Olimpijczycy Lubelszczyzny, Lublin 2006, s. 31.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 41, 323.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 95.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 122.
• (-), Lekkoatletyka, nr 11, 1972, s. 16.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 17, 23, 62, 132.

 

STANISŁAW IWANIAK (1948--) nauczyciel wf, siatkarz AZS z Warszawy i Olsztyna, srebrny medalista ME (1975), olimpijczyk z Monachium (1972). Urodzony 31 sierpnia 1948 w Słupsku, syn Henryka (krawiec) i Anny z domu Socha. Absolwent I Liceum Ogólnokształcącego im. Staszica w Lublinie 1967 i warszawskiej AWF (1971), gdzie otrzymał tytuł magistra wf. Po zakończeniu kariery zawodniczej był trenerem w Belgii, a później w AZS Olsztyn. Mieszka w Olsztynie.  Od pierwszej klasy szkoły średniej grał w siatkówkę i koszykówkę. W 1965 r. zadebiutował w igrzyskach nadziei olimpijskich, zdobywając pod siatką srebrny medal. Później grał w barwach stołecznego AZS i AZS Olsztyn (1971-1978) z którym wywalczył (wraz m. in. z Lubiejewskim i Rybaczewskim): trzykrotnie mistrzostwo Polski (1973, 1976, 1978), trzykrotnie wicemistrzostwo (1972, 1974, 1977) i brązowy medal MP (1975), a także Puchar Polski (1971). W barwach olsztyńskiego AZS zdobył także drugie miejsce w Pucharze Europy Zdobywców Pucharów (1977/1978). 80-krotny reprezentant Polski (1972-1977), rozgrywający, zdobył m.in. srebrny medal ME w Belgradzie (1975).

Wziął udział w Igrzyskach Olimpijskich w Monachium w 1972 r. Polscy siatkarze, po zwycięstwie nad Tunezją 3:0 oraz porażkach z Czechosłowacją 0:3, Koreą Południową 1:3, Bułgarią 2:3 i ZSRR 2:3, zajęli w grupie piąte miejsce; zwycięstwo nad Kubą 3:0 w spotkaniu o miejsca 9-10 ostatecznie pozwoliło sklasyfikować naszych zawodników jako dziewiątą drużynę turnieju.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 209.
• Grygołowicz A., Krótka historia kortowskiej siatkówki, [w:] Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 97-149.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 109 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 96.
• Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 57.

 

ZBIGNIEW KANIA (1951--) przedsiębiorca, żeglarz warszawskiego AZS, wielokrotny mistrz Polski na łodziach różnych klas, mistrz świata w klasie „Cadet” (1967) i mistrz Europy w klasie „Hornet” (1969), olimpijczyk z Monachium (1972). Urodzony 17 marca 1951 w Czerwińsku nad Wisłą w rodzinie wodniackiej Władysława (szyper na barkach wiślanych, od 1960 bosman na przystani AZS w Warszawie) i Janiny. Absolwent Technikum Mechanicznego w Warszawie (1975). Żeglarz (172 cm, 70 kg), reprezentant stołecznego AZS (kariera sportowa 1962-1988) w klasach: „Cadet” (1963-1969), „Hornet” (1969-1970), „Latający Holender” (FD) (1971-1975), „470” (1976-1988), a od 1990 w kabinowych klasach turystycznych w tym od 1995 w klasie „730”; trenerzy: Andrzej Zawieja, Andrzej Rymkiewicz, Jerzy Borowski, Bogusław Solak i Tadeusz Truchanowicz. Wielki talent, wspaniały człowiek, olbrzymi autorytet. Mistrz Polski w klasach: „Hornet” (1969), „Latający Holender” (1972, 1973, 1975), „470” (1977, 1985, 1986, 1988) oraz klasach turystycznych „730” (6 tytułów w latach 1995-2002). Największe sukcesy międzynarodowe: mistrz świata w Montrealu w 1967 r. w klasie „Cadet” wraz z Konradem Fickiem (pierwszy raz rozegrane w formule: wszyscy na takich samych łódkach dostarczonych przez organizatora) i mistrz Europy w holenderskim Rodefarendsveen w 1969 r. (klasa „Hornet”, także z Konradem Fickiem). Był także jeszcze m.in. wicemistrzem świata w klasie „Hornet” w Anglii (1987) i zajął szóste miejsce w prestiżowych regatach Kieler Woche (1976) w olimpijskiej klasie „Latający Holender”. Najmłodszy brat Jacek, również żeglarz, pływał głównie jako załogant: Zbigniewa Kani oraz m.in. Leona Wróbla i Andrzeja Iwińskiego. Trener II kl. Zasłużony Mistrz Sportu (1989), odznaczony m.in. dwukrotnie srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe (1967, 1969), wyróżniony nagrodą Fair Play „Sztandar Młodych” (1989). Zasłużony Działacz PZŻ (2002).

 Na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium (same regaty rozgrywano w Kilonii) w 1972 r. startował wraz z Krzysztofem Szymczakiem w klasie „Latający Holender” i zajął 21. miejsce na 29 startujących. Cztery lata później na Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie (regaty rozgrywano w Tallinie) wystąpił tylko w roli zawodnika rezerwowego i trenera.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 220.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 110.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 893.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 452, 541.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 126, 127.
• (-), Żagle, nr 8, 1972; nr 9, 1975; nr 10, 1977; nr 9, 1978; nr 11-12, 1980; nr 4, 1982.

 

REGINA KRAJNOW – SYNORADZKA (1950--) nauczycielka wf, skoczek do wody z wieży i trampoliny, mistrzyni i reprezentantka Polski, olimpijka z Monachium (1972). Urodzona 9 czerwca 1950 w Gryficach koło Szczecina, córka Kazimierza i Pelagii Maciuk. Absolwentka miejscowej Szkoły Ogólnokształcącej nr 5 im. J. Poniatowskiego (1968) i warszawskiej AWF (1973), gdzie otrzymała tytuł magistra wf. Mieszka w Warszawie i pracuje w Studium WF tutejszej Politechniki. Skoczek do wody (167 cm, 57 kg), reprezentantka klubów stołecznych: MKS Pałac Młodzieży (1963-1967) i AZS-AWF (1968-1975), wychowanka trenera Józefa Włodarczyka. Reprezentantka i mistrzyni Polski: trampolina (1970, 1972, 1973) i wieża (1970). Działaczka, sędzia skoków do wody. Utrzymuje wspaniałą kondycję i formę. Startując w mistrzostwach weteranów (mastersów) zdobyła już tytuł mistrzyni świata i Europy w skokach z trampoliny (2002).

1972 Monachium: skoki z trampoliny – w eliminacjach zajęła 18 miejsce na 30 startujących i nie weszła do finału; skoki z wieży – w eliminacjach zajęła 17 miejsce na 27 rywalek, po czym odpadła z turnieju.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 240.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 248.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 97.
• Tuliszka M., 80 Lat Polskiego Związku Pływackiego 1922-2002, Warszawa 2002, s. 112, 133.

 

WŁODZIMIERZ LEWIN (1947--) ps. „Wujek Wieża”, inżynier, judoka klubów warszawskich, olimpijczyk z Monachium (1972). Urodzony 5 kwietnia 1947 w Warszawie, w rodzinie nauczycielskiej Aleksandra i Zofii Rakowskiej. Absolwent miejscowego Technikum Energetycznego nr 1 (1966) i Wydziału Elektrycznego (specjalność elektronika przemysłowa) PW (1972), gdzie otrzymał tytuł mgr inż. Mieszka w Warszawie. Od 1960 r. judoka (182 cm, 93 kg) stołecznych klubów: „Nurtu” (trener Waldemar Kołaczkowski) i AZS Sioubukai (Jan Ślawski). W kadrze narodowej był pod opieką Waldemara Sikorskiego. Dwukrotny mistrz Polski: kat. 95 kg (1974) i kat. open (1971). Mistrz Sportu. 1972 Monachium: waga półciężka – w pierwszej rundzie pokonał 3:0 P. Murphy'ego (Irlandia), w drugiej  przegrał 0:3 z P. Barthem (RFN), w repasażu uległ 0:3 H. Howillerowi (NRD) i odpadł z turnieju, będąc sklasyfikowanym na 9-10 miejscu.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 257.
• Lewin W., Brzozowski J., Udział Polaków w turniejach olimpijskich  judo w l. 1964-1980, [w:] Wyniki sportowe w nowożytnych IO, Poznań 1982, s. 105-110.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 152.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 883.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 480, 481.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 131.

 

JEZRY MELCER (1949--) przedsiębiorca, piłkarz ręczny z Białegostoku, najlepszy (i najwyższy) lewoskrzydłowy polskiej drużyny narodowej, olimpijczyk z Monachium (1972) i Montrealu (1976). Urodził się 10 marca 1949 w Białymstoku. Absolwent miejscowego Liceum Ogólnokształcącego 1968 r., studiował w białostockiej filii UW i gdańskiej AWF. Jeden z najwyższych polskich piłkarzy ręcznych (196 cm, 85 kg), zawodnik AZS Białystok (od 1966), „Spójni” Gdańsk i „Korony” Kielce (trenerzy: Piotr Botuliński, Janusz Czerwiński, Janusz Nycz). Uznawany przez fachowców za najlepszego lewoskrzydłowego w historii polskiej piłki  ręcznej. Uzasadnienie: „jeden z najwyższych zawodników obdarzony bardzo silnym rzutem, rozważny w grze. Na cztery rzuty trzy kończyły się bramką, na sześć – pięć piłek trafiało do siatki rywali”. 121-krotny reprezentant Polski (4 m. w MŚ 1974, podstawowy gracz drużyny olimpijskiej w Montrealu 1976). Zasłużony Mistrz Sportu (1978) odznaczony m. in. Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe (1976) i Srebrnym Krzyżem Zasługi. 1972 Monachium: członek drużyny piłki ręcznej, która w grupie elim. (4 druż.) zremisowała ze Szwecją 13:13, wygrała z Danią 11:8 (Melcer 5 bramek) i przegrała z ZSRR 11:17 (4 bramki), zajmując 3. msc w grupie; w spotkaniu o msc 9-12 pokonała Islandię 20:17 (4 bramki); w meczu o msc 9-10 przegrała z Norwegią 20:23 (6 bramek), zajmując 10. msc w turnieju (zw. Jugosławia). Melcer wystąpił we wszystkich spotkaniach. 1976 Montreal: członek drużyny piłki ręcznej, która w grupie elim. (5 druż.) pokonała Węgry 18:16 (2 bramki), CSRS 21:18 (5 bramek) i USA 26:20 oraz przegrała z Rumunią 15:17 (1 bramka) zajmując w grupie 2. msc w rozgrywkach tej grupy uczestniczyła także Tunezja, która po porażce z Polską 12:26, ze względu na bojkot wycofała się z turnieju i nie została sklasyfikowana); w meczu o msc 3-4 zwyciężyła RFN 21:18, po dogrywce (1 bramka) zdobywając brązowy medal.

Bibliografia:

• Drygas W.A., Młoczyński P., 75 lat piłki ręcznej w Polsce, Warszawa 1993, s. 60, 61, 63, 64, 67, 68, 188.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 559.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 274.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 171.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 444, 888, 902.

 

ZBIGNIEW PACELT (1949--) ps. „Packa”, zawodnik, trener, działacz sportowy, urzędnik państwowy, pływak i pięcioboista, olimpijczyk z Meksyku (1968) i Monachium (1972) w pływaniu i z Montrealu (1976) w pięcioboju nowoczesnym. Urodzony 26 sierpnia 1951 w Ostrowcu Świętokrzyskim, syn Jana i Zofii Trelińskiej. Absolwent (matura) Ośrodka Szkolno-Wychowawczego im. Lotnictwa Polskiego w Warszawie (1969) i bielańskiej AWF, gdzie w 1975 r. otrzymał tytuł magistra wf. Po zakończeniu kariery sportowej pracował jako trener (m.in. kadry narodowej; na IO w Barcelonie w 1992 r. jego podopieczni zdobyli dwa złote medale) i urzędnik państwowy (wiceprezes Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu, wiceprezes Polskiej Konfederacji Sportu); był też działaczem sportowym (wieloletni wiceprezes Polskiego Związku Pięcioboju Nowoczesnego, członek zarządu PKOl). Mieszka w Warszawie.

Karierę sportową rozpoczął od pływania w rodzinnym KSZO Ostrowiec, po czym kontynuował ją w AZS Warszawa (1960-1972). Swoje największe postępy zawdzięcza trenerowi Zbigniewowi Kuciewiczowi. W pływaniu był sześciokrotnym mistrzem Polski: 200 m zm. (1967, 1968, 1970-1972) i 400 m zm. (1971) ponadto dwunastokrotnym rekordzistą Polski na basenie o długości 25 m – 100 m dow., 200 m dow., 200 m zm., 400 m zm. i osiemnastokrotnym na basenie o długości 50 m – 100 m dow., 200 m dow., 200 m zm., 400 m zm. Finalista Mistrzostw Europy w Barcelonie w 1970 r. na 200 m stylem dowolnym, które przepłynął w 2.00.0. W latach 1972-1980, jako zawodnik „Lotnika” i „Legii” Warszawa, trenowany przez Bolesława Bogdana, wszedł do grona czołowych pięcioboistów Polski i świata.  Wicemistrz Polski (1975), wybitny pływak, mając cztery pozostałe konkurencje równe, stał się niezwykle silnym punktem drużyny biało-czerwonych (punktualny, wzorowy, zaangażowany) i wraz z nią dwukrotnie wywalczył tytuł mistrza świata: w San Antonio w 1977 r. i w Jönköping w 1978 r. Zasłużony Mistrz Sportu, odznaczony m.in. dwukrotnie złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Oficerskim OOP. Ponadto w 2009 r. został uhonorowany tytułem Honorowego Obywatela Ostrowca Świętokrzyskiego. Meksyk 1968: na 200 m dow. był trzeci w przedbiegach (33 wynik elim.) i odpadł z konkursu; na 200 m zm. – czwarty w przedbiegach (23 wynik elim.), odpadł z konkursu; na 400 m zm. – piąty w przedbiegach (25 wynik elim.), odpadł z konkursu. Monachium 1972: na 100 m dow. był szósty w przedbiegach i odpadł z konkursu; na 200 m dow. – piąty w przedbiegach (33 wynik elim.), odpadł z konkursu; na 200 m zm. – piąty w przedbiegach (26 wynik elim.), odpadł z konkursu; na 400 m zm. – szósty w przedbiegach  (25 wynik elim.), odpadł z konkursu. W turnieju sztafet 4x100 m stylem zmiennym Polacy (jego partnerami byli: A. Chudziński, P. Dłucik i C. Śmiglak.) zajęli w przedbiegach piąte, a zarazem przedostatnie miejsce i odpadli z konkursu.

Otarł się też o medal olimpijski na swoich trzecich igrzyskach w Montrealu w 1976 r., gdzie w konkursie drużynowym pięcioboju nowoczesnego Polacy (jego partnerami w drużynie byli: J. Pyciak-Peciak i K. Trybusiewicz) znaleźli się tuż poza podium – najpierw zajęli szóste miejsce w jeździe konnej, potem jedenaste w szermierce, trzecie w strzelaniu i w pływaniu, wreszcie drugie w biegu na przełaj; ostatecznej klasyfikacji byli czwarci. W pięcioboju nowoczesnym w konkursie indywidualnym Paceltowi poszło już wyraźnie gorzej, gdyż zajął 19 miejsce na 47 startujących.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 291.
• Michniak M., Pawłowski A., Świętokrzyski Leksykon Sportowy, Kielce 2002, s. 167.
• Pacelt Z. (współpraca: Grzegorczyk S.), Moje olimpiady czyli Szczęśliwa „13”, Warszawa 2011.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 193.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 901.
• Rak A., Sylwetki sportowe polskich olimpijczyków urodzonych na Kielecczyźnie, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Seria: Kultura Fizyczna, z. 10, 2011, s. 184.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 136, 137.
• Waśko J., Krótki basen w liczbach, 1999, s. 4, 5, 15.
• Waśko J., Długi  basen w statystyce, Zamość 2006, s. 3, 11, 12, 28.
• Woźniak E., Pięciobój nowoczesny, Biblioteczka Olimpijska: I Ty Zostaniesz Olimpijczykiem, Warszawa 1979, s. 21-24, 27-31, 64-65.

 

ANDRZEJ MIECZYSŁAW PASIOROWSKI (1946--) → Patrz Igrzyska w 1968 r.  

 

DANUTA PRUSINOWSKA – FIDUSIEWICZ (1952--) nauczycielka wf, trenerka, gimnastyczka z Olsztyna, uczestniczka IO w Monachium (1972). Urodzona 27 lipca 1952 w Olsztynie, córka Henryka i Haliny Sadowskiej. Absolwentka miejscowego Liceum Ekonomicznego nr 2 im. M. Kopernika (1971) i warszawskiej AWF, gdzie w 1976 r. otrzymała tytuł magistra wf i uprawnienia trenera II kl. Mieszka w Warszawie. Gimnastyczka (168 cm, 55 kg) AZS Olsztyn i Legii Warszawa (kariera sportowa 1963-1974), wychowanka trenera Mieczysława Piekuty. W 1970 r. stanęła na najwyższym miejscu podium Mistrzostw Polski w skoku przez konia. Mistrzyni Sportu. Sędzia sportowy. Podczas Igrzysk w Monachium zajęła odpowiednio: w wieloboju 73. miejsce (na 118 zawodniczek); ćwiczenia wolne: 63.-70. miejsce; poręcze 87.-88. miejsce; skok przez konia 85.-88. miejsce; równoważnia 53. miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 186.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 68.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 882.
• Siwicki M., Pierwsza Dama olsztyńskiej gimnastyki, [w:] Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 227-231.
• Smoczyński S., Kortowska przygoda z gimnastyką, [w:] Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 215-221.
• (-) [w:] [http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Danuta_Prusinowska] [dostęp: 25.01.2019].

 

JAKUB PUCHOW (1947--) → Patrz Igrzyska w 1968 r.   

 

WOJCIECH JÓZEF REPSZ (1946--) inżynier, wioślarz AZS Warszawa, członek reprezentacyjnej dwójki ze sternikiem, finalista olimpijski z Monachium (1972). Urodzony 19 marca 1946 w Skarżysku Kamiennej, syn Emila (inżyniera elektryka) i Zofii Jóźwiak. Absolwent Liceum Ogólnokształcącego im. D. Czachowskiego w Radomiu i Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej (1970), gdzie otrzymał tytuł magistra inżyniera elektryka (specjalność elektronika przemysłowa; polski dyplom nostryfikowany następnie w Monachium i University of Alberta w Kanadzie) Poprzez Niemcy, Kanadę, dotarł do USA, gdzie mieszka i posiada własną pracownię projektową. Wioślarz (189 cm, 87 kg) warszawskiego AZS. Był finalistą ME w 1971 r. w Kopenhadze, gdzie w konkurencji dwójek ze sternikiem (partnerzy: W. Długosz, sternik J. Rylski) zajął piąte miejsce. Podczas Igrzysk w Monachium startował w konkurencji dwójek ze sternikiem, będąc w jednej osadzie z W. Długoszem i sternikiem J. Rylskim. W przedbiegach i w repasażu Polacy zajęli drugie miejsca, w półfinale – trzecie, a w finale ostatnie, szóste.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 309.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 69, 83.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 214.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 892.
• Rak A., Sylwetki sportowe polskich olimpijczyków urodzonych na Kielecczyźnie, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Seria: Kultura Fizyczna, z. 10, 2011, s. 187.
• Tuszyński B., Polscy olimpijczycy XX wieku, t. 2: N–Ż, Wrocław 2004, s. 121.
• Tuszyński B., Kurzyński H., Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon polskich olimpijczyków 1924-2010, Warszawa 2010, s. 522, 523.

 

ROMAN AUGUSTYN RUTKOWSKI (1946--) nauczyciel wf, trener, żeglarz klubów warszawskich, srebrny medalista mistrzostw świata i Europy w kasie „Tempest”, olimpijczyk z Monachium (1972). Urodzony 28 maja 1946 w Szczecinie, syn Leona i Janiny Baka. Absolwent Technikum Poligraficznego w Warszawie (1965) i stołecznej AWF (1976), gdzie otrzymał tytuł magistra wf i uprawnienia trenera II kl. Mieszka w Warszawie. Żeglarz (185 cm, 85 kg) klubów warszawskich: MKS-SWOS i AZS (kariera sportowa od 1957, od 1960 członek kadry narodowej juniorów, a od 1969 seniorów). Zanim stworzył z Tomaszem Holcem załogę kadry olimpijskiej „Latającego Holendra” (FD), a następnie „Tempesta” – przeszedł samodzielny staż regatowy jako sternik w klasach „Cadet” i „Hornet”. W klasie „Tempest” odniósł życiowe sukcesy zdobywając srebrne medale: mistrzostw świata we Włoszech (1969) i mistrzostw Europy (1972) we francuskim La Rochelle. Mistrz Sportu, odznaczony m. in. dwukrotnie Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe.

Podczas Igrzysk w Monachium startował w regatach w klasie „Tempest” i zajął w nich dwunaste miejsce na 21 startujących. Miejsca  załogi polskiej w poszczególnych  wyścigach: 10 - 14 - 16 - 6 - 15 - 4 - 13. Jego partnerem  był  T. Holc.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 313.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 219.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 893.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 452.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 141.
• (-), Nasi reprezentanci,  Żagle, nr 8, 1972.

 

JACEK PAWEŁ RYLSKI (1956--) nauczyciel wf, sternik osad wioślarskich, mistrz Polski, finalista ME, olimpijczyk z Monachium (1972). Urodzony 22 grudnia 1956 w Warszawie, syn Zygmunta i Barbary. Absolwent miejscowego Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Prusa (1975) i szczecińskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej, gdzie w 1979 r. otrzymał tytuł magistra wf (nauczyciel). Mieszka w Warszawie. Wioślarz-sternik, reprezentant MKS SWOS Warszawa (od 1965 do końca kariery), wychowanek trenerów: Pawła Berka i Teodora Kocerki. Dwukrotny mistrz Polski w dwójce ze sternikiem (1971, 1972), największy sukces odniósł w finale ME 1971 w Kopenhadze zajmując piąte miejsce (wraz z W. Długoszem i W. Repszem).  Podczas Igrzysk w Monachium startował jako sternik w osadzie dwójki ze sternikiem, którą poza nim tworzyli W. Długosz i W. Repsz. Polacy zajęli drugie miejsce w przedbiegach (5 osad), trzecie w półfinale (6 osad), a w decydującym o medalu wyścigu dopłynęli na metę na szóstym, ostatnim miejscu.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 314.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 69, 83.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 221.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 892.

 

MARIAN SIEJKOWSKI (1940-1990) → Patrz Igrzyska w 1964 r.

 

KAMILA MARIA SKŁADANOWSKA – MAZUROWSKA (1948-2010) → Patrz Igrzyska w 1968 r.   

 

RYSZARD SKOWRONEK (1949--) nauczyciel akademicki, rekordzista, mistrz Polski i Europy w dziesięcioboju, olimpijczyk z Monachium (1972) i Montrealu (1976). Urodzony 1 maja 1949 w Jeleniej Górze, syn Andrzeja (maszynista parowozu) i Kazimiery Pucelik. Ukończył Liceum Ogólnokształcące w Lwówku Śląskim (1967) i WSWF we Wrocławiu (1971), gdzie otrzymał tytuł magistra wf. Pracował jako nauczyciel akademicki, dr wf, był kierownikiem Zakładu Sportów Indywidualnych AWF w Katowicach. Dziesięcioboista (183 cm, 82 kg) „Amatora” Jelenia Góra (1965-1966), wrocławskich klubów „Śląska” (1967) i AZS (1968-1971) oraz klubów katowickich AZS „Śląsk” (1972-1976) i AZS-AWF (1977), wychowanek Witolda Szczurka, podopieczny trenera Stanisława Sochy. Dwukrotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1970-1971 (2 starty, 1 zwycięstwo indywidualne), czterokrotny rekordzista kraju w dziesięcioboju i trzykrotny mistrz Polski w tej specjalności (1973, 1976, 1977). Dwukrotny uczestnik mistrzostw Europy (1971, 1974), gdzie w Rzymie w 1974 r. zdobył tytuł mistrzowski. Podczas finału Pucharu Europy w Bonn (1973), indywidualnie był trzeci, natomiast wraz z R. Katusem, T. Janczenko i E. Kozakiewiczem zajął pierwsze miejsce w konkurencji drużynowej. Triumfował także na Uniwersjadzie w Moskwie w 1973 r. Odznaczony m.in. złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe (trzykrotnie) i Złotym Krzyżem Zasługi. Zasłużony Mistrz Sportu.

 Podczas Igrzysk w Monachium startował w turnieju dziesięcioboju, ale wskutek kontuzji nie musiał się wycofać po siódmej konkurencji. Cztery lata później w Montrealu ponownie stanął do rywalizacji w dziesięcioboju i zajął w niej piąte miejsce na 28 startujących.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 322.
• Halemba P., Powstanie i rozwój klubów AZS Katowice w okresie powojennym ze szczególnym uwzględnieniem  turystyki, [w:] Nowakowski A. (red.), Wybrane zagadnienia z organizacji i historii AZS. Na 55 lecie AZS w Częstochowie (1945-2000), Częstochowa  2001, s. 64, 65, 67.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 51, 358.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 231.
• (-), Lekkoatletyka, nr 11, 1972, s. 19; nr 10, 1976, s. 24.
• (-), Poznajmy ich bliżej, Lekkoatletyka, nr 10, 1972, s. 19-20.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 46, 59, 62, 119, 123, 140, 157.

 

KRZYSZTOF SZYMCZAK (1951--) polski żeglarz, zawodnik AZS-AWF Warszawa, olimpijczyk z Monachium 1972. Urodził się 16 września 1951 w Szczecinie. W roku 1968, wspólnie z M. Szczerzyńskim, zdobył brązowy medal mistrzostw świata w klasie „Hornet”. Na igrzyskach w Monachium startował na jachcie klasy „Latający Holender” (FD) wspólnie ze Zbigniewem Kanią. W końcowej klasyfikacji, polska załoga zajęła 21. miejsce na 29 startujących.

Bibliografia:

• (-) [w:] [https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzysztof_Szymczak] [dostęp: 20.01.2019]
   

ALOJZY ŚWIDEREK (1951--) trener, inżynier, 34-krotny reprezentant Polski w siatkówce, olimpijczyk z Monachium (1972). Urodzony 30 maja 1952 w Łodzi, syn Bolesława i Julii Starzec. Absolwent Technikum Mechanicznego w Rawie Mazowieckiej (1970) i Politechniki Rzeszowskiej (1977), gdzie otrzymał tytuł inżyniera elektryka. Po zakończeniu kariery zawodniczej został trenerem. Ostatnio prowadził „Mirabilandię” Ravenna (Włochy), a w Polsce „Nikę” Węgrów (2001-2002). Pracuje w Zespole Prognoz i Analiz Wyników Sportowych COS w Warszawie. Siatkarz (195 cm, 92 kg) MKS Rawa Mazowiecka (od 1966), AZS Warszawa, „Resovii” Rzeszów i „Legii” Warszawa. Mistrz Polski 1975 („Resovia”), wicemistrz 1981, 1982 („Legia”), brązowy medalista MP 1972 (AZS Warszawa), 1978, 1980 (Legia). W barwach „Resovii” był finalistą PEZP 1973-1974 (3 m.). 34-krotny reprezentant Polski (1972-1975), na arenie międzynarodowej debiutował w zespole juniorów na ME w Barcelonie (1971), gdzie młodzi polscy siatkarze (piękne tradycje) wywalczyli tym razem srebrny medal. Najlepszy siatkarz w Polsce w klasyfikacji „PS” (1981).

1972 Monachium: członek drużyny siatkówki, która po zwycięstwie nad Tunezją 3:0 oraz porażkach z CSRS 0:3, Koreą Płd. 1:3, Bułgarią 2:3 i ZSRR 2:3 zajęła w grupie 5 m.; w spotkaniu o m. 9-10 pokonała Kubę 3:0, zajmując w turnieju 9 m.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 349.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 109 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 262.

 

STANISŁAW WAGNER (1947--) polski lekkoatleta, sprinter, zawodnik AZS Łódź, olimpijczyk z Monachium (1972). Urodził się 11 listopada 1947 w Storkówku. Jest magistrem ekonomii Uniwersytetu Łódzkiego.  W trakcie swej lekkoatletycznej kariery reprezentował barwy MKS „Czarni” Łódź (1962-1966), AZS Łódź (1967-1970) i MKS-AZS Łódź (1971-1974). Zdobył cztery brązowe medale Mistrzostw Polski, w biegach na 100 (1970, 1972) i 200 m (1972) oraz w sztafecie 4x100 m (1968); kolejny brązowy medal wywalczył w halowych mistrzostwach Polski w biegu na 60 m (1973). Trzykrotnie przyczynił się do ustanowienia rekordów Polski w sztafecie 4x100 m. W rywalizacji międzynarodowej zadebiutował podczas Europejskich Igrzysk Juniorów w Odessie w 1966 r., kiedy to zajął czwarte miejsce w biegu na 100 m, a w sztafecie 4x100 m zdobył wraz z kolegami brązowy medal. Reprezentował Polskę w 17 meczach międzynarodowych i odniósł w nich 2 zwycięstwa indywidualne. Na Mistrzostwach Europy w 1969 r. zajął czwarte miejsce w sztafecie 4x100 m (wraz z Edwardem Romanowskim, Zenonem Nowoszem i Tadeuszem Cuchem). Podczas letniej Uniwersjady w Turynie w 1970 r. zdobył złoty medal w sztafecie 4x100 m (wraz z nim biegli Jan Werner, Gerard Gramse i Nowosz), a indywidualnie odpadł w przedbiegach na 100 m.

Podczas Igrzysk Olimpijskich w 1972 w Monachium odpadł w ćwierćfinale biegu na 100 m, a sztafeta 4x100 m z jego udziałem zajęła w finale szóste miejsce.

Bibliografia:

• Tuszyński B., Polscy olimpijczycy XX wieku, t. 2: N–Ż, Wrocław 2004, s. 328.
• Tuszyński B., Kurzyński H., Leksykon olimpijczyków polskich 1924-2006, Warszawa 2007, s. 523.
• (-) [w:] [https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Wagner] [dostęp: 20.01.2019]

 

ELŻBIETA WIERNIUK – JÓŹWIAK – MIRONOWICZ (1951-2017) → Patrz Igrzyska w 1968 r.

 

WŁADYSŁAW WOJTAKAJTIS (1949-2016) ps. „Kajtek”, pływak, zawodnik AZS-AWF Warszawa, mistrz Polski, olimpijczyk z Monachium (1972). Urodził się 3 lutego 1949 w Stargardzie. Zmarł tamże 2 marca 2016 roku. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 5 marca 2016 roku. Został pochowany na Starym Cmentarzu w Stargardzie przy ul. Tadeusza Kościuszki. Wychowanek trenera Kurta Zombka. Swą przygodę z basenem rozpoczął wraz z powstaniem Klubu Pływackiego „Neptun” Stargard. Z pływakiem od początku wiązano wielkie nadzieje. Potencjał w nim drzemiący ujawnił się podczas międzynarodowych mistrzostw Bułgarii w 1965 roku. Wojtakajtis zdobył wówczas dwa tytuły mistrzowskie na dystansie 400 m i 1500 m stylem dowolnym. Rok później – jako jedyny z województwa szczecińskiego oraz drugi w Polsce – osiągnął wymagane minimum kwalifikacyjne do udziału w mistrzostwach Europy. W 1970 startował w mistrzostwach Europy w Barcelonie i Uniwersjadzie w Turynie, gdzie zdobył brązowy medal na 1500 m stylem dowolnym. Przegrał tylko z dwoma Amerykanami, którzy byli poza wszelką konkurencją, ale okazał się najszybszym Europejczykiem, co stanowi o wartości jego medalu. W tym samym roku pływak opuścił KP „Neptun”, aby rozpocząć studia na AWF w Warszawie. Po skończeniu studiów „Kajtek” zaczął trenować kolejne pokolenia pływaków w „Śląsku” Wrocław. W międzyczasie próbował swych sił w grze w piłkę wodną, trenując z zawodnikami IKS „Ślęza” Wrocław, a także rozgrywając mecze. Jednak nie zawiódł stargardzian i w roku 1978 wrócił w rodzinne strony. Objął stanowisko trenera i był nim do śmierci. W czasie swojej kariery wielokrotnie wygrywał plebiscyty na najlepszego sportowca województwa szczecińskiego.

Najważniejszym momentem w jego karierze był wyjazd na olimpiadę w Meksyku. Wszystko zaczęło się w kwietniu 1968 roku. Wojtakajtis przystąpił – przy komplecie sędziów i po oficjalnym zgłoszeniu przez klub – do próby pobicia rekordu Polski. Na dystansie 200 m stylem dowolnym ustanowił wynik 2:00.8, co dało mu zielone światło na wyjazd do Meksyku. Pomimo że był to czas powyżej minimum olimpijskiego, pływak musiał udowodnić swoją formę na basenie 50-metrowym. Pierwsza próba przebiegła niepomyślnie, jednak podczas Grand Prix Warszawy na pływalni WKS Legia dziewiętnastolatek rozwiał wątpliwości wszystkich. Zwycięstwo i pobicie rekordu Polski na 400 m stylem dowolnym zapewniło mu udział w olimpiadzie. Jednak „Kajtek” nie zakwalifikował się do finału 400 m stylem dowolnym, ale nie udało się to także rekordziście świata Meksykaninowi Guillermo Echeviarii. Startował także na dystansie 1500 m stylem dowolnym, jednak i ten występ nie okazał się udany. W czasie studiów wziął udział w olimpiadzie w Monachium. Podjął rywalizację na dystansie 200, 400 i 1500 metrów stylem dowolnym. Jednak zakończył ją bez większych sukcesów.

Bibliografia:

• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS–AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2008, Warszawa 2009, s. 148.
• (-), Nie żyje stargardzki olimpijczyk, Władysław Wojtakajtis, [w:]  Głos Szczeciński, 2.03. 2016.
• (-), [w:] [https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Wojtakajtis] [dostęp: 20.01.2019]

 

ALEKSANDER WRONA (1940--) malarz, hokeista na trawie, olimpijczyk z Monachium (1972). Urodzony 11 maja 1940 r. we Wróblowicach, syn Wojciecha i Bronisławy Wrony. Absolwent Zawodowej Szkoły Budowlanej w Katowicach (1958, malarz, od 1960 pracował w Kopalni „Katowice”). Mieszka w Katowicach. Hokeista na trawie, zawodnik katowickiego AZS (1955-1974). Jeden z najlepszych zawodników Górnego Śląska. Bardzo dobry pomocnik kierujący się grą drużyny. Doskonale czuł się w rozgrywkach halowych, zdobywając z akademickim zespołem tytuły mistrza (1962, 1972) i wicemistrza  Polski (1971). Ogółem w latach 1961-1972 wystąpił w reprezentacji Polski 75 razy. Wyróżniał się nienaganną techniką, czystą grą i dużą dyscypliną. Zasłużony Mistrz Sportu (1972).

1972 Monachium: członek drużyny hokeja na trawie (wystąpił we wszystkich meczach), która eliminacjach wygrała z Kenią 1:0 i Meksykiem 3:0, zremisowała z Indiami 2:2 i Nową Zelandią 3:3, przegrała z Holandią 2:4, Australią 0:1 i Wielką Brytanią 1:2, zajmując szóste miejsce w grupie. Po wygranej z Francją 7:4 (strzelił 1 bramkę) w spotkaniu o miejsca 11-12, Polacy zostali ostatecznie sklasyfikowani na jedenastej pozycji.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 370.
• Halemba P., Powstanie i rozwój klubów AZS Katowice w okresie powojennym ze szczególnym uwzględnieniem  turystyki, [w:] Nowakowski A. (red.), Wybrane zagadnienia z organizacji i historii AZS. Na 55 lecie AZS w Częstochowie (1945-2000), Częstochowa  2001, s. 64, 65.
• Karwacki A., Hokej Na Trawie. Historia bez tajemnic, Poznań 1989, s. 135.
• Klimontowicz W., Ruch olimpijski na terenie Śląska i Zagłębia (leksykon). Olimpijczycy 1924-1994, Katowice 1996, s. 85.
• Kuczyński A., Święta gra azjatyckich magów, Poznań 1986, s. 164.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 290.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 883.

 

BŁAŻEJ WYSZKOWSKI (1949--) żeglarz, mistrz świata juniorów w klasie „Cadet”, uczestnik olimpiady w 1972 r. (Monachium/Kilonia). Urodził się 3 lutego 1949 r. w Olsztynie. Studiował na Wydziale Budownictwa Lądowego olsztyńskiej Wyższej Szkoły Rolniczej, później przeniósł się na  Politechnikę Gdańską (PG), gdzie w 1980 r. otrzymał tytuł inżyniera. W 1979 r. znalazł zatrudnienie jako pracownik fizyczny w Ośrodku Remontowo-Budowlanym Lasów Państwowych w Gdańsku, a w 1980-1981 został majstrem budowy w Rejonie Dróg Publicznych w Kościerzynie. Działał w opozycji. W 1977 nawiązał kontakt z  Bogdanem Borusewiczem i Komitetem Obrony Robotników (KOR; m.in. zorganizował w akademiku PG głodówkę, protestując przeciwko aresztowaniu członków KOR-u). Sygnatariusz deklaracji założycielskiej SKS Wyższych Uczelni Trójmiasta 5 XI 1977, następnie od 1978 współpracownik WZZ Wybrzeża. 16 grudnia 1977 wraz z Bogdanem Borusewiczem i Mariuszem Muskatem inicjator pierwszych od 1971 obchodów rocznicy Grudnia ’70 pod bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej. W sierpniu 1980 uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej. Na cztery dni przed wprowadzeniem stanu wojennego (13 grudnia 1981) wyjechał za pracą do Hamburga, skąd organizował pomoc dla osób represjonowanych w ojczyźnie. Do Polski powrócił w 2007 roku, zamieszkał w zakupionym gospodarstwie rolnym koło Wieżycy. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006), Krzyżem Wolności i Solidarności (2018).  Jest bratem opozycyjnego działacza Krzysztofa Wyszkowskiego. Od 1964 roku w szkółce żaglowej klasy „Cadet” w klubie „Warmia” Olsztyn. Największe sukcesy sportowe odniósł jako junior, startując – w 1966 r. wraz z Andrzejem Nowickim zdobył mistrzostwo świata juniorów w klasie „Cadet”. Jako senior startował w klasie „Finn” i reprezentował (od 1967 r.) AZS Olsztyn. Był wicemistrzem Polski w 1971 r. i brązowym medalistą w 1972 r. W Mistrzostwach Europy w 1971 r. był dziewiętnasty, a w 1972 r. jedenasty. W 1972 r. wystąpił na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium (konkurencje żeglarskie rozgrywano w Kilonii), w których zajął 24. miejsce w klasie „Finn”.

Bibliografia:

• Kazański A., [w:] [http://www.encysol.pl/wiki/Błażej_Wyszkowski] [dostęp: 20.01.2019]
• (red. „Encyklopedii Gdańska”), [w:] [https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=WYSZKOWSKI_B%C5%81A%C5%BBEJ] [dostęp: 20.01.2019]
• (-), [w:] [http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Błażej_Wyszkowski] [dostęp: 20.01.2019]

 

ANTONI ZAJKOWSKI (1948--) judoka, zawodnik AZS-AWF Warszawa, srebrny medalista olimpijski z Monachium (1972). Urodzony 5 sierpnia 1948 w Malczewie powiecie Ełk w robotniczej rodzinie Jana i Czesławy Zalewskiej. Absolwent Technikum Mechanicznego w Białymstoku (1967) i bielańskiej AWF (1971), gdzie otrzymał tytuł magistra wf.  Po zakończeniu kariery zawodniczej (1978) znalazł zatrudnienie jako asystent w AWF, a w latach 1983-1986 pracował w Goeteborgu w Szwecji. Po powrocie nauczyciel akademicki i trener (m.in. sparing partner Pawła Nastuli)

Judoka „Jagielloni” Białystok (od 1964, trener Leszek Piekarski) i AZS Sioubukai Warszawa (do 1978, trener Jan Ślawski). Opinia o nim pozostała jednoznaczna: „niesłychanie silna osobowość, bezgranicznie zakochana w judo, zwłaszcza japońskim, niezwykle pracowity i systematyczny. Ogromne umiejętności techniczne. Szczególne predyspozycje do walki w ne-waza (parterze). Bardzo łatwy do prowadzenia. Cichy, spokojny, bardzo koleżeński, z pozoru niemrawy, robiący wrażenie zagubionego, ale konsekwentnie dążący do celu”. Tej konsekwencji, uporowi, niebywałemu poświęceniu i tytanicznej pracy zawdzięcza całe sportowe mistrzostwo. Kiedy opiekę nad polską kadrą narodową objął Japończyk Hiromi Tomita (1969) uwierzono, że samo pochodzenie nowego trenera zaprowadzi polskich judoków na podia wielkich światowych zawodów. A on, realista (miał zaledwie 24 lata i jeszcze występował na tatami) zaproponował kandydatom na olimpijczyków trening – harówkę, o jakim do tej pory nikt nad Wisłą nie miał zielonego pojęcia. Wychodził z założenia, że „skoro ja wytrzymuje, musicie wytrzymać i wy”. Oczywiście niebawem pojawiła się opinia, że gość z Tokio „wykańcza chłopaków”, ale Zajkowski nie bez oporów doszedł jednak do wniosku, że bez wyrzeczeń, poświęceń i zaproponowanego uciążliwego treningu na igrzyskach niczego nie osiągnie. I mimo, iż był to najtrudniejszy okres w jego sportowym życiu, pracował bez szemrania, a podczas startów realizował żelazną zasadę Tomity: „nigdy nie wolno ci zwątpić we własne umiejętności”. Po latach uważa, że nie był to racjonalny trening, który prowadził, niestety, do zbyt silnej i ekspansywnej eksploatacji mięśni, ścięgien i kości. Stąd liczne kontuzje. Pierwsza (kolano) o mało nie wykluczyła judoki AZS z igrzysk monachijskich (1972). Trzykrotny mistrz Polski (1970, 1973, 1974) był także brązowym medalistą MŚ (1971) i dwukrotnie srebrnym medalistą ME (1969, 1971).

Był pierwszym Polak, który w monachijskiej Messegelaende Halle w Monachium (1972) wywalczył medal olimpijski w judo. Startował w wadze lekkiej – w pierwszej rundzie pokonał w E. Garcię (Nikaragua), w drugiej zwyciężył G. Brito (Portoryko), w trzeciej wygrał 3:0 z P. Vialem (Francja), w czwartej uległ w 3.40 ogólnemu faworytowi T. Nomurze (Japonia), w repasażu zwyciężył starego znajomego Węgra A. Hetenyiego, w półfinale pokonał 3:0 (waza-ari) D. Hoetgera (NRD) i w finale przegrał w 0.27 min. z T. Nomurą (Japonia) zdobywając srebrny medal. Kontuzja łąkotki pozbawiła go drugiego startu olimpijskiego w Montrealu (1976). Tam zastąpił go wielki krajowy rywal i przyjaciel Marian Tałaj. Oglądał jego sukces (brązowy medal) z trybun, zaproszony za ocean przez kolegę (Stanisław Dziekoński).

Bibliografia:

• Brzozowski J., Udział Polaków w turniejach olimpijskich  judo w latach 1964-1980, [w:] Wyniki sportowe w nowożytnych Igrzyskach Olimpijskich, Monografie, podręczniki, skrypty AWF w Poznaniu nr 189, Poznań 1982, s. 105-110.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 1062, 1063.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 374.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 294, 295.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 883.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s.174, 480.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 150, 151.
• (-), [w:] Cieśliński J. (red.), Iskier przewodnik sportowy, Warszawa 1976, s. 157.
• (-), [w:] Sportowcy XXX-lecia, Warszawa 1974, s. 339-347.
• MES, t. 2, s. 647.

 

Wykaz zawodników Akademickiego Związku Sportowego uczestników letnich igrzysk olimpijskich w latach 1976 r. 

PIOTR MIECZYSŁAW BIELCZYK (1952--) zawodnik AZS-AWF Warszawa, czołowy oszczepnik lat siedemdziesiątych, olimpijczyk z Montrealu (1976). Urodzony 17 lutego 1952 w Warszawie w rodzinie nauczycieli akademickich Zygmunta Karola i Krystyny Jurgielewicz. Ukończył miejscowe Liceum Ogólnokształcące im. Jose Martiego (1971) i AWF, gdzie w 1980  r. otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego. Po studiach znalazł zatrudnienie jako pracownik naukowy AWF w  Warszawie. Wychowanek trenera Z. Szelesta, podopieczny trenera Tadeusza Paprockiego rzucał oszczepem reprezentując kolejno barwy stołecznych klubów: MKS-AZS (1969-1972), „Legii” (1973-1974) i AZS-AWF (1975-1982). Czterokrotny mistrz (1975-1977, 1979) i trzykrotny wicemistrz (1974, 1978, 1981) kraju w rzucie oszczepem; dwukrotny rekordzista Polski. W latach  1975-1980 szesnaście razy bronił barw naszego kraju w meczach międzypaństwowych (16 startów, 6 zwycięstw indywidualnych). Uczestnik mistrzostw Europy w Pradze (1978), gdzie zajął ósme miejsce i trzykrotny finału Pucharu Europy (1975, 1977, 1979).  Na igrzyskach w Montrealu w 1976 r. startował w turnieju rzutu oszczepem. W I grupie eliminacyjnej osiągnął 82.56 m, bez problemu przekraczając minimum kwalifikacyjne, które wynosiło 79.00 m. W finale poprawił swój rezultat do 86.50 m, omal nie zdobywając miejsca podium – ostatecznie zajął pechową, czwartą lokatę w gronie 16 startujących.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 157.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 37, 307, 308.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 32.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s.108, 109.
• (-), Poznajmy ich bliżej, O marzeniach się nie mówi, Lekkoatletyka, nr 12, 1975, s. 27, 28.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 75 , 109, 129.

 

RYSZARD ZENON BLASZKA (1951--) → Patrz Igrzyska w 1972 r.   

 

ANNA ELŻBIETA BRANDYSIEWICZ – REKOSZ (1955--) nauczycielka wf, wioślarka warszawskiego AZS, olimpijka z Montrealu (1976). Urodzona 6 kwietnia 1955 w Warszawie, córka Mariana i Zofii Ryszczyk. Absolwentka miejscowego Liceum Medycznego Pielęgniarstwa nr 3 (1974) i stołecznej AWF (1984), gdzie otrzymała tytuł magistra wf. Mieszka w Warszawie.  Wioślarka (171 cm, 71 kg), reprezentantka warszawskiego AZS (od 1971). Dwukrotna uczestniczka MŚ 1974 Lucerna: 6 m. (ósemki), 1975 Nottingham: 8 m. (ósemki). Finalistka ME 1973 Moskwa: 6 m. (ósemki).  Montreal 1976: – siódme miejsce w ósemkach.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 162.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 70,  83, 92, 93.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  15.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000,  s. 38.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 905.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 91, 92.

 

MAREK ROMAN DĄBROWSKI (1949--) → Patrz Igrzyska w 1972 r.

 

ARKADIUSZ GODEL (1952--) → Patrz Igrzyska w 1972 r.

 

LESZEK JAROSŁAW JABŁONOWSKI (1955--) trener, szablista klubów krakowskich i warszawskich, wielokrotny reprezentant Polski, finalista mistrzostw świata, olimpijczyk z Montrealu (1976) i Moskwy (1980). Urodzony 11 stycznia 1954 w Krakowie, syn Krzysztofa i Ewy Pająk. Absolwent miejscowego V Liceum Ogólnokształcącego im. Augusta Witkowskiego (1973) i warszawskiej AWF (1986). Po zakończeniu kariery sportowej pracował jako trener. Mieszka w Krakowie. Jest działaczem, m. in. prezesem Krakowskiego Klubu Szermierzy. Szablista (180 cm, 72 kg) Krakowskiego Klubu Szermierzy (od 1967, wychowanek trenera Stanisława Sołtana) i AZS-AWF Warszawa. Dwukrotny indywidualny mistrz Polski w szabli (1978, 1980) oraz  brązowy medalista MP (1982). W drużynie: czterokrotny mistrz (1976, 1980-1982), dwukrotny wicemistrz (1978, 1979) oraz trzykrotny brązowy medalista MP (1975, 1977, 1983). Do kadry narodowej dostał się w 1973 r. Jako junior dwukrotnie zajmował czwarte miejsca podczas mistrzostw świata – najpierw w Buenos Aires w 1973 r., a rok później w Istambule. W szablowej drużynie narodowej był brązowym medalistą mistrzostw świata w Clermont Ferrand w 1981 r. i pięciokrotnym finalistką mistrzostw: w Göteborgu (1973) - 4 m., w Budapeszcie (1975) - 5 m., w  Hamburgu (1978) - 5 m., w Rzymie (1982) - 4 m. i w Wiedniu (1983) - 5 m. Na Igrzyskach Olimpijskich w Montrealu w 1976 r. wziął w turniejach indywidualnym i drużynowym szabli. W tym pierwszym został sklasyfikowany na 23. miejscu. W turnieju drużynowym występował razem z J. Bierkowskim, S. Królikowskim i J. Nowarą – w eliminacjach Polacy zwyciężyli Argentynę 10:6 (Jabłonowski odniósł 3 zwycięstwa) i Iran 9:7 (2 zw.) oraz przegrali z Węgrami 6:8 (2 zw.), awansując z grupy na drugi miejscu; w ćwierćfinale przegrali z Rumunią 4:9 (0 zw.); następnie pokonali USA 9:3 (1 zw.), a w meczu o miejsce 5-6 ulegli Kubie 6:9 (2 zw.) i ostatecznie ukończyli zawody na szóstym miejscu. Cztery lata później w Moskwie, na swych kolejnych Igrzyskach Olimpijskich, zajął w turnieju indywidualnym 17. miejsce. Z kolei w turnieju drużynowym, walcząc u boku Jacka Bierkowskiego, Andrzeja Kostrzewy, Tadeusza Piguły i Mariana Sypniewskiego, przyczynił się do zdobycia przez Polaków czwartego miejsca.

Bibliografia:

• Borzęcki B., Białą bronią urzeczeni, Warszawa 1994, s. 6, 10, 51, 181, 221-223, 241, 248.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 210.
• Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 94, 99 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 97.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 122, 123.

 

ALEKSANDRA KACZYŃSKA – BŁOCH (1954--) trenerka, wioślarka wrocławskiej Politechniki, mistrzyni Polski, uczestniczka mistrzostw świata, członek osady najlepszej polskiej ósemki, uczestniczka IO w Montrealu (1976) i Moskwie (1980). Urodzona 2 grudnia 1954 we Wrocławiu, córka Tadeusza i Marianny Zenobii Magot. Absolwentka miejscowego Technikum Przemysłu Spożywczego (1973) i wrocławskiej AWF, gdzie w 1978 r. otrzymała tytuł magistra wf i uprawnienia trenera II klasy. Mieszka we Wrocławiu. Wioślarka, reprezentantka AZS Politechnika Wrocław (kariera sportowa od 1969), podopieczna trenerów: Krystyny Odoj (klub), Teodora Kocerki i Ryszarda Kocha (kadra). Siedmiokrotna mistrzyni Polski, występowała w najlepszej polskiej kobiecej ósemce w historii naszego wioślarstwa (Montreal 1976). Podczas Mistrzostw Europy w Moskwie w 1973 r. zajęła ósme miejsce w czwórkach ze sternikiem. Wzięła też udział w historycznym starcie (Moskwa 1980), kiedy po raz ostatni  rozegrano konkurencję czwórek podwójnych ze sternikiem (od tamtej pory pływa się bez sternika). Pięciokrotna uczestniczka Mistrzostw Świata – w Lucernie w 1974 r. oraz w Nottingham rok później zajęła dziewiąte miejsce w czwórkach ze sternikiem, w Amsterdamie w 1977 r. również dziewiąte, ale w dwójkach podwójnych, w Bled w 1978 r. ósme ponownie w czwórkach ze sternikiem, wreszcie w Monachium w 1981 r. siódme w czwórkach podwójnych. Odznaczona złotą odznaką AZS, brązową odznaką Zasłużonej dla woj. Wrocławskiego i miasta Wrocławia Montreal 1976: wioślarstwo, ósemki - 3. w przedb. (4 osady); 5. w repasażu (6 osad); 1. w finale B (2 osady), zajmując siódme miejsce w konkursie. Partnerkami w osadzie były: A. Brandysiewicz, R. Data, M. Franczyk, D. Konkalec, B. Kozłowska, M. Stadnicka, B. Wenta - Wojciechowska i sterniczka D. Zdanowska. Moskwa 1980: wioślarstwo, czwórki podwójne - 3. w przedb. (4 osady), 4. w repasażu (5 osad), 5. w finale (6 osad). Partnerkami w osadzie były: M. Abrahamczyk, M. Kobylińska, B. Tomasiak i sterniczka M. Dzieża.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 219.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 70, 83, 84, 92, 93, 96.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  34.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 108.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 905, 1003.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 44, 51.
   

ANNA JADWIGA KARBOWIAK – KRZEMIŃSKA (1950--) nauczycielka wf, wioślarka warszawskiego AZS, wielokrotna mistrzyni Polski, finalistka mistrzostw świata, medalistka mistrzostw Europy, uczestniczka IO w Montrealu (1976). Urodzona 1 czerwca 1950 w Grójcu, córka Feliksa i Władysławy Małczyńskiej. Absolwentka miejscowego Liceum Ogólnokształcącego im. A. Zawadzkiego (1968) i warszawskiej AWF, gdzie w 1973 r. otrzymała tytuł magistra wf.  Mieszka w Warszawie. Wioślarka (168 cm, 65 kg), reprezentantka stołecznego AZS (1968-1976). Piętnastokrotna mistrzyni Polski. Podczas Mistrzostw Europy w Moskwie w 1973 r. zdobyła brązowy medal w czwórkach ze sternikiem, ponadto w Tata (Węgry) w 1970 r. zajęła siódme miejsce w ósemkach, a w Kopenhadze w 1971 r. i w Brandenburgu w 1972 r. siódme w czwórkach ze sternikiem).  Była też dwukrotną finalistką Mistrzostw Świata  – w Lucernie w 1974 r. zajęła szóste miejsce w czwórkach ze sternikiem, a rok później w Nottingham piąte w dwójkach podwójnych. Zasłużona Mistrzyni Sportu. Na igrzyskach w Montrealu w 1976 r. startowała w dwójkach bez sternika (wspólnie z Małgorzatą Kawalską), w której to konkurencji zajęła w końcowej klasyfikacji ósme miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 221.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 69, 70, 83, 92.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  35.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 111.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 905.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 95.

 

MAŁGORZATA HELENA KAWALSKA – GRYCZUK – CIEŚLICZKA (1950--) nauczycielka wf, wioślarka warszawskiego AZS, wielokrotna mistrzyni Polski, finalistka mistrzostw świata, brązowa medalistka mistrzostw Europy (1973), olimpijka z Montrealu (1976). Urodzona 18 lutego 1952 w Łodzi, córka Andrzeja i Zofii Radke. Absolwentka Liceum Ogólnokształcącego (1968) i warszawskiej AWF, gdzie w 1973 r. otrzymała tytuł magistra wf. Mieszka w Warszawie. Wioślarka, reprezentantka stołecznego AZS (kariera sportowa 1969-1977), wychowanka trenera Teodora Kocerki. Osiemnastokrotna mistrzyni Polski w dwójkach bez sternika, czwórkach bez sternika i ósemkach. Była też brązową  medalistką  ME 1973 Moskwa (czwórki ze sternikiem) i trzykrotną uczestniczką ME – w Tata (Węgry) w 1970 r. zajęła siódme miejsce w ósemkach, a w Kopenhadze w 1971 r. i w Brandenburgu w 1972 r. także siódme, ale w czwórkach ze sternikiem. Na MŚ w Lucernie w 1974 r. była szósta w czwórkach ze sternikiem, a rok później w Nottingham piąta w dwójkach podwójnych. Mistrzyni Sportu. Na igrzyskach w Montrealu w 1976 r. startowała w dwójkach bez sternika (wspólnie z Jadwigą Karbowiak), w której to konkurencji zajęła w końcowej klasyfikacji ósme miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 224.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 69, 70, 83.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  35.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 113.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 905.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 95, 96.

 

BARBARA KOCERKA (19xx--) wioślarka, zawodniczka AZS-AWF Warszawa. Podczas Mistrzostw Europy w Moskwie w 1973 r. współtworzyła osadę polskich ósemek, która zajęła w turnieju szóste miejsce. Na igrzyskach w Montrealu w 1976 r. była rezerwową wioślarką polskiej reprezentacji.

Bibliografia:

(-), [w:] [http://www.olimpijski.pl] [dostęp 25.01.2019]

 

ZBIGNIEW LUBIEJEWSKI (1949--) ps. „Chomik”, inżynier rolnik, kupiec, siatkarz olsztyńskiego AZS, złoty medalista olimpijski z Montrealu (1976). Urodzony 6 listopada 1949 w Bartoszycach, syn Józefa i Janiny Sulkowskiej, absolwent miejscowego Liceum Ogólnokształcącego nr 1 (1967) i Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie (1972), gdzie otrzymał tytuł inżyniera rolnika. Siatkarz (187 cm, 82 kg) miejscowego AZS, którego „odkrył” pracownik naukowy tej uczelni Leszek Dorosz. Potrafił on zachęcić do studiów wszystkich tych siatkarzy i kandydatów na zawodników, których interesowało rolnictwo, rybołówstwo i wszelkie nauki techniczne związane z ziemią i lasem. Lubiejewski był jednym z nich (obok m.in. Mirosława Rybaczewskiego), któremu się powiodło. Trzykrotny mistrz Polski (1973, 1976, 1978), czterokrotny wicemistrz (1972, 1974, 1977, 1980), dwukrotny brązowy medalista MP (1971, 1975), trzykrotny zdobywca Pucharu Polski (1970-1972) i finalista PEZP 1978 z drugą lokatą (wszystko w barwach AZS, któremu był wierny do końca kariery sportowej). W latach 1972-1977 reprezentował Polskę 74 razy. Srebrny medalista ME z Belgradu (1975) był gotów do olimpijskiego startu już w 1972 r., ale dopiero Hubert Wagner zabrał go cztery lata później do Montrealu, gdzie obok Sadalskiego, Łaski i Zarzyckiego stanowił bezpośrednie zaplecze zawodników pierwszej szóstki (konkretnie: był zastępcą pierwszego zmianowego Zbigniewa Zarzyckiego). Mówił o nim Wagner: „On swoją rolę przyjął. Wiedział, że ma harować, bo wiadomo, że na indywidualności muszą pracować inni. Na obozach tyrał, na meczach wpuszczany był niewiele, bo grali od niego znacznie lepsi. Stwarzał jednak zagrożenie dla gwiazd, zmuszając je do większego wysiłku”. Po zakończeniu kariery zawodniczej w kraju występował początkowo jako zawodnik, a później trener w belgijskim „Antonius” Herentals. Odznaczony m.in. złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Montreal 1976: członek drużyny siatkówki, która po zwycięstwach nad Koreą Płd. 3:2, Kanadą 3:0, Kubą 3:2 i Czechosłowacją 3:1 zajęła w grupie 1. miejsce; w półfinale pokonała Japonię 3:2; w finale wygrała z ZSRR 3:2, zdobywając złoty medal.

Bibliografia:

• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 515.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 260.
• Grygołowicz A., Krótka historia kortowskiej siatkówki, [w:] Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 97-149.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 109 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 155.
• Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 57.
   

LESZEK ROBERT MARTEWICZ (1955--) nauczyciel wf, trener, szermierz akademickich ośrodków w Gdańsku i Warszawie, członek narodowej drużyny we florecie, olimpijczyk z Montrealu (1976), mistrz świata z Hamburga (1978). Urodzony 4 stycznia 1955 w Gdańsku, syn Mieczysława i Zyty z domu Kubera. Absolwent miejscowego III Liceum Ogólnokształcącego im. Bohaterów Westerplatte (1975) i warszawskiej AWF, gdzie w 1980  r. otrzymał tytuł magistra wf. Szermierz (180 cm, 72 kg) AZS Gdańsk (od 1967, wychowanek trenera Jerzego Podstawka) i AZS-AWF Warszawa (1975-1980). Swoją obecność na arenie międzynarodowej zaakcentował wywalczeniem piątego miejsca podczas mistrzostw świata juniorów w szabli indywidualnej w Istambule (1974), ale wszystkie dalsze sukcesy w „dorosłej szermierce” zdobył w drużynie floretowej. W konkurencji indywidualnej tej broni tylko raz był wicemistrzem Polski (1973) i dwukrotnie zdobył brązowy MP (1976, 1978), był natomiast sześciokrotnym mistrzem Polski w konkurencji drużynowej (1975-1980). Życiowy sukces osiągnął podczas mistrzostw świata w Hamburgu (1978), gdzie wraz z  kolegami wywalczył tytuł mistrza i zdobył złoty medal. Bił się tam znakomicie wygrywając w finale 4 walki! Poza tym był jeszcze srebrnym medalistą MŚ we florecie druż. w Grenoble (1974).

Montreal 1976: floret drużynowy – w eliminacjach po zwycięstwach nad Hongkongiem 15:1 (Martewicz 4 zw.), Iranem 13:3 (3 zw.) i USA 15:1 (nie walczył) Polacy zajęli pierwsze miejsce w grupie; w ćwierćfinale przegrali z RFN 4:9 (2 zw.), w meczu o m. 5-8 pokonali Węgry 9:3 (3 zw.); w meczu o 5-6 m. zwyciężyli Wielką Brytanię 9:1 (3 zw.) zajmując ostatecznie w turnieju piąte miejsce. Partnerami w drużynie byli: M. Dąbrowski, A. Godel, L. Koziejowski i Z. Wojciechowski.

Bibliografia:

• Borzęcki B., Białą bronią urzeczeni, Warszawa 1994, s. 7 i dalsze.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 270.
• Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 89, 93 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 166.
• Rajkowska J. (red.), Brzezicki A. & alt. (kom.), Księga sportu polskiego 1944-1974, Warszawa 1975, s. 404, 405.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 133.

 

IZABELLA ROKICKA (19xx--) wioślarka, zawodniczka AZS-AWF Warszawa. Podczas Mistrzostw Świata współtworzyła osady polskich ósemek, które zajęły szóste miejsce w Lucernie w 1974 r., a rok później w Nottingham – ósme. Na igrzyskach w Montrealu w 1976 r. była rezerwową wioślarką polskiej reprezentacji.

Bibliografia:

(-), [w:] [http://www.olimpijski.pl] [dostęp 25.01.2019]

 

TOMASZ RUMSZEWICZ (19xx--)

Żeglarz AZS Olsztyn, który – jako rezerwowy – został zakwalifikowany do udziału w regatach olimpijskich w Kingston w 1976 r. Ostatecznie wyjechał do Kanady jako sparing partner Ryszarda Blaszki, który wziął udział w olimpijskiej rywalizacji w klasie „Finn”.

Bibliografia:

• Siwicki M., O najlepszych żeglarzach słów kilka, [w:] Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 331-333.
• Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 57.
• (M.J.), Ważą się losy olimpijskich medali, [w:] Żagle, nr 7, 1976.

 

MIROSŁAW RYBACZEWSKI (1952--) ps. „Ryba”, inżynier-rolnik, siatkarz z podwarszawskiej Falenicy, podpora olsztyńskiego AZS, na boisku niesamowity żywioł, mistrz świata z Meksyku (1974) i mistrz olimpijski z Montrealu (1976). Urodzony 8 lipca 1952 w Warszawie („chłopak z Falenicy”), absolwent olsztyńskiej Akademii Rolniczo-Technicznej, gdzie otrzymał tytuł magistra inżyniera rolnika, Siatkarz (191 cm, 82 kg), wychowanek MKS MDK Warszawa 1968-1971 (trener Maciej Dehnel), ale wszystkie krajowe siatkarskie zaszczyty zdobył w olsztyńskim AZS 1972-1982 (trener Leszek Dorosz), gdzie grali już też świetni zawodnicy (m. in. Lubiejewski, Iwaniak, Zduńczyk). Trzykrotny mistrz Polski (1973, 1976, 1978), trzykrotny wicemistrz (1974, 1977, 1980), dwukrotny brązowy medalista MP (1975, 1982) i dwukrotny zdobywca Pucharu Polski (1972, 1982), a także finalista (2. msc) PEZP w sezonie 1977/1978. Uwagę trenera kadry Huberta Wagnera przyciągnął podczas moskiewskiej Uniwersjady (1973); już na MŚ w Meksyku (1974) otrzymał on „wielką rolę”: zastępował Skibę, gdy trener zmieniał taktykę gry na jednego rozgrywającego. Na igrzyskach w Montrealu (1976) w podstawowej szóstce grali: Gawłowski, Wójtowicz, Skorek i Bosek oraz w zależności od rywala Stefański, Karbarz lub ... Rybaczewski. Wagner uważał, że „Ryba” był tej reprezentacji potrzebny. Zarówno z charakteru jak i umiejętności. Większość elementów technicznych (niekonwencjonalne „pójście na krótką”, znakomite przyjęcie, słabszy blok) wykonywał co najmniej poprawnie, ale był też żywiołem za całą drużynę, który potrafił się w grze niesamowicie wyładować i wyżyć. Poza boiskiem także. Problem nie polegał na tym żeby mu cokolwiek zabronić, tylko żeby odpowiednio tym kierować. Mistrz świata z Meksyku (1974) i dwukrotny uczestnik Pucharu Świata: 1973 (Praga) - 2 m. i 1977 (Tokio) - 4 m. Srebrny medalista ME w Belgradzie (1975). Ale zagraniczne, międzynarodowe sukcesy rozpoczął podobnie jak prawie wszyscy nasi czołowi siatkarze na mistrzostwach Europy juniorów, on w Barcelonie (1971), gdzie biało-czerwoni zdobyli srebrny medal. Ogółem, w latach 1973-1980 reprezentował Polskę 167-razy. Najlepszy siatkarz Polski w klasyfikacji „PS” (1976). Po zakończeniu gry w Polsce (1982) – zawodnik i trener klubu ASBF w Tuluzie. Zasłużony Mistrz Sportu odznaczony m. in. dwukrotnie złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe i Złotym Krzyżem Zasługi. Montreal 1976: członek drużyny siatkówki, która po zwycięstwach nad Koreą Płd. 3:2, Kanadą 3:0, Kubą 3:2 i CSRS 3:1 zajęła 1. msc w grupie; w spotkaniu o lokaty 1-4 pokonała Japonię 3:2; w meczu o miejsca 1-2 wygrała z ZSRR 3:2, zdobywając złoty medal.

Bibliografia:

• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 758, 759.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 314.
• Grygołowicz A., Krótka historia kortowskiej siatkówki, [w:] Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 97-149.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 109 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 220.
• Siwicki M., Dubieński G. (red.), Między stadionem a brzegiem jeziora: 65 lat akademickiego sportu i wychowania fizycznego w Kortowie, Olsztyn 2016, s. 57.

 

KAMILA MARIA SKŁADANOWSKA – MAZUROWSKA (1948-2010) →  Patrz Igrzyska w 1968 r.

 

RYSZARD SKOWRONEK (1949--) → Patrz Igrzyska w 1972 r.

 

ANDRZEJ SONTAG (1952--) nauczyciel akademicki, brązowy medalista mistrzostw Europy w trójskoku (1974), olimpijczyk z Montrealu (1976). Urodzony 26 kwietnia 1952 w Lublinie, syn Jana i Danuty z domu Rosse. Po ukończeniu Liceum Ogólnokształcącego w Lublinie (1970), studiował historię na Uniwersytecie im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (1976, mgr historii). Historyk, nauczyciel w Szkole Podstawowej nr 7 w Lublinie (1978-1985), adiunkt w Muzeum Sportu i Turystyki w Łodzi (1986-1990), urzędnik (od 1990) w Urzędzie Wojewódzkim oraz Urzędzie Marszałkowskim. Mieszka w Łodzi. Lekkoatleta lubelskiego AZS (1969-1978) i „Startu” (1979-1980), podopieczny trenera Wiesława Dolińskiego specjalizujący się w trójskoku. Siedmiokrotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych 1973-1976 (7 startów, 3 zwycięstwa indywidualne), pięciokrotny wicemistrz kraju (1973-1977). Uczestnik mistrzostw Europy w Rzymie (1974), gdzie w finale uzyskał 16.61 zajmując trzecie miejsce i zdobywając brązowy medal. Także trzecie miejsce wywalczył w finale Pucharu Europy w Nicei (1975). W HME w Monachium (1976) był ósmy, a na trzech Uniwersjadach zajmował  następujące miejsca: w Moskwie (1973) – czwarte, w Rzymie (1975) – piąte i w Sofii (1977) – siódme. Instruktor lekkiej atletyki w AZS Lublin (1976-1978), sędzia sportowy. Mistrz Sportu (1976), odznaczony m.in. brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe, odznaką Zasłużonego Działacza Kultury Fizycznej i Brązowym Krzyżem Zasługi (1998). Na igrzyskach w Montrealu w 1976 r. startował w turnieju trójskoku. Niestety, w swojej grupie eliminacyjnej zajął dopiero dwunaste miejsce z wynikiem 15.82 m i nie osiągnąwszy minimum kwalifikacyjnego (16.30 m), odpadł z dalszej rywalizacji.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 327.
• Lipski J., Krychowski A., Powała-Niedźwiecki M., Chmura T. (oprac.), Olimpijczycy Lubelszczyzny, Lublin 2006, s. 24.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 51, 359.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 237.
• Rozum, Osiągnięcia: Trójskok, s. 201.
• (-), Poznajmy ich bliżej. Dwie pasje, [w:] Lekkoatletyka, nr 10, 1973, s. 27-28.
• (-), [w:] Lekkoatletyka, nr 10, 1976, s. 22.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 64, 122, 141.
   

MARIA STADNICKA (1951--) wioślarka AZS-AWF Warszawa, olimpijka z Montrealu (1976). Urodziła się 5 września 1951 w Warszawie. Ukończyła AWF w Warszawie, gdzie otrzymała tytuł magister wychowania fizycznego. Nauczycielka wf, trenerka. Mieszka w Warszawie. Hobby: literatura, malarstwo, historia. Wioślarka (ósemki), której kariera sportowa zamyka się w latach 1968-1978; reprezentowała barwy AZS-AWF Warszawa. Była sześciokrotną mistrzynią Polski. Startowała w ósemkach podczas Mistrzostw Świata w 1975 r., podczas których zajęła z koleżankami ósme miejsce. Otrzymała tytuł Mistrzyni Sportu, odznaczona „Za Zasługi dla Sportu i Turystyki woj. Stołecznego”. Sędzia sportowy. Na igrzyskach w Montrealu w 1976 r. startowała w wioślarskich ósemkach, tworząc osadę wspólnie z Anną Brandysiewicz, Bogusławą Kozłowską, Barbarą Wenta-Wojciechowską, Aleksandrą Kaczyńską, Różą Data, Danutą Konkalec, Mieczysławą Franczyk oraz – sterniczką – Dorotą Zdanowską. W ostatecznej klasyfikacji Polki zajęły siódme miejsce. Po latach swój występ w Montrealu oceniła w następujący sposób: „Udział w Igrzyskach Olimpijskich był fantastyczną przygodą sportową, nie ma jednak wpływu na moje życie prywatne i zawodowe”.

Bibliografia:

• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  71.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS–AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2008, Warszawa 2009, s. 102, 103.

 

LESZEK SWORNOWSKI (1955--) nauczyciel wf, trener, modelarz, jeden z wielu wychowanków trenera Adama Medyńskiego, medalistka mistrzostw Europy i świata w szpadzie (indywidualnie) oraz srebrny medalista IO w Moskwie 1980 (drużynowo). Urodzony 28 marca 1955 we Wrocławiu, syn Mariana (mechanik samochodowy) i Ireny Wykuż. Absolwent miejscowego Pedagogicznego Studium Technicznego (1977) i wrocławskiej AWF, gdzie w 1984 r. otrzymał tytuł magistra wychowania fizycznego. Szpadzista (170 cm, 62 kg) AZS Wrocław, jeden z wielu wychowanków trenera Adama Medyńskiego (od 1968). Sprytny, z refleksem i wrodzoną bojowością – taką rekomendację otrzymał od nauczyciela wf, kiedy ten oddawał go w ręce szermierczego fechtmistrza. Doszła niezwykła pracowitość i niewielki wzrostem wrocławianin stał się absolutnym zaprzeczeniem współczesnych teorii, że w szpadzie mają szansę wyłącznie olbrzymy o gigantycznym zasięgu ramion. Dwukrotny mistrz (1978, 1986) i wicemistrz (1982, 1984) Polski oraz jedenastokrotny drużynowy mistrz kraju (1977-1987) i trzykrotny wicemistrz (1974-1976). Brązowy medalista mistrzostw świata z Melbourne (1979) i mistrzostw Europy z Lizbony (1983). Był także finalistą Mistrzostw Świata w konkurencji drużynowej: w Rzymie (1982) - 6. msc i w Wiedniu (1983) - 4. msc. W drużynie też zdobył tytuł wicemistrza Uniwersjady w Edmonton (1983). Pod koniec kariery sportowej reprezentował barwy wrocławskiego „Kolejarza”, gdzie „dla chleba” był zawodnikiem, instruktorem i trenerem. Odznaczony m. in. złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Złotym i Srebrnym Krzyżami Zasługi.

Na igrzyskach w Montrealu w 1976 r. wystartował w turnieju drużynowym szpady, wspólnie z J. Janikowskim, Z. Matwiejewem i M. Wiechem. W eliminacjach Polacy przegrali z Francją 1:13 (Swornowski 1 zw.) i Węgrami 4:11 (1 zw.) i zająwszy czwarte, ostatnie miejsce w grupie, odpadli z dalszej rywalizacji. Na kolejnych igrzyskach, rozgrywanych w Moskwie w 1980 r., wziął udział w rywalizacji indywidualnej i drużynowej szpadzistów. W turnieju indywidualnym odniósł w eliminacjach trzy zwycięstwa, które dały mu czwarte miejsce w grupie, zbyt niskie, by przejść do dalszej części zawodów; w końcowej klasyfikacji znalazł się na 25. pozycji. W turnieju drużynowym wystartował wspólnie z L. Chronowskim, P. Jabłkowskim, A. Lisem i M. Strzałką. W eliminacjach (3 druż.) Polacy pokonali Kubę 12:4 (0 zw.) i przegrali z ZSRR 5:7 (0 zw.), co dało im drugie miejsce w grupie i awans; w ćwierćfinale pokonali Szwecję 8:6 (0 zw.); w półfinale wygrali z Rumunią 8:4 (0 zw.); w finale ulegli Francji 4:8 (3 zw.) zdobywając srebrny medal.

Bibliografia:

• Borzęcki B., Białą bronią urzeczeni, Warszawa 1994, s. 8, 13, 129 i dalsze.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 874, 875.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 336, 337.
• Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 97 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 248.
• Schwarzer Z., Dolnośląscy olimpijczycy 1948-1998, Wrocław 2000, s. 44, 57.
   

ZBIGNIEW ŚLUSARSKI (1947-2004) polski wioślarz, medalista Mistrzostw Świata i Mistrzostw Europy, olimpijczyk z Montrealu 1976. Urodził się 18 maja 1947 w Unisławie Śląskim. Zmarł 4 listopada 2004 w Gliwicach. Zawodnik AZS Wrocław. Podczas Mistrzostw Europy w Moskwie w 1973 r. zajął, wspólnie ze swoim bratem Alfonsem, piąte miejsce w dwójce bez sternika. Rok później, na Mistrzostwach  Świata w Lucernie, bracia Ślusarscy dopłynęli w finale na metę jako trzeci, zdobywając tym samym brązowy medal. Na Igrzyskach Olimpijskich w Montrealu, startując ze swoim bratem Alfonsem w dwójce bez sternika, zajął w końcowej klasyfikacji jedenaste miejsce.

Bibliografia:

• Tuszyński B., Kurzyński H., Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon polskich olimpijczyków 1924-2010, Warszawa 2010, s. 1110.
• (-), [w:] [https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbigniew_%C5%9Alusarski] [dostęp: 25.01.2019]

 

ŁUKASZ UHMA (1954--) gimnastyk sportowy, zawodnik AZS-AWF Warszawa, olimpijczyk z Montrealu (1976).

Urodził się 20 stycznia 1954 r. w Warszawie w inteligenckiej rodzinie Pawła i Zofii Szaciłło. Został absolwentem Liceum Ogólnokształcącego dla pracujących w Piasecznie (1973). W latach 1973-1977 studiował na AWF w Warszawie. Studiów tych jednak nie ukończył. Obecnie wraz z żoną Haliną mieszka w Laskach koło Warszawy.

Od 1966 roku był reprezentantem AZS Warszawa. Do największych jego sukcesów należy zaliczyć Mistrzostwo Polski w skoku przez konia w 1975 r. Za zasługi sportowe uzyskał tytuł Mistrza Sportu.

Wziął udział w Igrzyskach Olimpijskich w Montrealu w 1976 r. Podczas poszczególnych konkurencji zajmował: 11. miejsce w wieloboju drużynowym; 40. miejsce w skoku przez konia; 50. miejsce w ćwiczeniach na poręczach; 65. miejsce w wieloboju indywidualnym; 65. miejsce w ćwiczeniach na kółkach; 65. miejsce w ćwiczeniach na koniu z łękami; 71. miejsce w ćwiczeniach na drążku; 81. miejsce w ćwiczeniach wolnych.

Bibliografia:

• Bielec G., Mirkiewicz A., Przedstawiciele polskich akademickich organizacji gimnastycznych w ruchu olimpijskim (1932–2008), [w:] Zadarko E., Barabasz Z. (red.), Akademicka kultura fizyczna na przełomie stuleci, T. II: Uwarunkowania historyczno-socjologiczne, Krosno 2009, s. 83, 84.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS–AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2008, Warszawa 2009, s. 144, 145.
• (-), [w:] [https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81ukasz_Uhma] [dostęp: 25.01.2019]

 

ZIEMOWIT WOJCIECHOWSKI (1948--) polski szermierz, trener, medalista mistrzostw świata, olimpijczyk z Montrealu (1976). Urodził się 3 października 1948 w Gdańsku. Jest mężem brytyjskiej olimpijki Susan Wrigglesworth. Szermierz, specjalizował się w walce floretem; reprezentował barwy AZS-AWF Warszawa. W 1974, 1975 i 1977 r. trzykrotnie zdobył tytuł indywidualnego mistrza Polski. Podczas Mistrzostw Świata w Grenoble w 1974 r. wywalczył wraz z kolegami srebrny medal w turnieju drużynowym floretu. Na igrzyskach w Montrealu w 1976 r. wziął udział w rywalizacji indywidualnej i drużynowej we florecie. W turnieju indywidualnym zajął ostatecznie 24. miejsce, natomiast w drużynowym, startując u boku Marka Dąbrowskiego, Arkadiusza Godela, Lecha Koziejowskiego i Leszka Martewicza, był piąty.

Bibliografia:

• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS–AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2008, Warszawa 2009, s. 147, 148.
• (-), [w:] [https://pl.wikipedia.org/wiki/Ziemowit_Wojciechowski] [dostęp: 25.01.2019]

 

JACEK ROMAN WSZOŁA (1956--) przedsiębiorca, zawodnik AZS-AWF Warszawa, rekordzista świata i Europy w skoku wzwyż, złoty (1976) i srebrny (1980) medalista igrzysk olimpijskich. Urodzony 30 grudnia 1956 w Warszawie w rodzinie nauczycieli wychowania fizycznego, a warto wspomnieć, że jego ojciec Roman był jednym z najbardziej znanych trenerów lekkoatletyki młodzieżowej. Absolwent Technikum Łączności, studiował na UW (prawo) i na stołecznej AWF (uczelni nie ukończył).

Lekkoatleta (195 cm, 78 kg), zawodnik AZS - AWF Warszawa (1971-1989) specjalizujący się w skoku wzwyż. Początkowo trenował go Stanisław Janowski (1971-1973), później – jego ojciec, Roman (1974-1990). Przez blisko 18 lat dostarczał wielu wzruszeń kibicom, w tym czasie zdobył jedenaście tytułów mistrza kraju (1974-1980, 1982, 1984, 1985, 1988), ponadto dziewięć razy triumfował w mistrzostwach halowych (1976-1981, 1984, 1986, 1987). W latach 1974-1980 jedenaście razy bił rekordy Polski, miał też na koncie po jednym rekordzie Europy (8 września 1976 Koblencja) i świata (25 maja 1980 Eberstadt). Pomiędzy 1974 a 1985 rokiem reprezentował Polskę w 29. meczach międzypaństwowych, w których odnotował 29 startów i odniósł 15 zwycięstw indywidualnych. Trzykrotnie brał udział w mistrzostwach Europy: w Rzymie (1974) zajął piąte miejsce, w Pradze (1978) – szóste, a w Atenach (1982) w finale nie stanął na starcie. W zawodach Pucharu Świata w Duesseldorfie w 1977 r. był trzeci, a dwa lata później w Montrealu drugi. Czterokrotnie wystąpił w finale Pucharu Europy, zajmując w Nicei (1975) piąte miejsce, w Helsinkach (1977) – drugie, a w Londynie (1983) i Moskwie (1985) ponownie piąte. Z pięciu startów w HME przywiózł dwa medale – złoty z San Sebastian (1977) i srebrny z Sindelfingen (1980). Złoty medal zdobył również podczas Uniwersjady w Sofii (1977). W 1982 r. – chyba niepotrzebnie – wdał się z władzami sportowymi w tzw. „aferę pantoflową” (kazali mu skakać w kolcach Adidasa, firmy niemieckiej, a on chciał w pantoflach japońskiego Tigera). W efekcie nie wystąpił w finale konkursu ME w Atenach. Uczestniczył za to w Mistrzostwach Świata w Helsinkach w 1983 r., gdzie w finale zajął trzynaste miejsce. Poszczycić się może także tytułem halowego mistrza Europy weteranów, który zdobył w 1997 r. We wdzięcznej pamięci kibiców lekkoatletyki pozostanie jako „cudowne dziecko” z Montrealu (co ciekawe, on sam bardzo nie lubił tego określenia). To jest – jak się okazało – najlepsza „synteza” charakteru i wyczynu naszego znakomitego mistrza olimpijskiego w skoku wzwyż. Zasłużony mistrz sportu, odznaczony m.in. złotym (czterokrotnie) Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe i Krzyżem Kawalerskim OOP. Zdobywca „Złotych Kolców” w roku olimpijskim 1976.

Kibice w Polsce zapamiętali go najbardziej z pierwszego olimpijskiego występu w Montrealu, gdzie wraz z dwoma wielkimi rywalami (Amerykanin Dwight Stones i Kanadyjczyk Greg Joy) stworzył w dramatycznej, deszczowej scenerii fantastyczne widowisko telewizyjne dostępne dla ponad miliarda widzów. Ostatnia olimpijska konkurencja lekkoatletyczna, stanowiąca  centralną część wielogodzinnego programu tv, była pokazem nie tylko mistrzostwa sportowego Polaka, ale też popisem i zwycięstwem zaangażowania, entuzjazmu oraz spontaniczności. Wysoki, przystojny, z „beatlesowską” czupryną dziewiętnastolatek z szerokim uśmiechem ale i wykrzywioną bólem twarzą, szybko zdobywał sobie sympatię widzów, mimo iż wśród najbliższych rywali miał równie młodego skoczka gospodarzy i amerykańską gwiazdę z tytułem rekordzisty świata. Roznosiła go chęć zwycięstwa. Wygrał w sposób bezdyskusyjny ten najbardziej „deszczowy konkurs” w historii olimpijskich zmagań. Po wysłuchaniu Mazurka Dąbrowskiego powiedział, że inspiracją (ostatnią) do jego wzmożonej aktywności na skoczni było zwycięstwo polskich siatkarzy nad ZSRR. Drugi olimpijski występ Jacka Wszoły miał miejsce w Moskwie w 1980 r. W finale skoku wzwyż musiał uznać wyższość tylko jednego zawodnika, kucharza z NRD Gerda Wessiga, notabene typowego „bohatera jednego sezonu”. Niemniej, sam Polak „zaledwie” srebrny medal uznał za porażkę. Niestety, potem nigdy już nie stanął do olimpijskiej rywalizacji, gdyż PKOl zbojkotował igrzyska w Los Angeles w 1984 r.

Bibliografia:

• Chmielewski Z., Żochowski R., Sport ’76. Kalejdoskop, Warszawa 1977, s. 317, 318.
• Duński W., Od Paryża 1924 do Sydney 2000. Polscy medaliści olimpijscy i paraolimpijscy. Encyklopedia ilustrowana, (b.m.w.) 2000, s. 1046-1048.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 371.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 54, 371.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 292.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 149, 150.
• (-), Poznajmy ich bliżej, Ojciec i syn,  Lekkoatletyka, nr 8, 1974, s. 27, 28.
• (-), Jacek Wszoła: Nie przeszkadzać!, [w:] Dajbor K. i in. (red.), Poczet polskich olimpijczyków 1924-1984, Z. 5: Monachium ’ 72, Montreal’ 76, Warszawa 1984, s. 67-72.
• (-), [w:] Becela L. & alt (red.), Kto jest kim w Polsce: informator biograficzny, wyd. 1, Warszawa 1984, s. 1109; wyd. 2, Warszawa 1989, s. 1491; Mackiewicz L., Żołna A. (red.), wyd. 3, Warszawa 1993, s. 820.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 8-10 , 12, 55, 103, 118, 125, 143.
• (-), [w:] Hądzelek K. et alt. (red.), Najlepsi z najlepszych: polscy złoci medaliści olimpijscy, Warszawa 2001, s. 250-254.

 

BARBARA WYSOCZAŃSKA – SZEJA (1949--) florecistka, zawodniczka AZS-AWF Warszawa, olimpijka z Montrealu (1976), brązowa medalistka olimpijska z Moskwy (1980). Urodziła się 18 sierpnia 1949 r. w Świętochłowicach. Absolwentka AWF Warszawa, którą to uczelnię ukończyła w 1971 r. Pracowała jako trener w Szkole Mistrzostwa Sportowego w Warszawie, pracownik naukowy AWF Warszawa, trener szermierki AZS-AWF Warszawa, pracownik i dyrektor Studium Wychowania Fizycznego i Sportu Uniwersytetu Warszawskiego (do 2017). Mieszka w Warszawie. Karierę sportową rozpoczęła w 1964 r., początkowo występując w barwach „Baildonu” Katowice, następnie zaś, aż do zakończenia kariery, w AZS Warszawa (1967-1988). Wielokrotna medalistka Polski, zdobyła w sumie siedem tytułów mistrzowskich, w tym trzy indywidualne (w 1977, 1979 i 1980 r.). Finalistka Klubowego Pucharu Europy (w 1981 r. zajęła pierwsze miejsce, a w 1979 i 1984 – drugie), brązowa medalistka Letniej Uniwersjady w Moskwie w 1973 r. Dwukrotnie stawała na podium szermierczych Mistrzostw Świata – w Wiedniu w 1971 r. zdobyła z koleżankami brązowy medal w turnieju drużynowym floretu, a w Hamburgu w 1978 r. – medal srebrny. Członkini Komisji ds. SWFiS przy Zarządzie Głównym AZS. Inicjatorka działań na rzecz upowszechniania aktywności fizycznej wśród studentów i pracowników Uniwersytetu Warszawskiego. Odznaczona m.in. dwukrotnie srebrnym i raz brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe, złotymi odznakami AZS i Za Zasługi dla Rozwoju Polskiej Szermierki Członek Honorowy AZS od 2018 r.

Dwukrotna olimpijka (1976, 1980), zdobywczyni brązowego medalu na Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie w 1980 r. we florecie kobiet. W swojej konkurencji była pierwszą polską medalistką olimpijską.

Bibliografia:

• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  84.
• (-), APS 5/2018 (351), s. 4, 5.

 

DOROTA ZDANOWSKA – GIRARD (1954--) ps. „Mała”, politolog, sterniczka osad wioślarskich, reprezentantka AZS Warszawa, olimpijka z Montrealu (1976). Urodzona 4 marca 1954 w Kazimierzu Dolnym, córka Maksymiliana i Danuty Józefy Sochaj. Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie otrzymała tytuł magister nauk społecznych. Mieszka w Nantes we Francji. Wioślarka, sterniczka, reprezentantka stołecznego AZS, wychowanka trenera Teodora Kocerki. Uczestniczka m.in. Mistrzostw Świata w Nottingham w 1975 r., podczas których osada z jej udziałem zajęła dziewiąte miejsce w czwórkach ze sternikiem. Na igrzyskach olimpijskich w Montrealu w 1976 r. startowała jako sternik w ósemkach; poza nią osadę tworzyły Anna Brandysiewicz, Bogusława Kozłowska, Barbara Wenta-Wojciechowska, Aleksandra Kaczyńska, Róża Data, Danuta Konkalec, Mieczysława Franczyk i Maria Stadnicka. W wyścigu eliminacyjnym Polki zajęły trzecie miejsce, a w repasażu – piąte, co wyeliminowało je z walki o medale. Zwycięstwo w finale „B” dało polskiej osadzie siódme miejsce w końcowej klasyfikacji turnieju.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 376.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 83, 93.
• Lipski J., Krychowski A., Powała-Niedźwiecki M., Chmura T. (oprac.), Olimpijczycy Lubelszczyzny, Lublin 2006, s. 43.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  85.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 296.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 905.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 106.

 

Wykaz zawodników Akademickiego Związku Sportowego uczestników letnich igrzysk olimpijskich w 1980 r. 

 

ANNA BARANOWSKA – SKOWROŃSKA (1959--) wioślarka, zawodniczka AZS-AWF Kraków. Urodziła się 3 grudnia 1959 w Bydgoszczy. Absolwentka AWF w Krakowie (1981). Wioślarka, zawodniczka AZS-AWF Kraków (1979-1981). Mistrzyni Polski w jedynkach (1979), brązowa medalistka MP w jedynce (1980). Na Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie w 1980 r. była rezerwową zawodniczką czwórki podwójnej.

Bibliografia:

• Michalski Cz., Akademicki Związek Sportowy w Krakowie, cz. 2: 1945-2009, Kraków 2012, s.  317.

 

PAWEŁ MAREK BORKOWSKI (1959--) inżynier, przedsiębiorca, wioślarz klubów akademickich Torunia i Gdańska, olimpijczyk z Moskwy (1980). Urodził się 7 czerwca 1959 w Toruniu jako syn Mariana Mieczysława i Jadwigi Wilim. Absolwent Politechniki Gdańskiej, gdzie otrzymał tytuł magistra inżyniera budowy okrętów. Mieszka w Gdyni. Wioślarz (192 cm, 86 kg), który w trakcie trwającej od 1974 do 1986 r. kariery sportowej reprezentował barwy AZS Toruń i AZS-AWF Gdańsk. Na przeszkodzie do pełnego rozwinięcia talentu stanął, niestety, nieszczęśliwy wypadek (oko), który wyeliminował go z mistrzostw świata w Lucernie w 1982 r., a ostatecznie przyczynił się do zakończenia kariery sportowej. Mistrz Polski w dwójce podwójnej (1979) i dwukrotny brązowy medalista MP w skiffie (1981, 1982). Był też akademickim mistrzem świata w czwórce podwójnej w Mediolanie w  1984 r.

Pływając w osadach z krótkimi wiosłami, dostał się do reprezentacyjnej ósemki na IO w Moskwie, co uznano (niestety już post factum) za raczej chybiony wybór. Osada z jego udziałem – poza nim tworzyli ją  W. Beszterda, M. Kowalewski, W. Kujda, G. Nowak, R. Stadniuk, G. Stellak, A. Tomasiak i sternik R. Kubiak – zajęła w eliminacjach trzecie miejsce, po czym powtórzyła ten rezultat w repasażu. W złożonym z trzech osad finale „B” Polacy nie wystartowali i oficjalnie zakończyli turniej na dziewiątej pozycji.

Bibliografia:

• Gebert J., Poczet Olimpijczyków Ziemi Gdańskiej, Gdańsk 1996, s. 100.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 161.
• Kobendza R., Zarys 80-letniej działalności Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich, Warszawa 2001, s. 84, 134.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 37.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 1005.

 

DANUTA BUŁKOWSKA – MILEJ (1959--) ps. „Bułeczka”, nauczycielka, rekordzistka Polski w skoku wzwyż, uczestniczka IO w Moskwie (1980). Urodziła się 31 stycznia 1959 w Olszance jako córka Tadeusza i Marii Świder. Ukończyła Liceum Ogólnokształcące w Raciborzu (1978), a następnie studia na AWF we Wrocławiu. W 2008 r. pracowała w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym przy ul. Borowskiej. Mieszka we Wrocławiu. Jej talent sportowy odkrył młody trener Bogumił Mańka na zawodach powiatu opolskiego „Szukamy Nadziei Olimpijskich”, gdy miała 14 lat. Robiła szybkie postępy. Mając 18 lat poprawiła rekord życiowy o 12 cm i ustanowiła rekord Polski seniorek w skoku wzwyż – 186 cm. Zawodniczka MKS „Orlik” Brzeg (1975-1976), „Victorii” Racibórz (1977-1978) i AZS Wrocław (1979-1990). W latach 1977-1986 czternaście razy reprezentowała Polskę w meczach międzypaństwowych (14 startów, 2 zwycięstwa indywidualne), była dziewięciokrotną mistrzynią kraju w skoku wzwyż (1977, 1982-1989) oraz pięciokrotną w hali (1983-1987). Dwukrotnie biła rekordy Polski: 186 cm (1977) i 197 cm (1984). Ten drugi wynik był rekordem życiowym Bułkowskiej, która mimo wielkich postępów, świetnej dyspozycji, wielu wyrzeczeń, prób i starań (1985-1987), nie mogła przekroczyć granicy 2 metrów (mówiono nawet o fatum zaczarowanej granicy). Największe sukcesy odniosła podczas zawodów w hali, zdobywając brązowe medale na HMŚ w Paryżu w 1985 r. (190 cm) i HME w Göteborgu w 1984 r. (195 cm) i Pireusie w 1985 r. (190 cm). Karierę sportową zakończyła w 1991 r. podczas Maratonu Ślężan we Wrocławiu. Z perspektywy czasu ocenia, że „były to najpiękniejsze lata mojego życia, (...) jako młoda osoba nie byłam przegrana. Nauczyłam się obowiązkowości, punktualności i tej upartości. (…) nie poddaję w sytuacjach stresowych. Wręcz odwrotnie. Każde niepowodzenie tylko mnie mobilizowało i pozytywnie wpływało”.

Nominację olimpijską zdobyła na ostatnich zawodach, podczas mistrzostw stolicy. Niestety, jej występ na Igrzyskach w Moskwie skończył się udziałem w eliminacjach i rezultatem 185 cm. Jak sama mówi: „Trochę brakowało pewnie doświadczenia, a trochę pewnie też trenera przy boku. Nie twierdzę, że jego obecność na pewno by coś zmieniła, jednak dałaby poczucie większej pewności. Nie wiem, gdzie jest przyczyna, że trener nie mógł być ze mną i na mistrzostwach świata, i na mistrzostwach Europy, i na igrzyskach. Jakoś trener Mańka nie ma w centrali chodów. Na pięć igrzysk dostarczał wychowanków, a żadnych z bliska nie widział”. Na Igrzyskach w Los Angeles w 1984 r, nie mogła wystąpić z powodów politycznych. „Miałam już tę nominację, ale marzeń spełnić nie mogłam” – wspomina. Szkoda tym większa, że była wówczas w znakomitej formie, o czym najlepiej świadczy ustanowiony wówczas znakomity rekord Polski.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 166.
• Koerber W., Noga wciąż mi chodzi. Rozmowa z Danutą Bułkowską, byłą rekordzistką Polski w skoku wzwyż, olimpijką z Moskwy, [w:]  Gazeta Wrocławska: Sport, 2.10.2008.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  17.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 43.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 196, 235, 246.

 

WIESŁAW CZAJA (1952--) inżynier mechanik, siatkarz z Częstochowy, trzykrotny srebrny medalista mistrzostw Europy (1975, 1977, 1979), olimpijczyk z Moskwy (1980). Urodził się 12 kwietnia 1952 w Czechowicach-Dziedzicach jako syn Rudolfa i Marii Grabiarz. Absolwent miejscowego Technikum Mechanicznego (1970) i Politechniki Częstochowskiej, gdzie w 1977 r. otrzymał tytuł magistra inżyniera mechanika. Mieszka w Bełchatowie. Obecnie trener Skry Bełchatów (brązowy medal MP 2002). Siatkarz (192 cm, 92 kg) „Hutnika” Kraków, AZS Częstochowa i klubów francuskich (1969-1992). W latach 1974-1980 reprezentował barwy narodowe 205 razy. Jedyny w naszej kadrze narodowej, który nie przeszedł przez szkolenie juniorów, co dało się zauważyć w stałych i nigdy nie usuniętych mankamentach technicznych tego zawodnika. Powołany do reprezentacji przez trenera H. Wagnera grał w niej aż do IO w Moskwie (z wyjątkiem IO w Montrealu, kiedy u trenera „podpadł”). Mistrz świata z Meksyku (1974), finalista MŚ 1978 z Rzymu (8 miejsce), uczestnik Pucharu Świata 1977 z Tokio (4 miejsce). Był aż trzykrotnym (najlepsi w tym czasie często odpoczywali) srebrnym medalistą ME: z Belgradu (1975), Helsinek (1977) i Paryża (1979). Odznaczony m. in. dwukrotnie srebrnym i dwukrotnie złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe.

Jako członek kadry siatkarzy wystąpił na Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie w 1980 r. Drużyna z jego udziałem pokonała w eliminacjach Jugosławię 3:1, Rumunię 3:1 i Libię 3:0 oraz przegrała z Brazylią 2:3 i zajęła pierwsze miejsce w grupie. W spotkaniu półfinałowym Polacy ulegli Bułgarii 0:3, a w meczu o brązowy medal – Rumunii 1:3, zajmując ostatecznie czwarte miejsce w turnieju.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 173.
• Mecner K., 80 lat polskiej siatkówki: od "przebijanki" do ligi światowej, Olsztyn 2001, s. 109 i dalsze.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 51.
• Pięta W., Pięta P., Pięta B., Księga jubileuszowa AZS Częstochowa, Częstochowa 2000, s. 27.

 

LESZEK DOLIŃSKI (1956--) inżynier, trener, koszykarz, olimpijczyk z Moskwy (1980). Urodził się 29 czerwca 1956 w Koszalinie jako syn Zenona i Grażyny Iwanowskiej. Absolwent miejscowej WSI, gdzie otrzymał tytuł magistra inżyniera (technika materiałowa). Obecnie trener koszykówki. Mieszka w Koszalinie. Koszykarz (198 cm, 90 kg), karierę sportową rozpoczął w 1970 r. w klubie MKS „Znicz” Koszalin, później występował w barwach AZS Koszalin (1974-1981, 1987-1993, 1996), „Gwardii” i „Śląska” Wrocław oraz KS „Kotwicy” Kołobrzeg. Wielki talent, jeden z najskuteczniejszych koszykarzy polskich (wielokrotny „król strzelców” ligi), filar wrocławskiego „Śląska”. Przebojem wszedł do reprezentacji Polski (trener Stefan Majer), w której w latach 1980-1984 rozegrał 36 spotkań i zdobył 230 pkt. Jak sam pisał: „Okres spędzony w klubie AZS WSINż Koszalin wspominam jako najmilszy okres kariery sportowej. Reprezentowanie swojego ojczystego miasta oraz Uczelni na arenach Polski i świata (…) było niezmiernie miłe i dopingowało do większej pracy”. Działacz AZS, zwycięzca plebiscytów „Głosu Koszalińskiego”.

Na Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie w 1980 r. wystąpił jako członek narodowej kadry koszykarzy, która w końcowej klasyfikacji zajęła siódme miejsce w turnieju.

Bibliografia:

• Doliński L., Kielar J., Nyczka J., Sekcje wyczynowe Wyższej Szkoły Inżynierskiej i Politechniki Koszalińskiej: Sekcja koszykówki mężczyzn, [w:] Kukiełka L., Wojciechowski L.R. (red.), 35 lat sportu akademickiego w Koszalinie w okresie 1968-2003, Koszalin 2003, s. 27, 28.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 180.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 60.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 978.
• Wojciechowski L., Kukiełka L., Sport w Politechnice Koszalińskiej w okresie 35-lecia, [w:] [w:] Kukiełka L., Wojciechowski L.R. (red.), 35 lat sportu akademickiego w Koszalinie w okresie 1968-2003, Koszalin 2003, s. 15.
• Wojciechowski L., Kukiełka L., Ludzie sportu Akademickiego Związku Sportowego w Koszalinie w okresie 35-lecia,  [w:] Kukiełka L., Wojciechowski L.R. (red.), 35 lat sportu akademickiego w Koszalinie w okresie 1968-2003, Koszalin 2003, s. 136, 137.

 

AGNIESZKA TAMARA DUBRAWSKA – ŻALIŃSKA (1958--) magister rekreacji ruchowej, florecistka klubów warszawskich, uczestniczka igrzysk olimpijskich w Moskwie (1980) i Seulu (1988). Urodziła się 12 grudnia 1958 w Gdańsku, córka Mikołaja i Weroniki. Absolwentka Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Reya w Warszawie (1977) i bielańskiej AWF, gdzie w 1985 r. otrzymała tytuł magistra rekreacji ruchowej. Mieszka w Warszawie. Florecistka stołecznych klubów „Legii” i AZS-AWF (1976-1988). Pierwszy kontakt z szermierką nawiązała będąc uczennicą VI klasy szkoły podstawowej nr 122 przy ul. Niskiej. Trzykrotna mistrzyni (1981, 1982, 1987) i dwukrotna wicemistrzyni Polski (1984, 1988) w konkurencji indywidualnej oraz siedmiokrotna mistrzyni (1978-1984), trzykrotna srebrna medalistka (1976, 1987, 1988) i dwukrotna brązowa medalistka (1977, 1985) Mistrzostw Polski w konkurencji drużynowej floretu. Największy sukces odniosła na Mistrzostwach Świata w Hamburgu (1978), kiedy wraz z koleżankami zdobyła srebrny medal. Była trzykrotną finalistką MŚ: w Melbourne w 1979 r. zajęła czwarte miejsce, a w Clermont Ferrand w 1981 r. i w Rzymie w 1982 r. – szóste. Mistrzyni Sportu, odznaczona m. in. srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe.

Na Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie w 1980 r. wzięła udział w turnieju drużynowym floretu, walcząc u boku J. Królikowskiej, D. Skąpskiej, K. Składanowskiej i B. Wysoczańskiej. W eliminacjach Polki zwyciężyły Wielką Brytanię 12:4 (Dubrawska 3 zw.) i przegrały z Węgrami 6:10 (3 zw.), co dało im drugie miejsce w grupie. W ćwierćfinale pokonały Kubanki 9:7 (3 zw.); w półfinale przegrały z zawodniczkami ZSRR 3:9 (1 zw.); wreszcie w meczu o brązowy medal uległy Węgierkom 7:9 (3 zw.), kończąc rywalizację na czwartym miejscu. Na swoich drugich Igrzyskach, rozgrywanych osiem lat później w Seulu, Dubrawska wystartowała już w dwóch turniejach, mianowicie indywidualnym i drużynowym. W pierwszym z nich odpadła na etapie eliminacji i ostatecznie została sklasyfikowana jako trzydziesta. W rywalizacji drużynowej Polki – oprócz niej ekipę florecistek tworzyły Małgorzata Breś, Jolanta Królikowska, Hanna Prusakowska i Anna Sobczak – przegrały z Francją 3:9 oraz ZSRR 6:9 i zająwszy trzecie miejsce w grupie, odpadły z konkursu, plasując się w końcowej klasyfikacji na dziesiątym miejscu.

Bibliografia:

• Borzęcki B., Białą bronią urzeczeni, Warszawa 1994, s. 6, 9, 35, 177, 194-198.
• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 182.
• Łuczak M., Szermierka w Polsce w latach 1945-1989, Poznań 2002, s. 93, 131 i dalsze.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  21.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 62.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 92, 93.

 

LESZEK RYSZARD DUNECKI (1956--) nauczyciel, kontynuator tradycji rodzinnych w sprincie, wicemistrz olimpijski w sztafecie 4x100 m w Moskwie (1980). Urodził się 2 października 1956 w Toruniu jako syn Grzegorza (znanego sprintera okresu międzywojennego, mistrza Polski w biegu na 200 m z 1939, reprezentanta kraju) i Marii Borowik. Ukończył Technikum Mechaniczne w Warszawie (1977), później, w latach 1977-1982, studiował w bielańskiej AWF. Po zakończeniu kariery sportowej był trenerem, nauczycielem wf, taksówkarzem, przedsiębiorcą. Od listopada 2002 prezes „Monteksu” Lublin. Mieszka w Lublinie. Jego wielki sportowy talent odkryto w toruńskim AZS, w którym występował w latach 1975-1977. Desygnowany do składu reprezentacji Polski juniorów na mistrzostwa Europy w Atenach  uzyskał 24 sierpnia 1975 w... skoku w dal 7.98 (rekord życiowy nigdy potem nie poprawiony i najlepszy wynik europejski w tej kategorii wiekowej). Ostatecznie został  jednak sprinterem (tak jak ojciec) z wrodzonymi zdolnościami biegania po krzywiznach bieżni (200 m). Karierę sprinterską kontynuował w AZS-AWF Warszawa (1977-1982) i „Starcie” Lublin (1983-1986), wychowanek trenera Krzysztofa Przybyły (AZS Toruń), podopieczny trenerów: L. Nitkowskiego i J. Homziuka. W latach 1977-1986 dwadzieścia razy reprezentował Polskę w meczach międzypaństwowych (38 startów, 4 zwycięstwa indywidualne), był też siedmiokrotnym mistrzem kraju w biegu na 100 m (1984) i 200 m (1978-1981, 1984) oraz w sztafecie 4x100 m (1982). Osiem razy bił rekordy Polski, z czego pięć razy w biegu na 200 m, pozostałe zaś w reprezentacyjnej sztafecie. Wszystkie większe sukcesy międzynarodowe odniósł w reprezentacyjnej sztafecie 4x100 m. W tej konkurencji zdobył m.in. tytuł mistrza Europy w Pradze (1978), nadto zwyciężył w finałach Pucharu Europy w Turynie (1979) i Zagrzebiu (1981). Najlepsze wyniki w biegu indywidualnym na 200 m osiągnął: w finale Pucharu Świata w Montrealu (1979), gdzie zajął drugie miejsce oraz w finale mistrzostw Europy w Pradze (1978), gdzie był czwarty. Podczas Igrzysk Olimpijskich w Moskwie w 1980 r. rywalizował w trzech konkurencjach. W biegu na 100 m zdołał pomyślnie przejść przez eliminacje, jednak odpadł w ćwierćfinale. Lepiej poszło mu w biegu na 200 m – w eliminacjach był drugi, w ćwierć- i półfinale trzeci, natomiast w decydującym o medalach wyścigu dotarł na metę jako szósty zawodnik. Upragniony, olimpijski „krążek” zdobył dopiero w sztafecie 4x100 m, biegając u boku Z. Licznerskiego, M. Woronina i K. Zwolińskiego. W finale konkurencji Polacy pokonali wszystkie drużyny oprócz reprezentantów ZSRR, dzięki czemu zdobyli srebrne medale.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 182, 183.
• Lipski J., Krychowski A., Powała-Niedźwiecki M., Chmura T. (oprac.), Olimpijczycy Lubelszczyzny, Lublin 2006, s. 37.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 39, 315.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 63.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 117, 118.
• (-), [w:] Encyklopedia (Statystyczna) Polskiej Lekkiej Atletyki, Warszawa 1994, s. 16, 22, 61, 96 , 113, 118-120
   

MARIA DZIEŻA – TRZYNOWA (1949--) wioślarka, sterniczka, olimpijka z Moskwy (1980). Urodziła się 26 maja 1949 w Myślenicach. Absolwentka AWF Kraków, nauczycielka wf. Mieszka w Krakowie. Trenerka sekcji uczelnianego AZS, nauczycielka wychowania fizycznego UJ. Wioślarka (wzrost 154 cm, waga 45 kg), sterniczka, której kariera sportowa zamknęła się w latach 1970-1983. Reprezentowała barwy AZS Kraków. Brązowa medalistka MP w 1983 r. w czwórce ze sternikiem. W tej samej konkurencji na MŚ w Monachium w 1981 r. zajęła wraz z koleżankami siódme miejsce. Odznaczona Złotą Odznaką AZS, Członek Honorowy AZS Kraków. O swoich doświadczeniach sportowych pisze następująco: „W moim przypadku – zanim zostałam powołana do kadry olimpijskiej – moja droga życiowa była wybrana, ukończone studia na AWF, praca w Studium WFiS UJ. Myślę, że to była dla mnie olbrzymia przygoda, ale również jakieś uznanie i wyróżnienie, z czego do tej pory jestem dumna”.

Podczas Igrzysk Olimpijskich w Moskwie w 1980 r. rywalizowała w czwórkach podwójnych. Płynąc na stanowisku sternika przyczyniła się do zajęcia przez polską osadę piątego miejsca w końcowej klasyfikacji turnieju.

Bibliografia:

• Michalski Cz., Akademicki Związek Sportowy w Krakowie, cz. 2: 1945-2009, Kraków 2012, s. 328.
• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s.  22.

 

ROMAN RYSZARD GODZIŃSKI (1958--) nauczyciel wf, trener, skoczek z trampoliny (3 m), mistrz Polski, Rumunii i Bułgarii, olimpijczyk z Moskwy (1980). Urodził się 21 maja 1958 w Warszawie jako syn Jerzego Wacława (lekarza medycyny) i Eugenii Barbary Skowron. Absolwent miejscowego Liceum Ogólnokształcącego nr 50 im. Ruy Barbosa (1976) i bielańskiej AWF, gdzie w 1983  r. otrzymał tytuł magistra sportu. Żonaty (1983) z absolwentką AWF (nauczycielka wf) Carmen Arana Iturri. W 1986 r. wyjechał do Francji, gdzie osiedlił się na stałe. Oprócz Piotra urodzonego w Warszawie ma jeszcze bliźniaków urodzonych we Francji: Annę i Adama (1989). Jest dyrektorem basenu w Fontenay aux Roses, gdzie stworzył też sekcję skoków do wody. Wszystkie dzieci pływają. Piotr startował już w ME juniorów w Stambule (2000). Pływak – skoczek do wody (175 cm, 67 kg), w latach 1969-1981 reprezentant AZS-AWF Warszawa, podopieczny trenerów Wiktora Wierniuka (1969-1976), Haliny Bartkowiak (1976-1977) i Tadeusza Budki (1978-1981). Pierwszy tytuł mistrza Polski młodzików zdobył w 1970 roku. Jako 14-latek powołany został do kadry narodowej seniorów i w tej kategorii wiekowej był czterokrotnym mistrzem kraju (1974, 1978, 1979, 1980). W rywalizacji o mistrzowski tytuł (1974) pokonał o 11 lat starszego Jakuba Puchowa (swojego idola). Mistrz Rumunii (1978) i Bułgarii (1979), uczestnik MŚ (1978).

Na Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie w 1980 r. wziął udział w konkursie skoków z trampoliny, w którym ostatecznie zajął 19. miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 198.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 81.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 121, 232.
• Tuliszka M., 80 Lat Polskiego Związku Pływackiego 1922-2002, Warszawa 2002, s. 112, 134.

 

HENRYK HORWAT (1956--) mechanik, hokeista na trawie z Katowic, olimpijczyk z Moskwy (1980). Urodził się 9 lutego 1956 w Katowicach jako syn Henryka i Lidii Górnik. Absolwent Zasadniczej Szkoły Zawodowej, pracował w kopalni Katowice na stanowisku mechanika. Od 1990 mieszka i pracuje w Niemczech. Hokeista na trawie (178 cm, 77 kg) AZS-AWF Katowice (1974-1985), w  którego barwach zdobył tytuł wicemistrza Polski (1980) i dwa brązowe medale (1982, 1983). Napastnik, szybki, dobrze technicznie wyszkolony. W latach 1979-1982 wystąpił w reprezentacji Polski 32 razy, strzelając ogółem 16 bramek. W 1982 r. uczestniczył w Mistrzostwach Świata w Bombaju. Mistrz Sportu.

Jako członek narodowej kadry hokeja na trawie wziął udział w Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie w 1980 r. W pięciu rozegranych przez siebie meczach strzelił w sumie trzy bramki, przyczyniając się do zajęcia przez Polaków czwartego miejsca w turnieju.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 208.
• Karwacki A., Hokej Na Trawie. Historia bez tajemnic, Poznań 1989, s. 136.
• Klimontowicz W., Ruch olimpijski na terenie Śląska i Zagłębia (leksykon). Olimpijczycy 1924-1994, Katowice 1996, s. 60.
• Kuczyński A., Święta gra azjatyckich magów, Poznań 1986, s. 166.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 95.
• Porada Z., Starożytne i nowożytne Igrzyska Olimpijskie, Kraków 1980, s. 972.

 

LESZEK JAROSŁAW JABŁONOWSKI (1955--) → Patrz Igrzyska w 1976 r.  

 

HANNA JARKIEWICZ – WIDUN (1954--) wioślarka, zawodniczka AZS Politechnika Wrocław, olimpijka z Moskwy (1980). Urodziła się 31 sierpnia 1954 we Wrocławiu. Wykształcenie wyższe zdobyła w AWF we Wrocławiu, nauczycielka wf. Mieszka we Wrocławiu. Wioślarka (wzrost 164 cm, waga 62 kg), której kariera sportowa zamknęła się w latach 1966-1981. Reprezentowała barwy AZS Politechnika Wrocław. Siedemnastokrotna mistrzyni Polski w czwórce podwójnej i dwójce podwójnej. Podczas Mistrzostw Europy w 1973 r. zajęła ósme miejsce w czwórce ze sternikiem, a podczas Mistrzostw Świata w 1977 i 1979 r. odpowiednio dziewiąte miejsce w dwójce podwójnej i ósme w czwórce ze sternikiem. Po latach, swoją przygodę ze sportem podsumowała w następujący sposób: „W Polsce tytuł olimpijczyka nic nie znaczy, tym bardziej, że V miejsce nie jest wielkim wyczynem dla ludzi nie związanych ze sportem. Po drugie, nikt  na czole nie ma wypisanego tytułu olimpijczyka, a ja nie chwalę się tym. Nie odnoszę też żadnych porażek. Robię to, co lubię, nie zawdzięczając nikomu, ani niczemu. A sport kochałam i kocham nadal”.

Podczas Igrzysk Olimpijskich w Moskwie w 1980 r. rywalizowała, wspólnie z Janiną Klucznik, w dwójkach podwójnych. Finałowy wyścig Polki ukończyły na piątym miejscu.

Bibliografia:

• Pawlak A., Miniatury czyli filigranowe portrety wielkich dam polskiego sportu. Polskie olimpijki z lat 1924-1994, Warszawa 1995, s. 31, 32.
• (-), [w:] [https://pl.wikipedia.org/wiki/Hanna_Jarkiewicz] [dostęp: 28.01.2019]

 

STANISŁAW JASKUŁKA (1958--) trener, czołowy skoczek w dal lat osiemdziesiątych, mistrz Europy juniorów, olimpijczyk z Moskwy (1980). Urodził się 25 sierpnia 1958 w Pucku jako syn Stanisława i Eugenii Nadolskiej. Uczęszczał do Liceum Łączności w Warszawie (1978), które nie ukończył. Handlowiec, trener. Mieszka w Warszawie. Lekkoatleta (180 cm, 75 kg ) „Neptuna” Gdańsk (1970-1972), LZS Puck (1972) i AZS Warszawa (1973-1989). Wychowanek trenera Waldemara Płomienia (LZS Puck), podopieczny trenera Jerzego Homziuka (AZS), specjalista w skoku w dal. W latach 1976-1987 reprezentował Polskę w dziewiętnastu meczach międzypaństwowych, odnotowując 20 startów i 3 zwycięstwa indywidualne. Pięciokrotnie triumfował w Mistrzostwach Polski na otwartym stadionie (1980-1982, 1984, 1986) i tyle samo razy w hali (1977, 1979, 1981, 1985, 1989). Podczas międzynarodowego debiutu na Mistrzostwach Europy juniorów w Doniecku w 1977 r. uzyskał w finale 7.77 m, zdobywając tytuł mistrzowski. Trzykrotnie uczestniczył w Mistrzostwach Europy, finałach Pucharu Europy i HME, gdzie dwukrotnie (w San Sebastian w 1977 r. i w Sindelfingen w 1980 r.) zajął czwarte miejsce. Podczas swoich trzech startów w Uniwersjadach zdobył brązowy medal w Kobe w 1985 r. gdzie skoczył 7.99 m.

Na Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie w 1980 r. wystąpił w konkursie skoku w dal, w którym osiągnąwszy w finale rekord  życiowy (8.13 m), zajął w końcowej klasyfikacji piąte miejsce.

Bibliografia:

• Głuszek Z., Leksykon polskich olimpijczyków 1924-1998, Warszawa 1999, s. 215.
• Łojewski Z., Wołejko T., Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Mecze Międzypaństwowe i Reprezentacji Polski seniorów – mężczyźni, Warszawa 1984, s. 42.
• Pawlak A., Olimpijczycy: Polscy sportowcy w latach 1924-1998, Kraków 2000, s. 102.
• Rotkiewicz M., Zawodnicy AZS – AWF Warszawa w Igrzyskach Olimpijskich 1952-2000, Warszawa 2004, s. 124, 125.
• (-), Poznajmy ich bliżej: Czy w próżni skacze się dalej, [w:] Lekkoatletyka, nr 2, 1977, s. 27, 28.